Οι εξελίξεις του τελευταίου καιρού και οι τραγωδίες που δημοσιοποιήθηκαν αποκαλύπτουν άλλη μια φορά τη βαθιά παθογένεια κάτ ‘επίφαση δομών φιλανθρωπίας στα πλαίσια των οποίων κάποιοι διαφημίζουν ότι προσφέρουν έργο «απαλύνοντας» κοινωνικά προβλήματα. (εδώ και εδώ, δύο κείμενα για την Κιβωτό). Μέσα από την υπόθεση της Κιβωτού, και της κάθε Κιβωτού, αναδεικνύεται ένα μεγάλο ζήτημα: Η εγκατάλειψή του τομέα της κοινωνικής πρόνοιας από το κράτος. Το ζήτημα της κοινωνικής πρόνοιας, των δημόσιων δομών που φροντίζουν γι ‘αυτή και των ανεπαρκειών όλου αυτού του συστήματος δεν συζητιέται ποτέ και πουθενά. Στα πλαίσια της νεοφιλελεύθερης πολιτικής ο τομέας της πρόνοιας σιγά σιγά εξαφανίζεται λόγω της εγκατάλειψης και της υποχρηματοδότησης. Πίσω απ’ αυτή την εγκατάλειψη, κρύβεται η νεοφιλελεύθερη αντίληψη ότι οι φτωχοί φταίνε για τη φτώχεια τους. Είναι γνωστό ότι ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνικής πολιτικής έχει μεταφερθεί ως αρμοδιότητα στους Δήμους (πέρα από εκείνο το κομμάτι που έχουν αποκλειστικά οι ΜΚΟ). Τι ακριβώς συμβαίνει λοιπόν εκεί στο πρωτοβάθμιο επίπεδο;
Το RednBlack δημοσιεύει την συνέντευξη που πήρε από την Κοινωνική λειτουργό και εργαζόμενη για πολλά χρόνια στις κοινωνικές υπηρεσίες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Ζωίτσα Παλιούδη.
Τι ακριβώς σημαίνει κοινωνική πολιτική από τους Δήμους
Ο όρος Κοινωνική Πολιτική πριν από μερικές δεκαετίες (1980-1990) ήταν διαφορετικός από αυτόν που ορίστηκε στα χρόνια της κρίσης και μετέπειτα. Σίγουρα, καταλαβαίνουμε όλοι, ότι ξεκινήσαμε με λέξεις όπως οικονομική κρίση και επιπτώσεις, φτάσαμε στην επισιτιστική κρίση και ακολουθεί ενεργειακή κρίση. Για μένα πλέον οι τίτλοι αυτοί ορίζονται (από την εμπειρία μου) ως επισιτιστική και ενεργειακή φτώχεια. Άρα πλέον Κοινωνική Πολιτική στους Δήμους σημαίνει αποδοχή και ενημέρωση των αιτούντων για στήριξη. Χαρτογράφηση της πόλης για τα προβλήματα που την πλήττουν. Αξιολόγηση και δράση. Σημαίνει επίσης σχεδιασμό πολιτικών αντιμετώπισης της φτώχειας. Σχεδιασμό για ολοκληρωμένη παρέμβαση όταν χρειάζεται για να δοθεί η δυνατότητα στα άτομα για αξιοπρεπή διαβίωση. Παρέμβαση με κοινωνική εργασία για άτομα, οικογένεια, και κοινότητα. Δικτύωση και διασυνδετική. Απαιτείται εκπαίδευση με στόχο τη γνώση για τις νέες προκλήσεις και για προβλήματα όπως κακοποίηση, ψυχικές νόσοι, ανεργία, εξώσεις, άστεγοι, χρήστες ουσιών κλπ. Προβλήματα όπως αυτά, χρήζουν την συμμετοχή πολλών φορέων για την αντιμετώπισή τους. Επομένως η κοινωνική πολιτική σήμερα στους δήμους, πέρα από τα παραπάνω, σημαίνει και ότι προβλέπεται από τους νόμους όπως επιδόματα ΚΕΑ, επίδομα τέκνου και προνοιακά. Όπως καταλαβένετε λοιπόν, κοινωνική πολιτική στους Δήμους, σημαίνει πλέγμα από διάφορες υπηρεσίες και δομές που απαιτούνται για τη στήριξη των πολιτών.
Από την εμπειρία σας στην θέση που βρίσκεστε, ποια είναι τα συμπεράσματά σας ως προς την αναγκαιότητα των κοινωνικών υπηρεσιών στην πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση; Προσφέρουν άμεσες υπηρεσίες; Τι είδους;
Οι Κοινωνικές Υπηρεσίες στους Δήμους είναι απόλυτα αναγκαίες. Είναι η πρώτη και, πολλές φορές, η τελευταία υπηρεσία υποδοχής των ανθρώπων που χρειάζονται στήριξη. Κοινωνικές υπηρεσίες είναι οι λήπτες, αυτοί που ενημερώνουν, η καθοδήγηση. Είναι η παροχή στήριξης μέσα από τα προγράμματα που διατίθεντε για να σταθεί ο άνθρωπος που τα χρειάζεται στα πόδια του και να πάρει μια μικρή ανάσα (ψυχολογική, φαγητού, οικονομική). Άρα η Κοινωνική Υπηρεσία στους Δήμους είναι απόλυτα αναγκαία. Η παροχή στήριξης μέσα από δομές στήριξης όπως σίτιση, παντοπωλείο, έκτακτες οικονομικές ενισχύσεις, βοήθεια στο σπίτι, δωρεάν ταφές, ΚΕΑ, προνοιακά, κατασκηνώσεις, συμβουλευτική, διασύνδεση, εισαγωγές σε ιδρύματα διαφόρων μορφών, κακοποιήσεις (εισαγγελικές εντολές), κοινωνικό φαρμακείο, ένδυμα, παροχή ιατροφαρμακευτικής κάλυψης κ.α. βοηθούν τον πολίτη να πάρει ανάσες και να προσπαθήσει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα ολιστικά.
