Η στήλη των «απλοϊκών μαθημάτων» έχει, καταρχήν και κυρίως, ψυχαγωγικό στόχο. Η ιδέα είναι να σχολιάζονται κεντρικά θέματα της οικονομίας με τρόπο εύληπτο, ευχάριστο, κατά το δυνατόν έγκυρο και πολύ σύντομο. Άρα, θα μείνει μακριά από ακαδημαϊκότητες και τις αντίστοιχες προδιαγραφές των «πέιπερς». Δεν θα έχει σημειώσεις ούτε αναφορές. Που σημαίνει πως η αναγνώστρια θα πρέπει να έχει εμπιστοσύνη και να θεωρεί δεδομένη την εντιμότητα του γράφοντα. Τα λάθη που μοιραία θα εμφανιστούν δεν θα είναι από πρόθεση.
Σκοπός είναι η αποδόμηση των ορθόδοξων αστικών ερμηνειών, καθώς και η διευκρίνιση των «ανορθόδοξων» επιχειρημάτων. Για εμβάθυνση στις υπό συζήτηση θεματικές προτείνω τα βιβλία:
- Χα-Τζουν Τσανγκ, 23 αλήθειες που δεν μας λένε για τον καπιταλισμό, Καστανιώτη
- Μαριάννα Ματσουκάτο, Το επιχειρηματικό κράτος, Κριτική
- Χρήστος Λάσκος -Ευκλείδης Τσακαλώτος, 22 Πράγματα που μας λένε για την ελληνική κρίση και δεν είναι έτσι, ΚΨΜ
Χρήστος Λάσκος
***
Οι πλούσιοι -και μόνον αυτοί- είναι, που δολοφονούν τον πλανήτη μας. Στο Απλοϊκό Μάθημα 23 σχολίασα τη σχέση μεταξύ ανισότητας και ρύπανσης. Τα στοιχεία είναι συντριπτικά. Κάνοντας μια συγχρονική σύγκριση, σήμερα, οι πλούσιες χώρες ευθύνονται σε υπερθετικό βαθμό για την παγκόσμια ρύπανση, οι πλούσιοι εντός των χωρών ρυπαίνουν δεκάδες φορές περισσότερο από τους φτωχούς, ενώ, επιπλέον, είναι οι φτωχοί, που πληρώνουν, πολλές φορές αποκλειστικά, τις συνέπειες της ρύπανσης στη ζωή τους.
Η διαχρονική εξέλιξη είναι ακόμη περισσότερο, από κάποιες απόψεις, προκλητική κοινωνικά. Σύμφωνα με στοιχεία της Oxfam, μεταξύ 1990 και 2015, οι εκπομπές ρύπων στην ΕΕ έχουν μειωθεί κατά 25% περίπου. Ακκίζονται μια σειρά από πράσινα ακροκεντρώα κόμματα –με πρώτους τους Γερμανούς Grünen– πως η «επιτυχία» αυτή είναι, σε μεγάλο βαθμό, αποτέλεσμα της δικής τους παρέμβασης. Στην πραγματικότητα, η συγκεκριμένη επίδοση οφείλεται, καθολοκληρίαν, μπορούμε να πούμε, και πάλι στις κατώτερες τάξεις.
Σύμφωνα πάλι με την Oxfam, την ίδια περίοδο, το ανώτερο 10% του ευρω-ενωσιακού πληθυσμού αύξησε (!) τους ρύπους του κατά 3%, το μεσαίο 40% τους μείωσε κατά 13%, ενώ το φτωχότερο 50% κατά 34%!
Επιπλέον, τα εισοδηματικά ανώτερα κλιμάκια των 4 πλουσιότερων χωρών της ΕΕ εκπέμπουν περισσότερο από τον συνολικό πληθυσμό των 16 φτωχότερων χωρών.
Στην πραγματικότητα, δηλαδή, η όση, τέλος πάντων, «πράσινη μετάβαση» βασίζεται στην επιδείνωση των συνθηκών ζωής των εργατικών τάξεων, οι οποίες, μάλιστα, καταγγέλλονται και ως «περιβαλλοντικώς καθυστερημένες».
