Πηγή: https://zcomm.org/znetarticle/a-us-future-for-europe
Μετάφραση: Δημήτρης Γκιβίσης
Οι ΗΠΑ έχουν το μεγαλύτερο ΑΕΠ στον κόσμο: 23 τρισεκατομμύρια δολάρια. Από τις δέκα μεγαλύτερες εταιρείες χρηματοοικονομικών κεφαλαίων, οι τρεις έχουν την έδρα τους στις ΗΠΑ. Η τεχνολογία που έχει μεταμορφώσει τη ζωή μας εμφανίστηκε στην Σίλικον Βάλεϊ. Η παγκόσμια βιομηχανία ψυχαγωγίας και μέσων ενημέρωσης είναι κατά κύριο λόγο βορειοαμερικανική. Η επιστημονική παραγωγή σε αυτή τη χώρα έχει φέρει εξαιρετική πρόοδο σε πολλούς τομείς, ιδιαίτερα στον τομέα της υγείας. Όμως σε αντίθεση με όλα αυτά, το επίπεδο των κοινωνικών ανισοτήτων στις ΗΠΑ ξεπερνά αυτό κάθε αναπτυγμένης ευρωπαϊκής χώρας: το προσδόκιμο ζωής (77 έτη) είναι χαμηλότερο από ότι στην Πορτογαλία (81 έτη), το 11,4 % του πληθυσμού, δηλαδή 37.000.000 άνθρωποι, ζουν κάτω από το επίπεδο της φτώχειας, 6.000.000 παιδιά ζουν σε νοικοκυριά με επισιτιστική ανασφάλεια, οι φοιτητές συσσωρεύουν απλήρωτα χρέη 1,7 τρισεκατομμύρια δολάρια, οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν ούτε τρένα υψηλής ταχύτητας ούτε καθολική υγειονομική περίθαλψη, είχαν μια από τις πιο μέτριες επιδόσεις στην προστασία της υγείας και της ζωής κατά τη διάρκεια της πανδημικής κρίσης, οι υποδομές τους έχουν άμεση ανάγκη επισκευής, σε αρκετές πόλεις της μεσοδυτικής περιοχής παρουσιάζονται διακοπές ρεύματος που παραπέμπουν σε πόλεις λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών, το γενικό επίπεδο των μισθών είναι ουσιαστικά στάσιμο εδώ και τέσσερις δεκαετίες και, λόγω της αύξησης των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων, οι Αμερικανοί έχασαν το 6% της αγοραστικής δύναμης, περίπου 100.000 άνθρωποι πεθαίνουν ετησίως από υπερβολική δόση ναρκωτικών, και η χώρα έχει το υψηλότερο ποσοστό φυλάκισης/ιδρυματοποίησης στον κόσμο, με το ποσοστό φυλάκισης για τους μαύρους νέους να είναι πέντε φορές υψηλότερο από αυτό των λευκών νέων, μόνο τους πρώτους έξι μήνες του 2022 έχουν ήδη χάσει τη ζωή τους σε πυροβολισμούς με πολεμικά όπλα 277 άνθρωποι, και οι ΗΠΑ είναι παγιδευμένες σε μια ανεξέλεγκτη σπείρα στρατιωτικών δαπανών.
Στο βαθμό που η Ευρώπη ταυτιστεί με τα αμερικανικά σχέδια, είναι πιθανό να συμβεί κάτι παρόμοιο και στην Ευρώπη. Δεδομένου ότι οι προϋπολογισμοί είναι περιορισμένοι, ότι δαπανάται για όπλα δεν θα δαπανηθεί για σχολεία ή νοσοκομεία. Εκτός από την κοινωνικοοικονομική διάσταση, η αυξανόμενη ενσωμάτωση της Ευρώπης στο ιδεολογικό σύμπαν των ΗΠΑ έχει πολλές άλλες πολιτιστικές και πολιτικές διαστάσεις που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Επικεντρώνομαι στις ιδεολογικές, γνωρίζοντας καλά ότι η πρακτική των χωρών που τις πρεσβεύουν είναι συχνά αρκετά διαφορετική.
Οι μεταμορφώσεις της κοινωνίας των πολιτών
Στην σοσιαλδημοκρατική Ευρώπη μια ισχυρή κοινωνία των πολιτών είναι η προϋπόθεση για ένα ισχυρό κράτος πρόνοιας, ενώ στις ΗΠΑ μια ισχυρή κοινωνία των πολιτών θεωρείται ασυμβίβαστη με ένα ισχυρό κράτος πρόνοιας. Η διαφορά είναι ότι ενώ στην Ευρώπη η κοινωνία των πολιτών νοείται ως ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών οργανώσεων (ο λεγόμενος τρίτος τομέας), στις ΗΠΑ, ειδικά από τη δεκαετία του 1980, τα συμφέροντα της κοινωνίας των πολιτών έχουν μεταμορφωθεί σε συμφέροντα της αγοράς, δηλαδή της ιδιωτικής οικονομίας. Η παγκόσμια ανάπτυξη της ακροδεξιάς συνέβαλε στην προώθηση αυτής της μεταμόρφωσης και στην Ευρώπη. Το πόσο μακριά μπορεί να φτάσει είναι άγνωστο.
