Η στήλη των «απλοϊκών μαθημάτων» έχει, καταρχήν και κυρίως, ψυχαγωγικό στόχο. Η ιδέα είναι να σχολιάζονται κεντρικά θέματα της οικονομίας με τρόπο εύληπτο, ευχάριστο, κατά το δυνατόν έγκυρο και  πολύ σύντομο. Άρα, θα μείνει μακριά από ακαδημαϊκότητες και τις αντίστοιχες προδιαγραφές των «πέιπερς». Δεν θα έχει σημειώσεις ούτε αναφορές. Που σημαίνει πως η αναγνώστρια θα πρέπει να  έχει εμπιστοσύνη και να θεωρεί δεδομένη την εντιμότητα του γράφοντα. Τα λάθη που μοιραία θα εμφανιστούν δεν θα είναι από πρόθεση.

Σκοπός είναι η αποδόμηση των ορθόδοξων αστικών ερμηνειών, καθώς και η διευκρίνιση των «ανορθόδοξων» επιχειρημάτων. Για εμβάθυνση στις υπό συζήτηση θεματικές προτείνω τα βιβλία:

  • Χα-Τζουν Τσανγκ, 23 αλήθειες που δεν μας λένε για τον καπιταλισμό, Καστανιώτη
  • Μαριάννα Ματσουκάτο, Το επιχειρηματικό κράτος, Κριτική
  • Χρήστος Λάσκος -Ευκλείδης Τσακαλώτος, 22 Πράγματα που μας λένε για την ελληνική κρίση και δεν είναι έτσι, ΚΨΜ

Χρήστος Λάσκος

***

Η κλιματική καταστροφή, που εξελίσσεται με ταχείς ρυθμούς, τείνει να αποτελέσει υπαρξιακό ζήτημα για το σύνολο της ανθρωπότητας. Βέβαια, οι υπερ-πλούσιοι του πλανήτη θεωρούν πως οι ίδιοι δεν πρόκειται να πληγούν όσο οι υπόλοιποι, στο μέτρο που έχουν τρόπους διαφυγής-μετεγκατάστασης σε περιοχές της Γης που δεν θα επηρεαστούν ιδιαίτερα – λ.χ στην Ελβετία.

Υπάρχουν άλλοι, όχι της ίδιας κατηγορίας, που χαίρονται με δραστικές κλιματικές αλλαγές πιστεύοντας, βάσιμα ίσως, πως οι χώρες τους θα ευνοηθούν σε μεγάλο βαθμό: χαρακτηριστική είναι η στάση Ρώσων επιστημόνων, που προαναγγέλλουν με ευαρέσκεια το πρασίνισμα της Σιβηρίας.

Αν, ωστόσο, οι προηγούμενες στάσεις είναι μειοψηφικές, όχι όμως κατ’ ανάγκη γραφικές, υπάρχει μια σχεδόν ομόφωνη αντίληψη πως η αιτία των ζοφερών αυτών εξελίξεων είναι ο «άνθρωπος». Γι’ αυτό, άλλωστε, όλο και περισσότερο, για την παρούσα «γεωλογική» περίοδο χρησιμοποιείται ο όρος «ανθρωπόκαινος». Φταίει ο άνθρωπος, επομένως φταίνε οι άνθρωποι – γενικώς και όλοι. Το κοινωνικό σύστημα ελάχιστα εμπλέκεται στις μέινστριμ – και όχι μόνο στις συντηρητικές– προσεγγίσεις.

Φταίει ο άνθρωπος, λοιπόν. Αυτός είναι ο λόγος, που δίνεται μεγαλύτερο βάρος στην κατανάλωση παρά στην παραγωγή – τα πλαστικά καλαμάκια είναι μόνο ένα ενδεικτικό παράδειγμα.

Είναι, όμως, έτσι;

Αν παρακολουθήσουμε βαθύτερα την εικόνα, κάθε άλλο. Είναι απολύτως προφανές πως δεν έχουν «όλοι οι άνθρωποι», κι ο καθένας χωριστά, την ίδια βρώμικη, στην κυριολεξία, συμβολή. Οι διαφορές, μάλιστα, είναι εξωφρενικές, από πολλές απόψεις.

