Η στήλη των «απλοϊκών μαθημάτων» έχει, καταρχήν και κυρίως, ψυχαγωγικό στόχο. Η ιδέα είναι να σχολιάζονται κεντρικά θέματα της οικονομίας με τρόπο εύληπτο, ευχάριστο, κατά το δυνατόν έγκυρο και πολύ σύντομο. Άρα, θα μείνει μακριά από ακαδημαϊκότητες και τις αντίστοιχες προδιαγραφές των «πέιπερς». Δεν θα έχει σημειώσεις ούτε αναφορές. Που σημαίνει πως η αναγνώστρια θα πρέπει να έχει εμπιστοσύνη και να θεωρεί δεδομένη την εντιμότητα του γράφοντα. Τα λάθη που μοιραία θα εμφανιστούν δεν θα είναι από πρόθεση.
Σκοπός είναι η αποδόμηση των ορθόδοξων αστικών ερμηνειών, καθώς και η διευκρίνιση των «ανορθόδοξων» επιχειρημάτων. Για εμβάθυνση στις υπό συζήτηση θεματικές προτείνω τα βιβλία:
- Χα-Τζουν Τσανγκ, 23 αλήθειες που δεν μας λένε για τον καπιταλισμό, Καστανιώτη
- Μαριάννα Ματσουκάτο, Το επιχειρηματικό κράτος, Κριτική
- Χρήστος Λάσκος -Ευκλείδης Τσακαλώτος, 22 Πράγματα που μας λένε για την ελληνική κρίση και δεν είναι έτσι, ΚΨΜ
Χρήστος Λάσκος
***
Με δεδομένες τις τεράστιες διαφορές, που υπάρχουν ανάμεσα στις ορθόδοξες, κεϋνσιανές και μαρξιστικές θεωρήσεις, καμιά δεν υποτιμάει την σημασία των επενδύσεων για την μεγέθυνση και την βιωσιμότητα μιας οικονομίας. Η δυναμική –πολλές φορές ασύλληπτα εκρηκτική– εξέλιξη του καπιταλισμού οφείλεται, ακριβώς, στη συνεχή και αυξανόμενη συμβολή των επενδύσεων. Σήμερα, η πρωτοφανής ανάπτυξη της Κίνας βασίζεται, κατεξοχήν στην τεράστια συμμετοχή τους στο συνολικό προϊόν.
Σε μεγάλο βαθμό, η κρισιακή κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας οφείλεται στο γεγονός πως παρουσιάζεται μια τάση συρρίκνωσης των επενδύσεων, που μειώνει, αντικειμενικά, τις αναπτυξιακές προοπτικές. Αν αφαιρεθεί, μάλιστα, από τους υπολογισμούς η Κίνα, τα πράγματα γίνονται πολύ χειρότερα.
Δεν θα εξετάσω εδώ τις αιτίες του φαινομένου. Επισημαίνω, απλώς, τη σημασία του. Και υπογραμμίζω –σε καπιταλισμό ζούμε– τη δεδομένη σύνδεσή του με την πορεία των κερδών.
Ας αφήσουμε, λοιπόν, τις αιτίες και ας πάμε στα αποτελέσματα. Πολύ σύντομα μπορούμε να πούμε πως η μείωση των επενδύσεων θέτει σοβαρά προβλήματα στην αναπαραγωγή της κοινωνίας. Επηρεάζει καθοριστικά τη δυνατότητα παραγωγής νέου πλούτου και, επομένως, την εργασία, τους μισθούς. Επηρεάζει, ευρύτερα την αναπαραγωγή των εκμεταλλευόμενων τάξεων, αυξάνει την φτώχεια, ακόμη και την απόλυτη, διαμορφώνει συνθήκες διεύρυνσης των «περιττών» πληθυσμών.
Δρα αρνητικά στην εξέλιξη της παραγωγικότητας και έτσι πολλαπλασιάζει τις προηγούμενες ζοφερές εξελίξεις.
Όσα μέχρι τώρα ανέφερα είναι, νομίζω, εύλογα. Να μην πω προφανή. Δεν θα συνεχίσω, λοιπόν. Θα το κάνω πρακτικότερο, χρησιμοποιώντας το παράδειγμα της ελληνικής οικονομίας, η ακρότητα του οποίου δίνει τη δυνατότητα μιας πολύ καθαρής εικόνας.
Μετά την εφαρμογή των μνημονίων, η Ελλάδα βίωσε μια μείωση των επενδύσεων, που είναι πρωτοφανής για ειρηνική περίοδο. Από 24 δισεκατομμύρια το 2008, οι καθαρές επενδύσεις μηδενίστηκαν το 2010, έφτασαν τα -12 δισεκατομμύρια το 2013 και παρέμεναν αρνητικές, στο επίπεδο των -4 δισεκατομμυρίων, το 2020, τελευταία χρονιά που έχουμε έγκυρα στοιχεία. Σε όλη την, δε, την περίοδο ήταν αρνητικές. Πράγμα που σημαίνει πως δεν αντικαθίστανται, στο σύνολό τους, ούτε καν τα φθαρμένα κτίρια και μηχανήματα.
Αυτό, προφανώς, μείωσε το κεφαλαιακό απόθεμα της οικονομίας, συρρίκνωσε βίαια την παραγωγική της ικανότητα, συμπίεσε την παραγωγικότητα και οδηγεί σε αδιέξοδο την κοινωνική αναπαραγωγή.
Όπως σημειώνει ο Πάνος Κοσμάς στον ιστότοπο Commune –«10 χρόνια οικονομικής και κοινωνικής παρακμής»– το κεφαλαιακό απόθεμα μειώθηκε, χοντρικά, μεταξύ 2012 και 2020, από 760 σε 690 δισεκατομμύρια και η παραγωγικότητα, μετρημένη σε χιλιάδες ευρώ ανά εργαζόμενο, από 42 σε 36 – και πολύ μεγαλύτερη μείωση των μισθών και του μεριδίου τους στο συνολικό προϊόν. Είναι η μοναδική χώρα της ΕΕ, στην οποία συμβαίνει αυτό. Όπως είναι η μοναδική που βιώνει μείωση τόσο του πληθυσμού της, όσο και του εργατικού της δυναμικού.
Το παράδειγμα της Ελλάδας, όντας ακραίο, ξεκαθαρίζει, με μοναδικά διαφανή τρόπο, τις σχέσεις μεταξύ των διαφόρων μεγεθών. Και κάνει το ζήτημα και πολιτικά κεντρικό.
2 σχόλια
Comments are closed.