Οι καταγγελίες για την Κιβωτό του Κόσμου έχουν προκαλέσει σάλο. Αυτή τη φορά οι καταγγελίες για φρικιαστικές κακοποιήσεις ανηλίκων αφορούν μια από τις πιο δημοφιλείς φιλανθρωπικές δομές, με σχεδόν καθολική αποδοχή. Ο επικεφαλής της πατέρας Αντώνης Παπανικολάου είναι εδώ και χρόνια διασημότητα, ενώ την Κιβωτό επισκέπτονταν συχνά σημαίνοντα πολιτικά πρόσωπα. Ας σκεφτούμε πόσες φορές έχουμε διαβάσει σε αναγγελίες κηδειών το “η οικογένεια αντί στεφάνων επιθυμεί την κατάθεση χρημάτων στο λογαριασμό της Κιβωτού του Κόσμου”. Ο τίτλος της Εστίας «Ποιον να εμπιστευθείς; Τίποτα δεν έχει μείνει όρθιο» δεν ανταποκρίνεται μόνο στην προσέγγιση του υπερσυντηρητικού κοινού της, αλλά απηχεί τη γενική πρόσληψη της κοινωνίας.

Τέσσερις παρατηρήσεις

 Οι καταγγελίες είναι πολλές, ωστόσο καλό είναι να μην προτρέχουμε και να βγάζουμε συμπεράσματα -πόσο μάλλον καταδίκες. Μπορούμε, ωστόσο, να κάνουμε τέσσερις  βασικές παρατηρήσεις.

Πρώτον, η υπόθεση αναδεικνύει τον επικίνδυνα επιπόλαιο τρόπο που λειτουργούν τα ΜΜΕ. Ο πατήρ Αντώνιος έγινε ο σούπερ σταρ της φιλανθρωπίας, χωρίς ποτέ κανείς να ψάξει σε βάθος περί τίνος πρόκειται. Ποτέ δεν έγινε ρεπορτάζ όχι για το αν γίνονται κακοποιήσεις στην Κιβωτό (αυτό ποιος να το φανταστεί…), αλλά για το αν η συγκεκριμένη δομή πληροί τα σύγχρονα επιστημονικά στάνταρ. Κανείς δεν αναρωτήθηκε αν είναι όλα οκ με μια δομή στην οποία επικεφαλής είναι ένας κάποιος παπάς. Κανείς δεν λειτούργησε με βάση την ευθύνη που συνεπάγεται το δημόσιο βήμα, όταν παρότρυνε το κοινό να συνεισφέρει οικονομικά στην Κιβωτό. Η δημοσιογραφική επιπολαιότητα δεν συνιστά απλώς κακή επαγγελματική συμπεριφορά. Ζημιώνει το κοινωνικό σύνολο, λόγω της πολιτικής βαρύτητας της Ενημέρωσης.

Ο συντηρητισμός

Δεύτερον, ο συντηρητισμός και η επιστροφή στις (αντιδραστικές) ρίζες δεν είναι καλός οδηγός. Ένας από τους λόγους που η Κιβωτός γνώρισε τόση προβολή, ήταν ακριβώς η ιερατική ιδιότητα του Παπανικολάου. Η Κιβωτός κούμπωνε με το αφήγημα ότι η εκκλησία είναι βασικός θεσμός για να διατηρείται η κοινωνική συνοχή, καθώς και ότι η ιδιωτική φιλανθρωπία είναι το αντίδοτο στον κοινωνικό αποκλεισμό. Είναι χαρακτηριστική η αποστροφή από το κεντρικό άρθρο της Εστίας στο οποίο ήδη αναφερθήκαμε: «Υπάρχουν παράγοντες ικανοί να κρατήσουν την κοινωνία όρθια. Υπάρχει η Εκκλησία, υπάρχουν οι ιερωμένοι, υπάρχουν οι δάσκαλοι». Φευ!

Η φιλανθρωπία

Η τρίτη παρατήρηση έχει να κάνει με τη φιλανθρωπία αυτή καθαυτή. Αντιγράφω από το ποστ της Νάνσυς Παπαθανασίου του Orlando LGBT+ γιατί ταυτίζομαι με την άποψή της: «Η φιλανθρωπία είναι μια από τις πιο τοξικές έννοιες που υπάρχουν. Υπονοεί μια επιλογή, ηθικά ανώτερη, για την οποία κανείς πρέπει να επιβραβεύεται. Κάτι που κανείς το κάνει χωρίς να είναι υποχρεωμένος. Και ότι αυτός που τη δέχεται θα πρέπει να χρωστάει χάρη. Η φιλανθρωπία δεν αναγνωρίζει δικαιώματα, δεν έχει υποχρεώσεις παρά για το απολύτως ελάχιστο (καλύτερο το τίποτα; ). Και είναι ο πιο γρήγορος δρόμος για εκπτώσεις, όλων των ειδών».

Η ιδιωτικοποίηση

Η τέταρτη παρατήρηση έχει να κάνει με την ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής πρόνοιας. Τις τελευταίες δεκαετίας παρατηρείται η σταθερή τάση η ιδιωτική φιλανθρωπία να αναλαμβάνει λειτουργίες που ανήκαν (ή θα έπρεπε να ανήκουν) στο κράτος πρόνοιας. Προφανώς αυτή η τάση αποτελεί αντανάκλαση της ιδιωτικοποίησης των δημόσιων υπηρεσιών κι επιχειρήσεων, στο πλαίσιο των νεοφιλελεύθερων αναδιαρθρώσεων. Η υποχρηματοδότηση των κρατικών προνοιακών δομών σε συνδυασμό με την απαξίωση του Δημοσίου ως «γραφειοκρατικού» και «δυσκίνητου» έχει οδηγήσει στην άνθιση των κάθε λογής ΜΚΟ και ιδρυμάτων. Βρισκόμαστε στο σημείο όπου χωρίς τις ιδιωτικές φιλανθρωπικές δομές θα κατέρρεε το προνοιακό δίκτυο.

Τα προβλήματα της αντικατάστασης της δημόσιας πρόνοιας από την ιδιωτική φιλανθρωπία αναδεικνύονται με ενάργεια στην περίπτωση της Κιβωτού του Κόσμου. Περιορισμένος έλεγχος, ανύπαρκτη λογοδοσία, λειτουργία με βάση τις ιδιαίτερες αντιλήψεις των διευθυνόντων των δομών και όχι τα διεθνώς αναγνωρισμένα επιστημονικά πρότυπα. Με πιο απλά λόγια, επιστροφή στο 19ο αιώνα.

Η στήριξη των πιο ευάλωτων ομάδων είναι υποχρέωση του κοινωνικού συνόλου. Δεν μπορεί να εναπόκειται στην καλή διάθεση κάποιων «αγνών ανθρώπων». Αρκετά λοιπόν με την ιδιωτική φιλανθρωπία. Δημόσια πρόνοια και κοινωνική αλληλεγγύη χρειαζόμαστε.

1 σχόλιο

Comments are closed.

Διαβάστε επίσης

Δίκη Πολύκαρπου Γεωργιάδη: μια κακόγουστη φάρσα της «Αντιτρομοκρατικής»

Ενάμιση χρόνο πριν, την Τετάρτη 23 Σεπτεμβρίου 2020, ο αγωνιστής Πολύκαρπος Γεωργιάδης…

Εντουάρ Λουί: «Ενάντια στον φασισμό, θα πάω να ψηφίσω έναν υποψήφιο που μισώ βαθιά»

Τον Εντουάρ Λουί, μια από τις πιο μαχητικές φωνές υπέρ της εργατικής…