Η στήλη των «απλοϊκών μαθημάτων» έχει, καταρχήν και κυρίως, ψυχαγωγικό στόχο. Η ιδέα είναι να σχολιάζονται κεντρικά θέματα της οικονομίας με τρόπο εύληπτο, ευχάριστο, κατά το δυνατόν έγκυρο και πολύ σύντομο. Άρα, θα μείνει μακριά από ακαδημαϊκότητες και τις αντίστοιχες προδιαγραφές των «πέιπερς». Δεν θα έχει σημειώσεις ούτε αναφορές. Που σημαίνει πως η αναγνώστρια θα πρέπει να έχει εμπιστοσύνη και να θεωρεί δεδομένη την εντιμότητα του γράφοντα. Τα λάθη που μοιραία θα εμφανιστούν δεν θα είναι από πρόθεση.
Σκοπός είναι η αποδόμηση των ορθόδοξων αστικών ερμηνειών, καθώς και η διευκρίνιση των «ανορθόδοξων» επιχειρημάτων. Για εμβάθυνση στις υπό συζήτηση θεματικές προτείνω τα βιβλία:
- Χα-Τζουν Τσανγκ, 23 αλήθειες που δεν μας λένε για τον καπιταλισμό, Καστανιώτη
- Μαριάννα Ματσουκάτο, Το επιχειρηματικό κράτος, Κριτική
- Χρήστος Λάσκος -Ευκλείδης Τσακαλώτος, 22 Πράγματα που μας λένε για την ελληνική κρίση και δεν είναι έτσι, ΚΨΜ
Χρήστος Λάσκος
***
Όπως συχνά επισημαίνεται, το ελληνικό μοντέλο ανάπτυξης έχει εξαντλήσει τις δυνατότητές του. Ή θα αλλάξει, ή η κρίση ξανάρχεται. Μιλώντας με ορθόδοξους όρους, η σημερινή διάρθρωση της οικονομίας υπονομεύει καίρια την καινοτομία, την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα. Το ραγδαία αυξανόμενο έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών είναι ένας δείκτης. Η διαρκής διεύρυνσή του είναι αποτέλεσμα της μεγάλης υστέρησης της παραγωγής, που έχει ως αποτέλεσμα η αύξηση των εξαγωγών να ακολουθείται από μεγαλύτερη αύξηση των εισαγωγών, καθώς και μιας εισοδηματικής κατανομής, που επιτρέπει σε πλήθος «ευκατάστατων» να αποκτούν εισαγώγιμα είδη πολυτελείας.
Μ’ όλο, που υποτίθεται πως τα Μνημόνια είχαν ως στόχο και την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου, άνθρακες ο θησαυρός. Τα πράγματα έχουν όπως πριν το 2009 και η παραγωγικότητα είναι πολύ χαμηλότερη.
Όπως σημειώνει ο Κώστας Καλλίτσης στην «Καθημερινή»,
«Το σημερινό μοντέλο στηρίζεται στο δίδυμο φτηνή εργασία και πληθώρα πολύ μικρών και, επί το πλείστον, μη παραγωγικών επιχειρήσεων, που συχνά επιβιώνουν εισφορο -φοροδιαφεύγοντας (δεδομένα με υψηλό βαθμό συσχέτισης, Χ.Λ.).
Για να αλλάξει αυτό χρειάζεται:
-
- Σύγχρονο κράτος (πολύ παρεμβατικότερο, Χ.Λ.)
- Να σταματήσει το παραμύθι με την «ραχοκοκαλιά», να κηρυχτεί πόλεμος στην φοροδιαφυγή
- Το δημόσιο να δημιουργήσει μεγάλες επιχειρήσεις, με διάφορες μορφές ιδιοκτησίας
- Να στηριχθεί προνομιακά η μισθωτή εργασία μισθολογικά, φορολογικά, με την κοινωνική πολιτική και με τη δημιουργία καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας για τις νέες γενιές».
Για δείτε, λοιπόν, τι ισχυρίζεται ένας, καθόλου ριζοσπάστης, οικονομικός αναλυτής. Είναι προφανές πως το (1) και το (3) συσχετίζονται ισχυρά, όπως το (2) και το (4).