Από τον φιλελευθερισμό στον νεοσυντηρητισμό
Η δεκαετία του 1960 ήταν η χρυσή δεκαετία του φιλελευθερισμού στις ΗΠΑ. Εδώ είναι μερικά χαρακτηριστικά της ιδεολογίας του: η ανθρώπινη φύση δεν είναι σταθερή και έχει τη δυνατότητα να οικοδομήσει μια πιο δίκαιη κοινωνία, τα ανθρώπινα όντα είναι ουσιαστικά λογικά, τα εμπόδια στην πρόοδο είναι η άγνοια και οι ελαττωματικοί θεσμοί, δεν υπάρχουν ουσιαστικές ιεραρχίες μεταξύ των ανθρώπων, η διαπραγμάτευση και ο συμβιβασμός θα πρέπει να υπερισχύουν των συγκρούσεων και του πολέμου, το κράτος θα πρέπει να είναι κοσμικό και να βασίζεται στη δημοκρατική διακυβέρνηση και στον κοινωνικό ρεφορμισμό. Αυτές οι ιδέες, που φαίνονται σαν κοινή λογική σε κάθε Ευρωπαίο, είναι πλέον μειοψηφικές στις ΗΠΑ. Ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1980, η συντηρητική σκέψη ξεκίνησε μια ριζοσπαστική επίθεση στον φιλελευθερισμό και σταδιακά ενέπνευσε συμμετρικά αντίθετες ιδέες. Με την άφιξη της δεύτερης γενιάς των συντηρητικών στα τέλη της δεκαετίας του 1990, εμφανίστηκαν οι νεοσυντηρητικοί. Αν από την μια πλευρά ριζοσπαστικοποίησαν τις συντηρητικές ιδέες, από την άλλη τις τροποποίησαν σε ένα ουσιαστικό ζήτημα: ενώ οι συντηρητικοί ήταν απομονωτιστές, οι νεοσυντηρητικοί είναι ιμπεριαλιστές. Η λευκή υπεροχή των συντηρητικών στο εσωτερικό έχει γίνει η υπεροχή των ΗΠΑ έναντι όλων των άλλων χωρών, και ότι είναι απαραίτητο για τη διατήρησή της είναι νόμιμο. Οι νεοσυντηρητικοί κυριαρχούν στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ από την εποχή της κυβέρνησης Κλίντον. Η αλαζονεία των συνεχιζόμενων συνομιλιών στις Βρυξέλλες σχετικά με την ανάγκη συνέχισης του πολέμου, της εξάλειψης της Ρωσίας και της εξουδετέρωσης της Κίνας, συνάδει με την ατζέντα των νεοσυντηρητικών και ακούγεται σαν μια αυτοκρατορική νοσταλγία.
Δημοκρατικοί ή φιλοδυτικοί σύμμαχοι;
Κατά τη διάρκεια της σύντομης ζωής του φιλελευθερισμού, θεωρήθηκε γενικά ότι οι δημοκρατικές κυβερνήσεις ήταν φυσικοί σύμμαχοι των ΗΠΑ. Η αυτοδιάθεση των λαών υπερασπίστηκε με αξιόπιστο τροπή. Με την συντηρητική στροφή, όμως, οι φυσικοί σύμμαχοι των ΗΠΑ έγιναν αυτοί που υπερασπίστηκαν τις δυτικές ιουδαιοχριστιανικές αξίες και τα γεωστρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ, ανεξάρτητα από το ποιο ήταν το πολιτικό τους καθεστώς. Για τους συντηρητικούς στη δεκαετία του 1960, οι δικτάτορες Φράνκο στην Ισπανία και Σαλαζάρ στην Πορτογαλία ήταν σύμμαχοι επειδή ήταν φιλοδυτικοί, και η ευρωπαϊκή αποικιοκρατία υπερασπίστηκε ως ο αγώνας του δυτικού πολιτισμού ενάντια στη βαρβαρότητα. Το ίδιο ειπώθηκε για τους φιλοδυτικούς δικτάτορες, αν και αναγνωρίστηκε ότι κάποιοι ήταν ιδιαίτερα σκληροί, όπως ο Μπατίστα στην Κούβα. Από την άλλη, σε αντίθεση με τους φιλελεύθερους που υποστήριζαν την ειρηνική συνύπαρξη με τον κομμουνισμό, οι συντηρητικοί υποστήριξαν ότι ήταν υποχρέωση των ΗΠΑ να απελευθερώσουν τους λαούς από τον «κομμουνιστικό ζυγό» και να διώξουν το σοβιετικό μπλοκ, επέκριναν την αδράνεια των ΗΠΑ κατά την ουγγρική εξέγερση του 1956, και μάλιστα πίστευαν ότι στην κρίση της Διώρυγας του Σουέζ εκείνης της χρονιάς οι ΗΠΑ είχαν προδώσει τους δυτικούς συμμάχους τους, τη Βρετανία και τη Γαλλία, ανοίγοντας την πόρτα στην επέκταση του κομμουνισμού. Η νεοσυντηρητική ατζέντα κυριαρχεί πλέον στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, και αν έρθει να κυριαρχήσει στην Ευρώπη θα συμβεί μια αλλαγή παραδείγματος. Για παράδειγμα, ο Βίκτορ Όρμπαν δεν θα επικριθεί ως αυταρχικός, αλλά ως φιλορώσος, δηλαδή αντιδυτικός. Και η Λευκορωσία ή η Γεωργία θα είναι χώρες που θα αποσταθεροποιηθούν για να απελευθερωθούν από τον ρωσικό ζυγό.
