Απλοϊκό μάθημα #9: Μισθός, τιμή, κέρδος

Η στήλη των «απλοϊκών μαθημάτων» έχει, καταρχήν και κυρίως, ψυχαγωγικό στόχο. Η ιδέα είναι να σχολιάζονται κεντρικά θέματα της οικονομίας με τρόπο εύληπτο, ευχάριστο, κατά το δυνατόν έγκυρο και  πολύ σύντομο. Άρα, θα μείνει μακριά από ακαδημαϊκότητες και τις αντίστοιχες προδιαγραφές των «πέιπερς». Δεν θα έχει σημειώσεις ούτε αναφορές. Που σημαίνει πως η αναγνώστρια θα πρέπει να  έχει εμπιστοσύνη και να θεωρεί δεδομένη την εντιμότητα του γράφοντα. Τα λάθη που μοιραία θα εμφανιστούν δεν θα είναι από πρόθεση.

Σκοπός είναι η αποδόμηση των ορθόδοξων αστικών ερμηνειών, καθώς και η διευκρίνιση των «ανορθόδοξων» επιχειρημάτων. Για εμβάθυνση στις υπό συζήτηση θεματικές προτείνω τα βιβλία:

• Χα-Τζουν Τσανγκ, 23 αλήθειες που δεν μας λένε για τον καπιταλισμό, Καστανιώτη
• Μαριάννα Ματσουκάτο, Το επιχειρηματικό κράτος, Κριτική
• Χρήστος Λάσκος -Ευκλείδης Τσακαλώτος, 22 Πράγματα που μας λένε για την ελληνική κρίση και δεν είναι έτσι, ΚΨΜ

Χρήστος Λάσκος

***

Σήμερα κλέβω τον τίτλο ενός από τα πλέον διάσημα κείμενα του Μαρξ. Το κείμενο του Μαρξ βασίζεται σε μια εκλαϊκευτική ομιλία, που έδωσε το 1865, στην έδρα του Γενικού Συμβουλίου της Α΄ Διεθνούς, προκειμένου να εξηγήσει πως ο αγώνας των εργατικών τάξεων για αυξήσεις στους μισθούς δεν είναι άσκοπος ούτε αναγκαστικά ατελέσφορος. Είναι η ταξική πάλη, που θα καθορίσει το αποτέλεσμα και όχι κάποιος αδήριτος «οικονομικός νόμος». Πρόκειται, δηλαδή, για μια κατεξοχήν πολιτική παρέμβαση.

Τον πολιτικό της χαρακτήρα είναι εύκολο να αντιληφθούμε παρακολουθώντας τη σημερινή στάση των νεοφιλελεύθερων, οι οποίοι, μ’ όλη την ακραία απέχθειά τους προς την κρατική παρέμβαση, δίνουν μέγα και μανιώδη αγώνα για την πολιτική που θα πρέπει να ακολουθηθεί.

Μισθός, τιμή, κέρδος, λοιπόν – μεγέθη σε ισχυρή σύνδεση μεταξύ τους.

Ας δώσουμε μερικά στοιχεία.

Ξεκινώ με μια συγκριτική παρουσίαση τιμών βασικών αγαθών σε τρεις χώρες της Ευρωζώνης, την Ελλάδα, την Πορτογαλία και τη Γερμανία.

Το γάλα κοστίζει 1.33 στην Ελλάδα, 0.69 στην Πορτογαλία και 0.98 στη Γερμανία. Τα αυγά δωδεκάδα, αντίστοιχα, 3.37, 1.99 και 2.58. Η ντομάτα, 1.7, 1.64 και 1.27! Το εμφιαλωμένο νερό 1.5 λίτρα, 0.79, 0.53 και 0.56. Το κρασί μεσαίας κατηγορίας, 6.9, 4 και 5, αντίστοιχα. Αν επιλέξουμε να συγκρίνουμε το κόστος του συνολικού καλαθιού, όπως το υπολογίζει το ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, η Γερμανία είναι 8% ακριβότερη από την Ελλάδα, ενώ η Πορτογαλία 21% φθηνότερη.

Αν θέλουμε, βέβαια, να είναι πλήρης η σύγκριση, πρέπει να δούμε και τους κατώτατους μισθούς στις τρεις χώρες. Να, λοιπόν, πως έχουν τα πράγματα, σύμφωνα με τη Eurostat: στην Ελλάδα, ο κατώτατος είναι 774 ευρώ, στην Πορτογαλία 823 και στη Γερμανία 1621!

Αλλά και στη βόλτα μας, μας στοιχίζει ο κούκος αηδόνι. Όπως μας πληροφορεί η Δήμητρα Σκούφου, στα «Νέα» της 12 Νοεμβρίου, ο καπουτσίνο στο Σύνταγμα τιμάται 3.25 ευρώ, στο κέντρο της Λισαβόνας 1.88, στη Μαδρίτη 2.15 και στη Μαρίενπλατς του Βερολίνου 3.4 -στη δε Ιταλία, στην καρδιά του Μιλάνου, μόλις 1.77.

Εύκολα, επομένως, μπορούμε να καταλάβουμε τι σφαγή, κυριολεκτικά, γίνεται στη χώρα μας. Θυμίζω, από το προηγούμενο «Απλοϊκό μάθημα 8» πως η απώλεια αγοραστικής δύναμης λόγω της ακρίβειας, στα νοικοκυριά με εισόδημα κάτω των 750 ευρώ, είναι 40%!

Πού οφείλεται, όμως, αυτή η εφιαλτική εικόνα; Αντιγράφω από την «Καθημερινή» (Κώστας Καλλίτσης) της 13ης Νοεμβρίου:

«Στη χώρα μας, αιτία του πληθωρισμού είναι τα υπερβολικά ποσοστά μεικτού κέρδους (βλέπε και «Απλοϊκό μάθημα 5»), με τα οποία έχουν (κακο)μάθει να δουλεύουν μεγάλο μέρος της βιομηχανίας, του λιανικού εμπορίου, το εισαγωγικό εμπόριο και το χονδρεμπόριο. Πρόκειται για ποσοστά κέρδους, που, απλώς, δεν υπάρχουν σε άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες […] Το θέμα, λοιπόν, δεν είναι τόσο να μην αυξηθούν τα υπερβολικά -λόγω ανυπαρξίας ανταγωνισμού [και όχι μόνο, Χ.Λ.] – ποσοστά κέρδους […], αλλά να μειωθούν». Αναφέρω μόνο τα περιθώρια κέρδους των εταιριών εμπορίας ρεύματος: 41% τον Αύγουστο, 91% τον Σεπτέμβριο, 166% τον Οκτώβριο. Όπως, όμως, σημειώνεται παραπάνω, η πλειοψηφία των επιχειρήσεων καρπώνεται υπερβολικά, με ευρωπαϊκούς όρους, κέρδη.

Επέλεξα να παραθέσω από δεξιές εφημερίδες, για να μη μας πουν πως πρόκειται για οικονομολογικό αριστερισμό. Θα συνεχίσω, την επόμενη εβδομάδα, με την συμβολή των φόρων και των επιτοκίων στον πληθωρισμό του φτωχού, στην άγρια εκμετάλλευσή των ανθρώπων της εργατικής τάξης, μ’ όλο που, σύμφωνα με πλήθος, ακόμη και αριστερών, «κοινωνιολόγων», εργατική τάξη δεν… υπάρχει.