Χωρίς μεγάλης έκτασης κρατική παρέμβαση δεν είναι δυνατό, ούτε κατά διάνοια, να καλυφτεί το επενδυτικό κενό των 120, τουλάχιστον, δισεκατομμυρίων, που παραπέμπει σε ένα απόθεμα πάγιων στοιχείων (κτίρια, μηχανήματα,…) πολύ μικρότερο από αυτό του 2008. Όπως, επίσης, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί το ζήτημα του μηδενισμού του παραγωγικού κενού, που σημαίνει πως αξιοποιείται όλο το παραγωγικό δυναμικό – άρα, η αυξημένη ζήτηση, πλέον, θα οδηγεί σε συνεχείς αυξήσεις τιμών, αφού η προσφορά θα υπολείπεται.
Από την άλλη, η μικρομεσαία «ραχοκοκαλιά» θα πρέπει να σπάσει αποφασιστικά, έτσι ώστε να μειωθεί η φορολογική και μισθολογική ασυδοσία και να δοθεί η δυνατότητα, με τα αυξημένα φορολογικά έσοδα, να ενισχυθεί η μισθωτή εργασία και η κοινωνική πολιτική, με προφανείς θετικές επιπτώσεις στην απασχόληση υψηλής ειδίκευσης εργατικού δυναμικού και στη συναφή άνοδο της παραγωγικότητας. Κοινώς, αυτό που λένε όλο και περισσότεροι διαμορφωτές πολιτικής, απολύτως μέινστριμ, κατά τα άλλα, είναι πως ο «λευκός βιετναμέζος εργαζόμενος» και η φτηνή του εργασία πρέπει να πάψει να αποτελεί το μόνο πλεονέκτημα της ελληνικής οικονομίας και, μαζί με την μείωση της παρουσίας του, η συρρίκνωση της αντιπαραγωγικής, σε μεγάλο βαθμό, μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας αποτελεί εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση ανάταξης της οικονομίας.
Μόνο που τα πράγματα πάνε εντελώς στην αντίθετη κατεύθυνση. Ακριβώς, εκμεταλλευόμενες την πάμφθηνη εργασία, ο αριθμός των επιχειρήσεων σημειώνει πολύ μεγάλη αύξηση. Το γεγονός πως μέσα σε αυτήν υπάρχει και ένα τμήμα της λεγόμενης επιχειρηματικότητας επιβίωσης, από ανθρώπους που δεν βρίσκουν μισθωτή απασχόληση, δεν αλλάζει την μεγάλη εικόνα, όπως φαίνεται στο διάγραμμα, που δείχνει μια τεράστια αύξηση του αριθμού των επιχειρήσεων
Αριθμός ιδιωτικών επιχειρήσεων
Η πορεία των κερδών, είναι απολύτως συμβατή με την προηγούμενη εικόνα:
Καθαρή απόδοση κεφαλαίου με 100 το έτος 2000
Και να η αντίστοιχη συνθήκη για την πορεία των εργατικών αμοιβών
Περισσότερο από μια δεκαετία από την ελληνική χρεοκοπία, οι εργάτες παραμένουν σε πολύ κακή κατάσταση -σταθερές τιμές, με 100 για το έτος 2007)
Είναι δεδομένο πως ένα ισχυρό κομμάτι της άρχουσας τάξης αντιλαμβάνεται τους κινδύνους που ενέχει η παράταση της ίδιας συνθήκης για την παραγωγική διάρθρωση. Το πρόβλημα είναι πως η «δημιουργική καταστροφή», που είναι αναγκαία για έναν ουσιαστικό μετασχηματισμό, είναι πιθανό να εξελιχτεί σε μια ανεξέλεγκτη καταστροφή. Εκτός του ό,τι, η συρρίκνωση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας θα της στερήσει ένα από τα σημαντικότερα τμήματα της κοινωνικής της συμμαχίας, που αποτελεί ο λαός της ιδιοκτησίας.
Η ελληνική οικονομία πορεύτηκε για δεκαετίες βασιζόμενη στο υφιστάμενο και σήμερα μοντέλο. Μόνο που το ελληνικό κεφάλαιο κυριαρχούσε σε ολόκληρη την βαλκανική ενδοχώρα, αντλώντας πόρους, που σήμερα δεν υφίστανται, παρά με νέο δανεισμό -απαγορευτικό παρά μόνο όταν αξιοποιείται για να πληρώνει προηγούμενα χρέη, μέχρι το 2060!
Βεβαίως, και άμεσα συναρτημένο με τα προηγούμενα, καίριο είναι το ζήτημα της τομεακής και κλαδικής διάρθρωσης. Αυτό, όμως, ίσως το συζητήσουμε σε ένα επόμενο «απλοϊκό».