Αντικομμουνισμός χωρίς κομμουνισμό
Ο φόβος του κομμουνιστικού κινδύνου, που είχε εμφανιστεί στις δεκαετίες του 1920 και του 1930, μετατράπηκε, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σε μια ιδεολογία που διέσχιζε όλο το φάσμα της πολιτικής των ΗΠΑ. Με τον μακαρθισμό της δεκαετίας του 1950, το κυνήγι των φιλοκομμουνιστών έφτασε σε πρωτοφανή επίπεδα. Κορυφαίοι συγγραφείς, ακαδημαϊκοί, δημοσιογράφοι ή σκηνοθέτες κατηγορήθηκαν για φιλοκομμουνισμό, με μερικές φορές τραγικές συνέπειες για τη ζωή και την καριέρα τους. Αυτή την ιδεολογία την μοιράζονταν οι φιλελεύθεροι και συντηρητικοί, αν και με τις διαφορές που προανέφερα. Όμως, ενώ στη δεκαετία του 1960 οι φιλελεύθεροι θεώρησαν ότι ο κίνδυνος του εσωτερικού κομμουνισμού είχε εξουδετερωθεί, οι συντηρητικοί συνέχισαν να βλέπουν εκδηλώσεις κομμουνισμού σε οποιαδήποτε ατζέντα κοινωνικής μεταρρύθμισης, όσο μετριοπαθής και αν ήταν, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών για τη φυλετική ισότητα ή τα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών. Για τους συντηρητικούς ο κομμουνισμός έγινε ένα κενό σημαίνον που τώρα λειτουργεί ως όπλο για να δαιμονοποιήσει τους πολιτικούς αντιπάλους, να δικαιολογήσει την ακύρωσή τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και να προωθήσει τη ρητορική μίσους. Η ευρωπαϊκή παράδοση των κομμουνιστικών κομμάτων, παρά την κρίση που περνούν και πολλά έχουν πάψει να υπάρχουν, μπορεί να αποτελέσει τροχοπέδη ενάντια σε αυτή τη χιονοστιβάδα που αναδύεται στην Ευρώπη μέσω της ακροδεξιάς. Για πόσο καρό; Προς το παρόν, το αντιρωσικό μίσος εμπεριέχει υποσυνείδητα την ένταση του αντικομμουνιστικού μίσους, ακόμα και αν γνωρίζουμε ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα είναι σε μεγάλο βαθμό μειοψηφία στη Ρωσία και ότι ο Πούτιν είναι ένας δεξιός πολιτικός και φίλος της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς.
