Η στήλη των «απλοϊκών μαθημάτων» έχει, καταρχήν και κυρίως, ψυχαγωγικό στόχο. Η ιδέα είναι να σχολιάζονται κεντρικά θέματα της οικονομίας με τρόπο εύληπτο, ευχάριστο, κατά το δυνατόν έγκυρο και πολύ σύντομο. Άρα, θα μείνει μακριά από ακαδημαϊκότητες και τις αντίστοιχες προδιαγραφές των «πέιπερς». Δεν θα έχει σημειώσεις ούτε αναφορές. Που σημαίνει πως η αναγνώστρια θα πρέπει να έχει εμπιστοσύνη και να θεωρεί δεδομένη την εντιμότητα του γράφοντα. Τα λάθη που μοιραία θα εμφανιστούν δεν θα είναι από πρόθεση.
Σκοπός είναι η αποδόμηση των ορθόδοξων αστικών ερμηνειών, καθώς και η διευκρίνιση των «ανορθόδοξων» επιχειρημάτων. Για εμβάθυνση στις υπό συζήτηση θεματικές προτείνω τα βιβλία:
- Χα-Τζουν Τσανγκ, 23 αλήθειες που δεν μας λένε για τον καπιταλισμό, Καστανιώτη
- Μαριάννα Ματσουκάτο, Το επιχειρηματικό κράτος, Κριτική
- Χρήστος Λάσκος -Ευκλείδης Τσακαλώτος, 22 Πράγματα που μας λένε για την ελληνική κρίση και δεν είναι έτσι, ΚΨΜ
Χρήστος Λάσκος
***
Σε αρκετά από τα απλοϊκά μαθήματα έχω αναφερθεί σε πλευρές της ταξικής εκμετάλλευσης στην Ελλάδα. Αν θέλαμε να συνοψίσουμε τα αποτελέσματα της συνθήκης που βιώνει η εργατική τάξη στη χώρα μας, να μερικά στοιχεία, από τη Eurostat για το 2022:
- Η ποσοστιαία ετήσια μεταβολή του ονομαστικού κατώτατου μισθού είναι 2%, ενώ στη Πορτογαλία είναι 7%, στη Ρουμανία 11% και στην Ουγγαρία 23%.
- Η απόκλιση του διαθέσιμου εισοδήματος των χαμηλόμισθων νοικοκυριών από το ποσό που απαιτείται για την κάλυψη των αναγκών τους είναι 58% -το μεγαλύτερο στην ΕΕ-, με τη Βουλγαρία στο 30% και την Πορτογαλία στο 10%. Η Ουγγαρία έχει θετική απόκλιση 5%!
- Το ποσοστό των μισθωτών που λαμβάνουν τον κατώτατο μισθό και διαβιούν σε συνθήκες υλικής αποστέρησης είναι 46%, έναντι 27% στην Ουγγαρία, 26% στη Βουλγαρία και 10% στην Πορτογαλία
- Το ωριαίο μισθολογικό κόστος αυξήθηκε κατά 0.8%. Η αντίστοιχη αύξηση ήταν 15% στη Βουλγαρία και την Ουγγαρία, και 11% στη Ρουμανία.
Πρόσφατοι έλεγχοι αναφορικά με την παραβατικότητα των επιχειρήσεων σε ό,τι αφορά την εργατική νομοθεσία έδειξε πως οι μισές περίπου επιχειρήσεις στην Ελλάδα την παραβιάζουν ασύστολα. Η αδήλωτη εργασία, η παραβίαση των χρονικών ορίων εργασίας, οι καθυστερήσεις, ακόμη και παρακρατήσεις, δεδουλευμένων, είναι η κανονικότητα.
Και όλα αυτά, μολονότι οι σχετικές «μεταρρυθμίσεις», από το 2010 κι έπειτα, με τελευταία αυτή του Χατζηδάκη, έχουν διαμορφώσει παραδεισένιες συνθήκες για τους εργοδότες. Πέρα από τις πασίγνωστες μνημονιακές, με κυριότερη την κατάργηση, ουσιαστικά, των συλλογικών διαπραγματεύσεων, προσθέστε την κατάργηση του οκταώρου και τη θέσπιση του δεκαώρου με ατομική σύμβαση, τη δυνατότητα του εργοδότη να δίνει «αναγκαστική» άδεια στον εργαζόμενο, την κατάργηση της κυριακάτικης αργίας, τις νόμιμα ανεξέλεγκτες απολύσεις, τον διπλασιασμό και το φτήνεμα των υπερωριών, την ουσιαστική απαγόρευση των απεργιών και την ποινικοποίηση του συνδικαλισμού. Πρόκειται για κατάσταση πρωτοφανή εδώ και εκατό χρόνια.
Για να δώσουμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της κρατικής παρότρυνσης των εργοδοτών για ασυδοσία, η νομοθεσία τους απαλλάσσει, στην πράξη, από τις ποινές για την αδήλωτη εργασία έναντι ενός ευτελούς ποσού, το οποίο, μάλιστα, υπό όρους, μπορούν και να αποφύγουν. Όπως σημειώνει ο Κώστας Νικολάου, μέλος της Διοικούσα επιτροπής ΚΕΠΕΑ-ΓΣΕΕ, «[ε]λεύθερα πλέον οι εργοδότες θα ξεζουμίζουν τους μισθωτούς για ένα, δύο, τρία χρόνια (ανάλογα με τη «μαγκιά» του εργοδότη, θα τους κλέβουν σε μισθό, από υπερωρίες, άδειες, δώρα Χριστουγέννων-Πάσχα κ.λπ., και θα γλυτώνουν την ασφάλιση-Εφορία και ό,τι άλλο […] Μετά […], και μόνο αν ανακαλυφθούν, θα προσλαμβάνουν τον μισθωτό (για λίγο) και θα απαλλάσσονται, όχι μόνο από τα πρόστιμα, αλλά και από οφειλές μεγάλων χρηματικών ποσών που αφορούν τον μισθωτό».
Επιπλέον, η κατάσταση αυτή έχει και δημοσιονομικό αποτύπωμα. Η απώλεια εισφορών είναι, κατ’ ελάχιστον, 10 δισεκατομμύρια ευρώ, τα οποία και πάλι θα κληθούν να πληρώσουν οι μισθωτοί, με απώλεια κοινωνικών υπηρεσιών ή και με διαρκή μείωση των συντάξεων. Σε ό,τι αφορά το μέγεθος της αδήλωτης εργασίας, το καθόλου φιλεργατικό Εμπορικό Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΕΒΕΑ) την υπολογίζει σε 50%!
Καίρια γι’ αυτήν την κατάσταση, φυσικά, είναι και η ακραία υποαντιπροσώπευση της εργατικής τάξης στα συνδικάτα. Άνθρωποι που εργάζονται σε τέτοιες συνθήκες, ακόμη και με συμβάσεις μηδενικών ωρών, είναι πολύ δύσκολο να αντιδράσουν στον εργασιακό τους χώρο. Η ΓΣΕΕ εκπροσωπεί, ως επί το πλείστον, μια μικρή αναλογία εργαζόμενων, οι οποίοι δεν είναι και από τους πλέον ευάλωτους, ενώ τμήμα τους ανήκει σαφώς στην εργατική αριστοκρατία. Όντας, μάλιστα, κάτι σαν «κρατικός οργανισμός», είναι πολύ λογικό να λειτουργεί ακόμη και ενάντια στα εργατικά συμφέροντα, όπως πολλές φορές αποδείχτηκε στον καιρό των μνημονίων.
