Ο Κώστας Ξενόπουλος είναι επικεφαλής του αριστερού ριζοσπαστικού σχήματος στο Δήμο Θεσσαλονίκης «Πόλη Ανάποδα».
Την συνέντευξη πήρε ο Δημήτρης Γκιβίσης
-Τι σας οδήγησε να ανοίξετε το ζήτημα της στέγασης στην πόλη της Θεσσαλονίκης;
-Η βασική αρχή ότι η πρόσβαση σε μια αξιοπρεπή κατοικία είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και υποχρέωση της πολιτείας να το παρέχει, ειδικά στους πιο ευάλωτους. Τα τελευταία χρόνια με το ξέσπασμα της καπιταλιστικής κρίσης στη χώρα μας, όπου η ελληνική κοινωνία απολάμβανε ιστορικά σχετικά μεγάλα ποσοστά ιδιοκατοίκησης, λόγω της φτώχειας, της ανεργίας, της ακρίβειας, των κατασχέσεων και κυρίως λόγω της κερδοσκοπίας σε μια όλο και πιο συγκεντρωτική αγορά ακινήτων, ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας στερείται από αυτό το θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα.
Το στεγαστικό λοιπόν δεν είναι για εμάς γενικά ένα πρόβλημα της κοινωνίας που απλά υπάρχει. Έχει συγκεκριμένες πολιτικές και ταξικές διαστάσεις: από τη μία, είναι ένα πρόβλημα των φτωχών, των μισθωτών και ιδίως των νεότερων, και από την άλλη, είναι μια ευκαιρία κερδοσκοπίας για το κεφάλαιο και τους ιδιοκτήτες.
-Για ποιον λόγο πιστεύεις ότι δεν λαμβάνουν μέτρα το κράτος και οι Δήμοι για το φαινόμενο αυτό;
-Ακριβώς γιατί αυτές οι εξελίξεις, μέσα στο περιβάλλον της δεκαετούς και πλέον κρίσης του κεφαλαίου, αποτελούν ευκαιρία κερδοσκοπίας για κάποιους λίγους. Κυβερνήσεις και Δήμοι, ακόμα και αν πλέον έχουμε νεκρούς αστέγους ή γυναίκες και άλλες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες να ζούνε αποδεδειγμένα σε ιδιαίτερα κακοποιητικό περιβάλλον, επιλέγουν σαν πολιτικό προσωπικό να εξυπηρετούν τα συμφέροντα μερίδας του κεφαλαίου.
-Ποια είναι λοιπόν η κατάσταση στη Θεσσαλονίκη τα τελευταία χρόνια όσον αφορά το θέμα της στέγασης;
-Καταρχήν να ξεκαθαρίσουμε ότι με τον όρο «στέγη» δεν εννοούμε μόνο το σπίτι: εννοούμε την πρόσβαση στο ρεύμα και το νερό, τη θέρμανση, την ποιότητα ζωής στη γειτονιά του σπιτιού μας, τους ελεύθερους χώρους, ακόμα και τα μέσα μεταφοράς που συνδέουν την κατοικία με την εργασία. Όλα αυτά τα θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα σήμερα βάλλονται, αν δεν καταργούνται στην πράξη. Στην πόλη μας λοιπόν, όπως και σε όλη τη χώρα, η κρίση έριξε το ποσοστό ιδιοκατοίκησης, καθώς όλο και λιγότεροι άνθρωποι, ιδίως νέοι/ες, κατορθώνουν να αποκτήσουν το δικό τους σπίτι. Ο βασικός λόγος είναι φυσικά η υποχώρηση του εισοδήματος των εργαζομένων, η υπερφορολόγηση των ακινήτων, η οποία μέσα στην κρίση κορυφώθηκε με τον ΕΝΦΙΑ, η τεράστια αύξηση σε λογαριασμούς ρεύματος, αερίου κτλ, η μεγάλη συσσώρευση ακινήτων σε λίγους και πλέον σε εταιρείες και τράπεζες μέσω της ουσιαστικής απελευθέρωσης των πλειστηριασμών, και τέλος η αύξηση του αριθμού των κατοικιών που χρησιμοποιούνται για βραχυχρόνια μίσθωση χωρίς κανέναν έλεγχο. Όσο λοιπόν η ιδιοκατοίκηση περιορίζεται, τόσο αυξάνεται το ποσοστό των ανθρώπων που νοικιάζουν. Το 29% των κατοίκων του Δήμου, δηλαδή