Η στήλη των «απλοϊκών μαθημάτων» έχει, καταρχήν και κυρίως, ψυχαγωγικό στόχο. Η ιδέα είναι να σχολιάζονται κεντρικά θέματα της οικονομίας με τρόπο εύληπτο, ευχάριστο, κατά το δυνατόν έγκυρο και πολύ σύντομο. Άρα, θα μείνει μακριά από ακαδημαϊκότητες και τις αντίστοιχες προδιαγραφές των «πέιπερς». Δεν θα έχει σημειώσεις ούτε αναφορές. Που σημαίνει πως η αναγνώστρια θα πρέπει να έχει εμπιστοσύνη και να θεωρεί δεδομένη την εντιμότητα του γράφοντα. Τα λάθη που μοιραία θα εμφανιστούν δεν θα είναι από πρόθεση.
Σκοπός είναι η αποδόμηση των ορθόδοξων αστικών ερμηνειών, καθώς και η διευκρίνιση των «ανορθόδοξων» επιχειρημάτων. Για εμβάθυνση στις υπό συζήτηση θεματικές προτείνω τα βιβλία:
- Χα-Τζουν Τσανγκ, 23 αλήθειες που δεν μας λένε για τον καπιταλισμό, Καστανιώτη
- Μαριάννα Ματσουκάτο, Το επιχειρηματικό κράτος, Κριτική
- Χρήστος Λάσκος -Ευκλείδης Τσακαλώτος, 22 Πράγματα που μας λένε για την ελληνική κρίση και δεν είναι έτσι, ΚΨΜ
Χρήστος Λάσκος
***
Στο προηγούμενο («Απλοϊκό μάθημα 9»), ασχολήθηκα με τους μισθούς, τις τιμές και τα κέρδη και τη συμβολή τους στην πληθωριστική έκρηξη στην Ελλάδα. Προκειμένου να ολοκληρωθεί η εικόνα, θα αναφερθώ σήμερα στην αντίστοιχη επίπτωση της συνεχούς ανοδικής κίνησης των επιτοκίων, καθώς και στην επίδραση των φόρων. Και τα δύο έχουν διερευνηθεί, με έναν περισσότερο θεωρητικό τρόπο, σε προηγούμενα «μαθήματα», στα οποία μπορεί να προσφύγει όποια ενδιαφέρεται για την στοιχειώδη θεμελίωση του επιχειρήματος. Εδώ, όπως και στο προηγούμενο, θα ασχοληθώ με τα «νούμερα».
Όπως είναι γνωστό, η αύξηση των επιτοκίων καταδικάζει τους δανειολήπτες, ειδικά – σε ό,τι ενδιαφέρει εμάς- αυτούς που έχουν στεγαστικά δάνεια για πρώτη κατοικία, σε τεράστια αφαίμαξη στο μέτρο που μια αύξηση του επιτοκίου της ΕΚΤ κατά 1.5%, στις περισσότερες περιπτώσεις σημαίνει αύξηση της μηνιαίας δόσης περίπου των 100 ευρώ. Η προαγγελμένη συνεχής ανοδική πορεία των επιτοκίων, δηλαδή, δεν σημαίνει μια απλή (!) μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος, αλλά μια πραγματική καταστροφή.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Όπως ξέρουμε μια κάκιστη, σε όλο τον κόσμο, κατάσταση, στην χώρα μας γίνεται ακόμη χειρότερη. Χαρακτηριστικά, έχουμε τη μεγαλύτερη διαφορά στην Ευρωζώνη μεταξύ επιτοκίων χορηγήσεων και καταθέσεων. Το επιτόκιο καταθέσεων είναι 0.03% και αυτό των χορηγήσεων 3.5%, άρα διαφορά της τάξης του 3.47%, όταν, π.χ., στη Γαλλία είναι 1.62%, στην Αυστρία 1.67%,στην Πορτογαλία 1.92% και στην Ισπανία 2.2%. Αν αναλογιστούμε ότι οι τράπεζές μας εισπράττουν τις μεγαλύτερες προμήθειες στην Ευρώπη, μαζί με το γεγονός πως, προκειμένου για τη σωτηρία τους, δόθηκαν πάνω από 60 δισεκατομμύρια δικά μας χρήματα, τότε, πραγματικά, οι τραπεζίτες μας το έχουν τερματίσει -και, παρ’ όλα αυτά, συνεχίζουν στον ίδιο δρόμο.
