Η Δεξιά και οι κυρίαρχες ομάδες κήρυξαν πόλεμο στον δάσκαλο της υπαίθρου από την πρώτη μέρα. Ήταν μια διστακτική διακυβέρνηση με διορισμούς υπουργών χωρίς ικανότητες για τις αντίστοιχες αρμοδιότητες γεγονός που τροφοδότησε τις επιθέσεις της αντιπολίτευσης. Διορίστηκαν τέσσερα υπουργικά συμβούλια. Η κοινοβουλευτική Δεξιά προσπάθησε δύο φορές να απομακρύνει τον πρόεδρο από το αξίωμά του, χρησιμοποιώντας αυθαίρετα το διφορούμενο σχήμα της «ηθικής ανικανότητας».
Toy Carlos Noriega από τη Λίμα | Πηγή: Pagina 12 (28.7.2022) | Μετάφραση: Α.Λ.
Μια χρονιά ελπίδας και απογοήτευσης, προσδοκιών και διαψεύσεων, αβεβαιότητας, αποσταθεροποιητικών ελιγμών από μια πραξικοπηματική Δεξιά που δεν αποδέχθηκε την εκλογική της ήττα, και μιας σειράς λαθών, αναποτελεσματικότητας της κυβέρνησης και σκανδάλων διαφθοράς. Αυτά χαρακτήρισαν τον πρώτο χρόνο της κυβέρνησης του δασκάλου της υπαίθρου και αριστερού συνδικαλιστή Πέδρο Καστίγιο που συμπληρώθηκε στις 28 Ιουλίου. Ένας χρόνος ακραίας πόλωσης, σε έναν ασταμάτητο πόλεμο μεταξύ της κυβέρνησης και του ελεγχόμενου από τη Δεξιά Κογκρέσου, στον οποίο τον τόνο έδωσαν ο φουχιμορισμός (1) και άλλες ακροδεξιές ομάδες. Ένα πρώτο έτος διακυβέρνησης που ανοίγει ένα σενάριο με πολλές αμφιβολίες για το αν ο Καστίγιο θα μπορέσει να ολοκληρώσει την προεδρία του.
Η άνοδος στην εξουσία του Καστίγιο, αγρότη σε μια από τις φτωχότερες και πιο αποκλεισμένες περιοχές της χώρας, αποτέλεσε μια δικαίωση των πληθυσμών των Άνδεων, της υπαίθρου, των επαρχιών και των ιστορικά περιθωριοποιημένων λαϊκών στρωμάτων, που στις εκλογές νίκησαν τις ομάδες οικονομικής εξουσίας και τους κυρίαρχους κοινωνικούς και πολιτικούς τομείς με επίκεντρο τη Λίμα, υποψήφια των οποίων ήταν η Κέικο Φουχιμόρι.
Μια δικαίωση που ήρθε τη χρονιά της διακοσιοστής επετείου της ανεξαρτησίας της χώρας και που ξύπνησε την ψευδαίσθηση της έναρξης μιας ιστορικής αλλαγής. Η Δεξιά και οι κυρίαρχες ομάδες της κήρυξαν τον πόλεμο από την πρώτη μέρα. Οι ελπίδες και οι προσδοκίες από τη νέα κυβέρνηση με λαϊκά και διεκδικητικά χαρακτηριστικά ήταν πολλές και η πρόκληση τεράστια. Όμως ο Καστίγιο δεν στάθηκε στο ύψος αυτής της πρόκλησης. Με μια διστακτική, αδύναμη διοίκηση, χωρίς την απαιτούμενη πεποίθηση για να εφαρμόσει τις υποσχέσεις για αλλαγή –που εγκαταλείφθηκαν–, με μια αξιοσημείωτη έλλειψη αντανακλαστικών και πολιτικών ικανοτήτων για να αντιμετωπίσει τον πόλεμο που κήρυξε η Δεξιά, με ένα περιβάλλον που εμπλέκεται σε καταγγελίες για διαφθορά, την επιμονή στο διορισμό υπουργών χωρίς τις απαιτούμενες ικανότητες, οι οποίοι κατέληξαν εύκολη λεία στις επιθέσεις της αντιπολίτευσης, και μια ροπή προς τον σεχταρισμό και τον διχασμό στο κυβερνών κόμμα, ο Καστίγιο κατέληξε, ακούσια, να παίζει υπέρ της Δεξιάς και της προσπάθειάς της να απαξιώσει και να καταστρέψει όχι μόνο την κυβέρνησή του αλλά και οποιαδήποτε επιλογή για αλλαγή.