Κι όμως, προκειμένου να πιάσουμε τον στόχο της μη αύξησης της θερμοκρασίας πάνω από 1.5 οC, οι «πλούσιοι και όμορφοι», για να χρησιμοποιήσω έναν εύστοχο προσδιορισμό του Γερμανού κοινωνιολόγου Klaus Dörre, θα έπρεπε να μειώσουν τους ρύπους τους κατά 3%, ενώ το φτωχότερο –και ασχημότερο και πολιτισμικά καθυστερημένο– μισό του πληθυσμού κατά 50%. Τόσο εύκολο και τόσο αδύνατο! Με στοιχειώδη αναδιανεμητική μέριμνα και χωρίς και καμιά ιδιαίτερη απώλεια για τους «ευκατάστατους και ευαισθητοποιημένους», τα πράγματα θα ήταν σίγουρα καλύτερα.
Δεδομένων των παραπάνω εξηγείται και νομιμοποιείται απολύτως η στάση των κίτρινων γιλέκων να στασιάσουν εναντίον των λεγόμενων «πράσινων» φόρων, που εισήγαγε ο οικολόγος Μακρόν.
Το αίσχος, όμως, δεν τελειώνει με όσα ήδη επισημάνθηκαν.
Οι πλούσιες χώρες έχουν συμφωνήσει να ενισχύσουν τις «πράσινες» πολιτικές στον Νότο. Προβάλλουν, μάλιστα, τη συνεισφορά τους ως δείγμα πλανητικής ενσυναίσθησης. Θέλω να πω, δεν αποδέχονται πως είναι οι αποκλειστικοί υπαίτιοι της κλιματικής καταστροφής και γι’ αυτό πρέπει να πληρώσουν, αλλά εμφανίζουν την χρηματοδότηση των φτωχών χωρών ως «βοήθεια». Πρόκειται για κλασική περίπτωση φιλανθρωποκαπιταλισμού, δηλαδή, μιας από τις πιο χυδαίες μορφές στυγνού ιμπεριαλισμού.
Τα δε στοιχεία και πάλι βοούν. Το 2009, με τη συμφωνία της Κοπεγχάγης, οι πλούσιες χώρες δεσμεύτηκαν να προσφέρουν 100 δισεκατομμύρια ετησίως μέχρι το 2020 στις χώρες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κλιματικής κρίσης. Τι συνέβη; Οι χρηματοδοτήσεις έφτασαν μόλις τα 25 δις, ενώ πάνω από το 50% είναι δάνεια, που σημαίνει πως αυξάνουν το δημόσιο χρέος των φτωχότερων κρατών, άρα είναι χρήματα των ίδιων των τελευταίων και, μάλιστα, αδρά τοκισμένων.
Χαρακτηριστικά, η Γαλλία προσφέρει το 92% της «βοήθειας» ως δάνεια, η Ιαπωνία το 90%, η Ισπανία το 88%… Η δε Παγκόσμια Τράπεζα, το 90%!
Για να έχουμε μια αίσθηση των μεγεθών –και χωρίς ίχνος σπισισμού, από μέρους μου–, οι Αμερικανοί ξοδεύουν τετραπλάσια ποσά από τη συνολική πραγματική χρηματοδότηση του Νότου μόνο για να ταΐζουν τους σκύλους και τις γάτες τους, ενώ, στην Ανατολική Αφρική, όπου έχει να βρέξει 7 χρόνια, η πείνα σκοτώνει 2 ανθρώπους κάθε λεπτό της ώρας.
Να το πω ξανά: είναι οι πλούσιοι που δολοφονούν τη Γη, ζώντας οι ίδιοι, συχνά, ζωή «κοντά στη φύση». Τα ευγενή προάστεια έχουν σαφώς μεγαλύτερο οικολογικό αποτύπωμα από τις φτωχές συνοικίες, ενώ, π.χ., με όλη την «ευαισθησία», η κατανάλωση νερού από μέρους τους είναι πολύ μεγαλύτερη – ακόμη κι αν δεν διαθέτουν περίβλεπτες πισίνες.
Μένοντας στο τόσο σημαντικό αυτό ζήτημα, πρώτης προτεραιότητας για την ανθρωπότητα, είναι ενδιαφέρον να παραθέσω μερικούς αριθμούς αναφορικά με την ημερήσια κατανάλωση νερού κατά εισοδηματική κατηγορία. Παίρνω ως παράδειγμα το Κέϊπ Τάουν, από την αναδυόμενη Νότια Αφρική, μέλους των BRICS, μια «ενδιάμεση», δηλαδή, περίπτωση. Η ανώτερη τάξη καταναλώνει 2100 λίτρα, η ανώτερη μεσαία 1000 λίτρα, η κατώτερη μεσαία 200, η χαμηλότερη 150 και οι κάτοικοι των παραγκουπόλεων 40 λίτρα.
Είναι έτσι, ακριβώς!