πάνω από 100.000 άνθρωποι, ζουν στο νοίκι. Σημαντικό ποσοστό των εκμισθωτών στην πόλη είναι οι φοιτητές/τριες. Εξαιτίας της ακρίβειας, τα τελευταία χρόνια έχει πολλαπλασιαστεί το ποσοστό των φοιτητών που αδυνατούν να μείνουν στην πόλη για να παρακολουθήσουν τις σπουδές τους, με ό,τι συνέπειες αυτό συνεπάγεται τόσο για την ποιότητα του πανεπιστημίου, όσο και για τη ζωή στην πόλη. Εξαιτίας αυτής της ζήτησης, και παρά τη γενική ύφεση και φτώχεια, τα ενοίκια στο Δήμο Θεσσαλονίκης παρουσιάζουν ραγδαία αύξηση: το 2020 ξεπερνούσαν τα προ κρίσης επίπεδα κατά 38%. Μόνο το 2021, αυξήθηκαν επιπλέον κατά 9,4%. Στο κέντρο, γκαρσονιέρες και διαμερίσματα επιφάνειας 51-80 τ.μ., ανεξαρτήτως έτους κατασκευής, έχουν μέση τιμή ενοικίου τα 450 ευρώ, την στιγμή που ο βασικός μισθός είναι στα 550 ευρώ
-Ποια είναι η κατάσταση με το κτιριακό απόθεμα στην πόλη; Υπάρχουν κενά σπίτια;
-Παρά τις τεράστιες ανάγκες για κατοικία, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, το 28,3%, ή 60.000 περίπου κατοικίες, παραμένουν κενές. Η κατάσταση αυτή προφανώς επιδεινώνεται με την οικονομική κρίση, για παράδειγμα λόγω αδυναμίας των ιδιοκτητών να ανακαινίσουν κατοικίες ή λόγω κατασχέσεων, αποτελεί όμως δομικό χαρακτηριστικό του ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Το αποτέλεσμα αυτής της τεχνητής έλλειψης είναι η αύξηση του μέσου ενοικίου στην αγορά. Ακόμα και αν αυτό δεν επιτυγχάνεται με ένα σχεδιασμένο, συνειδητό τρόπο, πάντα λειτουργεί προς όφελος των ιδιοκτητών.
-Θεωρείτε ότι υπάρχει η δυνατότητα να υπάρξουν παροχές για το συγκεκριμένο θέμα και ιδιαίτερα από τον Δήμο;
-Πιστεύουμε πως το δικαίωμα στην κατοικία δεν είναι απλώς ένα ουδέτερο ανθρώπινο δικαίωμα: είναι ένα επίδικο ανάμεσα σε ιδιοκτήτες, ενοικιαστές και κράτος. Η υποστήριξη αυτού του δικαιώματος σημαίνει να πάρεις σαφή θέση σε αυτές τις διαμάχες υπέρ των ενοικιαστών και της προστασίας τους από την κερδοσκοπία, υπέρ της προστασίας της πρώτης κατοικίας από τους πλειστηριασμούς ή την υπερφορολόγηση, υπέρ της παροχής κοινωνικής και εργατικής κατοικίας. Τα ζητήματα αυτά ρυθμίζονται πολιτικά και νομικά σε κεντρικό επίπεδο. Κάθε Δήμος όμως μπορεί να πιέσει, αλλά και να υλοποιήσει πολιτικές υπεράσπισης του δικαιώματος στην κατοικία. Ως εκ τούτου πρέπει να διατυπώσουμε το πλαίσιο αιτημάτων και διεκδικήσεων απέναντι στους κρατικούς φορείς αλλά και στους ιδιοκτήτες.
-Είστε αισιόδοξοι μετά από την ειδική συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου για την ικανοποίηση των αιτημάτων αυτών;
-Γνωρίζουμε ότι τίποτα δεν θα προχωρήσει, χωρίς την οργάνωση και την κινητοποίηση της κοινωνίας και ιδιαίτερα των ενοικιαστών. Η βασικότερή μας πρόταση είναι η δημιουργία ενός Συλλόγου Ενοικιαστών/τριών Θεσσαλονίκης, ο οποίος θα εκπροσωπεί τους/τις ενοικιαστές/τριες, θα υπερασπίζεται τα δικαιώματά τους και το δικαίωμα στη στέγη, και θα προωθεί τα αναγκαία αιτήματα, γιατί όπως και σε όλα τα ζητήματα, νίκες και αλλαγές προς το λαϊκό συμφέρον μπορεί να φέρει μόνο ο οργανωμένος λαός.