Ας πάμε, τώρα, στους φόρους. Ξεκινώντας από τους απολύτως αντιπροοδευτικούς έμμεσους (ΦΠΑ και ΕΦΚ), στην Ελλάδα και πάλι έχουμε πολύ μεγαλύτερους συντελεστές απ’ ό,τι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες -πράγμα που θα πρέπει να προστεθεί στο γεγονός πως το πολύ μεγαλύτερο μέρος των φορολογικών εσόδων είναι έμμεσοι και όχι άμεσοι, στο εισόδημα ή στην περιουσία. Έτσι, ενώ στα βασικά είδη διατροφής ο συντελεστής στην Ελλάδα είναι 13%, στη Γερμανία είναι μόλις 7%, στο Λουξεμβούργο 8%, στη Βουλγαρία, στην Ολλανδία και την Εσθονία 9% στη Γαλλία 5.% και 10%, στην Ιταλία 4% και 10%, στην Ισπανία 4% και 10%. Με αυτόν τον τρόπο, οι ρεζίληδες νεοφιλελεύθεροι κορδώνονται κιόλας πως έχουν εξασφαλίσει μεγάλη αύξηση των δημοσίων εσόδων. Μια χαρά -αυξάνονται οι τιμές, αυξάνονται και τα φορολογικά έσοδα!
Προσθέστε σε αυτά πως η αστική μας τάξη -μεγάλη και μικρή- είναι πρώτη στη φοροδιαφυγή και στη φοροκλοπή και θα εμπλουτίσετε ακόμα την εικόνα.
Δεν είναι, όμως, μόνο οι παραβατικές συμπεριφορές των κεφαλαιούχων μας. Οι νόμιμες φοροαπαλλαγές, ίσως, τους δίνουν ακόμη περισσότερα. Όπως σημείωνε ο Γιώργος Παλαιτσάκης, στη Ναυτεμπορική της 23ης Νοεμβρίου του 2020: «Σε 898 ανέρχονται οι διατάξεις που προβλέπουν φορολογικές απαλλαγές και μειώσεις -εκπτώσεις φόρων. Η απώλεια εσόδων που προκαλούν στον κρατικό προϋπολογισμό μόνο μερικές δεκάδες από τις διατάξεις αυτές φτάνει στο ποσό -μαμούθ των 9.562 δισ. Ευρώ. Από το ποσό αυτό, ένα μεγάλο μέρος είναι απώλεια εσόδων που προκύπτει από απαλλαγές και μειώσεις που θεσπίστηκαν προς όφελος ολιγάριθμων εταιρειών με μεγάλης αξίας ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο οι διατάξεις φορολογικών απαλλαγών οι οποίες θεσπίστηκαν προς όφελος 7570 αλλοδαπών και άλλων εταιρειών με πολυτελή ακίνητα στην Ελλάδα προκαλούν ετήσια απώλεια φορολογικών εσόδων άνω των 3.6 δισ. Ευρώ […]».
Μερικές δεκάδες από τις 898 διατάξεις σημαίνουν απώλεια εσόδων σχεδόν 10 δισ.!
Σκεφτεί να τις βάλουμε όλες! Για να έχουμε μια αίσθηση της πραγματικής κατάστασης, οι δαπάνες για την παιδεία το 2021 ήταν μόλις 5.8 δισ., ενώ οι δημόσιες δαπάνες για την υγεία 6.5 δισ. Οι συνολικές απαλλαγές είναι μεγαλύτερες από τις δαπάνες για παιδεία και υγεία. Ακόμη και με το τωρινό μας χάλι, λοιπόν, θα μπορούσαμε με τη μείωση των φοροαπαλλαγών και τη σύλληψη του ενός τρίτου της φοροκλοπής και φοροδιαφυγής (θα επιστρέψω σε κατοπινότερο «μάθημα»), να είχαμε ένα ανθηρό κοινωνικό κράτος.
Προσοχή! Αυτά δεν οφείλονται στα 3 μνημόνια, που επέπεσαν επί της κεφαλής μας. Θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν ανεξάρτητα από τον ζουρλομανδύα της «προσαρμογής». Δεν έγινε τίποτε -φυσικά, ούτε από την κυβέρνηση Τσίπρα. Τίποτε, απολύτως.
Ένα συμπέρασμα προκύπτει αναγκαστικά. Τα δεινά μας οφείλονται στο γεγονός πως έχουμε την εκμεταλλευτικότερη καπιταλιστική τάξη στην Ευρώπη και το πιο «εξυπηρετικό» γι’ αυτήν πολιτικό σύστημα.