Ακούμε συχνά ότι φόρτωσαν τους Δήμους με πάρα πολλές αρμοδιότητες που κάποτε τις είχαν άλλοι φορείς χωρίς να τους δώσουν χρήματα και προσωπικό. Ισχύει αυτό για τις κοινωνικές υπηρεσίες; Ποια είναι η εικόνα σας;
Με τον Καλλικράτη και τον Κλεισθένη όντως φόρτωσαν και στις Κοινωνικές Υπηρεσίες αρμοδιότητες χωρίς πόρους και προσωπικό. Χρησιμοποίησαν τους εργαζομένους των Δήμων από το 2017 μέχρι το 2020 για να κάνουν τα κέντρα κοινότητας, τα παντοπωλεία, τη σίτιση, τα κοινωνικά φαρμακεία και προγράμματα για αστέγους. Αποσπασματικές πολιτικές που εξελίχθηκαν σε προγράμματα ΕΣΠΑ με χίλια δυο προβλήματα. Και κέρδισαν οι ΜΚO .Οι αλλαγές στην κοινωνία μάς βρίσκουν πάντα πίσω. Στις Κοινωνικές Υπηρεσίες με την έλλειψη προσωπικού που υπάρχει αδυνατούμε να παρέχουμε ουσιαστική βοήθεια. Μας φόρτωσαν όλα τα προγράμματα καταπολέμησης της φτώχειας από το Υπουργείο Εργασίας, Υγείας, Περιφέρεια, Εισαγγελία. ΑΜΕΑ κ.λ.π
Τι πιστεύετε πρέπει να αλλάξει ώστε να υπάρχει κοινωνική πολιτική στους Δήμους που να καλύπτει όσους/ες πράγματι χρειάζονται στήριξη; Οι αιρετοί πόσο ψηλά στην ιεράρχησή τους έχουν το κοινωνικό ζήτημα και την αλληλεγγύη σε όσους πλήττονται σκληρά από τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές;
Οι αλλαγές πρέπει να είναι ουσιαστικές ξεκινώντας από τους αιρετούς. Επειδή η Κοινωνική Πολιτική δεν είναι υπηρεσία ορατή στους πολίτες όπως είναι πιθανά άλλες υπηρεσίες, όπως το πράσινο και η καθαριότητα, θα πρέπει να υπάρχει πολιτική άποψη και όραμα για τη στήριξη της υπηρεσίας, άρα και των κατοίκων, άσχετα αν είναι ή όχι δημότες. Να υπάρχει σχεδιασμός με τους εργαζόμενους και ουσιαστική Κοινωνική Πολιτική για παροχές που δεν θα μειώνουν την αξιοπρέπεια των ανθρώπων. Να προσλάβουν προσωπικό ώστε οι διοικητικοί να ασχολούνται με τη διοικητική εργασία και να προσλάβουν κοινωνικό προσωπικό που θα είναι εκεί για τους πολίτες. Υπάρχουν φορές όπου εκλέγονται αιρετοί οι οποίοι έχουν ευαισθησία και άρα θέλουν να προσφέρουν. Οι προσπάθειες τους είναι άκαρπες χωρίς προγραμματισμό και σχεδιασμό. Αντιμετωπίζουν μόνο την καθημερινότητα όπως προκύψει και όπως μπορούν να παρέμβουν.
Η φτώχεια αντιμετωπίζεται από το ίδιο το άτομο ως κουσούρι τις περισσότερες φορές. Νοιώθει, ή νοιώθουν ως οικογένεια, μειονεκτικά. Νιώθουν να χάνουν την αξιοπρέπεια τους, την οντότητα που είχαν στην κοινότητα. Ντρέπονται. Πολλοί πέφτουν στην κατάθλιψη. Και τα προβλήματα στο σπίτι πολλαπλασιάζονται. Μετατρέπονται σε θυμό, βία, αποκλεισμό. Επειδή όλα τα προγράμματα που αφορούν αυτά τα θέματα έχουν συγκεκριμένο και μικρό προϋπολογισμό, μειώνουν τις παροχές και τους ωφελούμενους. Μειώνουν το εισόδημα για ένταξη. Πολλοί εργαζόμενοι στις υπηρεσίες κοινωνικής πολιτικής γινόμαστε διοικητικοί υπάλληλοι. Κάποιοι από μας προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε τον πολίτη, ή το νοικοκυριό, ως μοναδικές περιπτώσεις την κάθε μια. Προσπαθούμε να παρέχουμε αυτά που θα έπρεπε να είναι αυτονόητα για μια αξιοπρεπή διαβίωση, όπως άλλωστε αναφέρεται στα πρώτα άρθρα του Συντάγματος. Το χειρότερο όλων είναι ότι η πλειοψηφία, την αντιλαϊκή πολιτική, την εισπράττει ως δική της ευθύνη και δεν αντιδρά. Δεν έχει το κουράγιο, τη δύναμη.