Ο ναζισμός θεωρείται μικρότερη απειλή από τον κομμουνισμό
Ο ναζισμός έχει μακρά παράδοση στις ΗΠΑ, με ρίζες στο Αμερικανικό Ναζιστικό Κόμμα που ιδρύθηκε το 1960, και είναι πλέον ευρέως διαδεδομένος στη χώρα αυτή μέσω πολλών εξτρεμιστικών οργανώσεων, οι οποίες είναι υποστηρικτές της λευκής υπεροχής και προετοιμάζονται για «φυλετικό πόλεμο», μερικές φορές με στρατιωτική εκπαίδευση. Η βία και η τρομοκρατία είναι τα προσφιλή μέσα για την «επιτάχυνση της λευκής δύναμης». Η παρουσία τους στην επίθεση στο Καπιτώλιο στις 6 Ιανουαρίου 2021 ήταν διαβόητη. Ίσως πιο σημαντικό από το να σημειωθεί αυτή η απαίσια κίνηση, είναι να έχουμε κατά νου ότι ο ναζισμός ήταν πάντα πιο ανεκτός στις ΗΠΑ από τον κομμουνισμό. Ας μην ξεχνάνε ότι ακόμη και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ΗΠΑ υιοθέτησαν μια πολιτική ρεαλιστικής συνεργασίας με ορισμένους τομείς του ηττημένου ναζισμού. Μία από τις πιο σημαντικές περιπτώσεις ήταν η προστασία και φιλοξενία στη χώρα των Γερμανών Ναζί επιστημόνων. Αυτή ήταν η Επιχείρηση Συνδετήρας (Operation Clip), που περιγράφεται από την Annie Jacobsen στο The Secret Intelligence Program ThatBrought Nazi Scientists στην Αμερική (Νέα Υόρκη, Little Brown, 2014). Το βιβλίο είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, καθώς δείχνει τον βαθμό στον οποίο η δημόσια πολιτική μπορεί να κρυφτεί από το κοινό στο όνομα της εθνικής ασφάλειας. Μετά την παράδοση της Γερμανίας 1600 Γερμανοί επιστήμονες και τεχνικοί πήγαν στιςΗΠΑ και γρήγορα έγιναν αμερικανοί πολίτες. Αυτοί ήταν οι επιστήμονες που βοήθησαν τον Χίτλερ να παράγει οπλισμό (βλήματα, χημικά και βιολογικά όπλα, διαστημική ιατρική για την αύξηση της απόδοσης των πιλότων κλπ), που σκότωσαν τους στρατιώτες και τους πληθυσμούς των συμμαχικών χωρών. Το βιβλίο επικεντρώνεται σε 21 επιστήμονες που ήταν στην υπηρεσία του Χίτλερ, οι περισσότεροι από τους οποίους βραβεύτηκαν από τον Φύρερ, με πιο γνωστό τον Βέρνερ φον Μπράουν (σημ: ηγετική φυσιογνωμία στην ανάπτυξη της τεχνολογίας πυραύλων στη ναζιστική Γερμανία), και ανάμεσά τους ήταν και ο γενικός χειρουργός του Τρίτου Ράιχ. Μερικοί μάλιστα δικάστηκαν στο δικαστήριο της Νυρεμβέργης, αλλά λίγο αργότερα προσελήφθησαν από την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Στο Πεντάγωνο δημιουργήθηκε η Διακλαδική Υπηρεσία Αναζήτησης Πληροφοριών, ειδικά αφιερωμένη στην στρατολόγηση και στην πρόσληψη επιστημόνων Ναζί. Ένα χρόνο πριν από τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, το Πεντάγωνο συζητούσε για την ανάγκη να προετοιμαστούν οι ΗΠΑ για έναν «ολοκληρωτικό πόλεμο» εναντίον των κομμουνιστών, έναν ατομικό, χημικό και βιολογικό πόλεμο, και όλα τα μέσα για να το καταστήσουν αυτό δυνατό ήταν νόμιμα. Ο ακραίος κυνισμός αυτής της πολιτικής σήμαινε ότι αν και πολλοί από αυτούς τους επιστήμονες μπορούσαν να θεωρηθούν εγκληματίες πολέμου, η χρησιμότητά τους έκανε τα εγκλήματά τους να ξεχαστούν, όταν δεν ανταμείφθηκαν. Η Επιχείρηση Συνδετήρας είναι το σύμπτωμα κάτι γενικότερου: η αποστροφή προς τον ναζισμό ήταν πάντα πολύ λιγότερο έντονη από την αποστροφή προς τον κομμουνισμό. Εξάλλου, οι Ναζί ριζοσπαστικοποιούν μόνο μερικές από τις κυρίαρχες συντηρητικές ιδέες και είναι πάντα πιστοί υποστηρικτές του καπιταλισμού.
Αυτό το συντηρητικό ιδεολογικό σύμπλεγμα δεν προχωρά χωρίς αντίσταση ακόμη και εντός των ΗΠΑ, όπως απέδειξε το κίνημα «Our Revolution» (Η Επανάσταση μας), που εμπνεύστηκε από τον δημοκρατικό σοσιαλιστή γερουσιαστή Μπέρνι Σάντερς, και ενέπνευσε πολλούς νέους Αμερικανούς, όπως χρόνια νωρίτερα είχαν εμπλακεί με το κίνημα Occupy Wall Street για λογαριασμό του 99%. Όπως και να έχει, οι ευρωπαίοι δημοκράτες θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους τι θα διακυβευτεί εάν η Ευρώπη χάσει ότι τη διακρίνει από τις ΗΠΑ, και αν χαιρετίζει χωρίς καμία κριτική ότι κοινό έχει με τη χώρα αυτή.