Στην παρουσίασή μου, θα μείνω μόνο στις παγκόσμιες –γεωγραφικές, κυρίως– διαστάσεις. Που σημαίνει πως θα ασχοληθώ με τη ρύπανση ανά περιοχή του πλανήτη. Ξεκαθαρίζω, όμως, εξαρχής πως η συσχέτιση μεταξύ ανισότητας στο εσωτερικό των περιοχών και παγκόσμιας ρύπανσης είναι η ισχυρότερη. Ενώ το 1998 συνέβαλλε κατά 30%, σήμερα η συμβολή της φτάνει στο 50%.

Ας ξεκινήσω την παρουσίαση.

Το 50% των παγκόσμιων εκπομπών των αερίων θερμοκηπίου οφείλεται στο πλουσιότερο 10% του πλανητικού πληθυσμού, το 47% στο «μεσαίο» 40% του πληθυσμού, ενώ στο φτωχότερο 50% απομένει μόλις το 3%!

Για να το δώσουμε και αλλιώς, το 1% στις ΗΠΑ παράγει 200 τόνους διοξείδιο του άνθρακα, κατά κεφαλή, δυο χιλιάδες φορές περισσότερο από ό,τι τα κατώτερα στρώματα στην Αφρική. Αλλά και στο εσωτερικό των αφρικανικών χωρών η κατάσταση είναι αντίστοιχη.

Σε ότι αφορά, αναλυτικότερα, την κατά κεφαλήν εκπομπή των αερίων θερμοκηπίου, ο πίνακας, που ακολουθεί, είναι αποκαλυπτικός.

Παγκόσμιος Μ.Ο. 6.2
Β. Αμερική 20
Ρωσία 10
Δ. Ευρώπη 9
Κίνα, Μ. Ανατολή 8
Ν. Αμερική 5.2
Ν. Ασία, Αφρική 2.4
Βιώσιμος Μ.Ο. 1.3

Παρόμοια είναι η εικόνα αν επιλέξουμε να δούμε τις εκπομπές κατά κεφαλήν, που αφορούν την κατανάλωση.

Παγκόσμιος Μ.Ο. 6.2
Β. Αμερική 23
Ρωσία 10
Δ. Ευρώπη 13
Κίνα, Μ. Ανατολή 7
Ν. Αμερική 4
Ν. Ασία, Αφρική 2
Βιώσιμος Μ.Ο. 1.3

Για να έχουμε, επιπλέον, την ιστορική διάσταση των πραγμάτων, θα σημειώσω μόνο πως στην παραγωγή αερίων σωρευτικά, από το 1820 μέχρι σήμερα, οι διάφορες περιοχές έχουν συμβάλει ως εξής: Η Βόρεια Αμερική, η Ε.Ε και άλλοι πλούσιοι με 52%, η Ρωσία με 15%, η Κίνα με 12%, ενώ, στη βάση της κλίμακας, η Αφρική με μόλις 5%! Αν το συνδυάσουμε με τα πληθυσμιακά δεδομένα, τα πράγματα γίνονται ακόμη τραγικότερα.

Συμπερασματικά, λοιπόν, και απλοϊκά, μπορούμε να πούμε πως η παραγωγή και η κατανάλωση –και ειδών πολυτελείας– για τις ανώτερες και τις μεσαίες τάξεις, είναι η κύρια αιτία των οικολογικών κινδύνων. Την ίδια στιγμή, αυτοί που κατεξοχήν –πολλές φορές, κατ’ αποκλειστικότητα– απειλούνται είναι τα κατώτερα τμήματα του πληθυσμού.

Ένα καίριο, επιπλέον, ζήτημα, αλλά απολύτως συνδεδεμένο,  είναι πώς συγκεκριμένα η καπιταλιστική συσσώρευση αποτελεί τον αποκλειστικό σχεδόν παράγοντα της κλιματικής καταστροφής. Ή θα εκλείψει το κίνητρο του κέρδους ή ο πλανήτης.

Αυτό, όμως, σε επόμενο απλοϊκό.

 

 

Διαβάστε επίσης

Η Ίμπιζα κάποτε έμοιαζε με μια από τις Σποράδες… Αυτή την παραοικονομία θέλουμε;

Το κείμενο το «αλιεύσαμε» από τον τοίχο της Iris Lykourioti στο Facebook.…