Ήταν μια ταραχώδης χρονιά. Ο Καστίγιο ξεκίνησε τη διακυβέρνησή του καλώντας άλλους τομείς της Αριστεράς να σχηματίσουν ένα προοδευτικό μέτωπο. Ήταν μια καλή αρχή, αλλά βραχύβια. Μέσα από το εσωτερικό του ίδιου του μετώπου, ανέλαβαν να δυναμιτίσουν αυτή την κυβερνητική συμμαχία. Ο γενικός γραμματέας του κυβερνώντος κόμματος Peru Libre (Ελεύθερο Περού), Βλαντίμιρ Σερόν (Vladimir Cerrón), ο οποίος ήταν αποφασισμένος να μονοπωλίσει την κυβέρνηση για το κόμμα του και τον εαυτό του, μετατράπηκε στον κύριο εχθρό του προοδευτικού μετώπου που θα μπορούσε να δώσει σταθερότητα στην κυβέρνηση. Προτεραιότητά του ήταν να επιτεθεί στους συμμάχους του Καστίγιο που δεν ανήκαν στο κόμμα του, πράγμα για το οποίο δεν δίστασε να συμμαχήσει με την ακροδεξιά. Ο σεχταρισμός του Σερόν, ο οποίος δηλώνει μαρξιστής-λενινιστής και του αρέσει να χρησιμοποιεί υπεραριστερή γλώσσα, ενώ κάνει συμφωνίες με την Ακροδεξιά, αθροιζόμενος στις καταγγελίες για διαφθορά που άρχισαν να γίνονται γνωστές και στην εγκατάλειψη των υποσχέσεων για αλλαγή, έβαλε τέλος στο προοδευτικό μέτωπο μέσα σε λίγους μήνες. Στη συνέχεια ήρθε η διάσπαση του κόμματος Peru Libre. Οι φιλοδοξίες του Σερόν για εξουσία τον έχουν απομακρύνει από τον Καστίγιο. Σε πρόσφατες ψηφοφορίες στο Κογκρέσο, οι βουλευές που πρόσκεινται στον Σερόν ψήφισαν μαζί με τη Δεξιά κατά της κυβέρνησης. Έτσι, ο Καστίγιο ολοκληρώνει τον πρώτο χρόνο της θητείας του ολοένα και πιο μόνος και απομονωμένος.
Κατά τον πρώτο χρόνο της θητείας του, ο Καστίγιο όρισε τέσσερα υπουργικά συμβούλια, αριθμός ρεκόρ. Ένας από τους επικεφαλής του υπουργικού του συμβουλίου ήταν ακροδεξιός βουλευτής, ο οποίος άντεξε μόνο λίγες ημέρες. Επρόκειτο για έναν διορισμό που αποκαλύπτει την έλλειψη ισχυρών πεποιθήσεων του Καστίγιο. Άλλαξε επανειλημμένα υπουργούς. Δείγμα αυτής της μεγάλης εναλλαγής είναι οι επτά υπουργοί που πέρασαν από το υπουργείο Εσωτερικών μέσα σε ένα χρόνο. Κατά τους πρώτους μήνες της θητείας του, αυτούς του προοδευτικού μετώπου, ο Καστίγιο κατάφερε να επιδείξει επιτυχίες στην οικονομική πολιτική και στην εκστρατεία εμβολιασμού κατά του Covid 19, αλλά υπό την πίεση του Σερόν και του πολέμου από τη Δεξιά, απομάκρυνε τους δύο πιο επιτυχημένους υπουργούς του, αυτούς της Οικονομίας και της Υγείας. Το Υπουργείο Οικονομίας πέρασε από τον διάσημο αριστερό οικονομολόγο Πέδρο Φράνκε (Pedro Francke), ο οποίος προωθούσε μια φορολογική μεταρρύθμιση για την αύξηση της φορολογίας των μεγάλων μεταλλευτικών εταιρειών και του πλούτου, σε έναν νεοφιλελεύθερο τεχνοκράτη, τον σημερινό υπουργό Όσκαρ Γκράχαμ (Oscar Graham), ο οποίος έβαλε στο ράφι αυτή τη μεταρρύθμιση.
Η κοινοβουλευτική Δεξιά έχει προσπαθήσει δύο φορές να απομακρύνει τον Καστίγιο από το αξίωμά του χρησιμοποιώντας αυθαίρετα το διφορούμενο σχήμα της «ηθικής ανικανότητας». Και στις δύο περιπτώσεις απέτυχε να συγκεντρώσει τα δύο τρίτα των ψήφων του Κογκρέσου για να ολοκληρώσει το κοινοβουλευτικό πραξικόπημα. Τώρα η δεξιά πτέρυγα προωθεί, με τον ίδιο σκοπό, δύο προτάσεις μομφής κατά του προέδρου. Η μία αφορά την παράλογη κατηγορία της προδοσίας επειδή δήλωσε σε συνέντευξή του σε εφημερίδα ότι βλέπει με συμπάθεια τη διευκόλυνση της Βολιβίας για μια διέξοδό της στη θάλασσα. Η άλλη αφορά κατηγορίες περί διαφθοράς που βρίσκονται υπό διερεύνηση. Για να εγκριθεί μια πρόταση μομφής και να απομακρυνθεί ο αρχηγός του κράτους για το λόγο αυτό, δεν απαιτείται η ψήφος των δύο τρίτων, αλλά μόνο η ψήφος των μισών συν ενός από τα 130 μέλη του Κογκρέσου. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η δεξιά πτέρυγα ποντάρει τώρα σε αυτή τη διαδικασία. Και σκοπεύει επίσης να χρησιμοποιήσει τον ίδιο μηχανισμό για την απομάκρυνση της αντιπροέδρου Ντίνα Μπολουάρτε (Dina Boluarte) από το αξίωμά της, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος, μέσω του Κογκρέσου, για να καταλάβει την εξουσία που έχασε στις εκλογές.
Σε μια χώρα όπου οι πρόσφατοι πρόεδροι έχουν φυλακιστεί ή διωχθεί για διαφθορά (2), η ανάδειξη μιας προσωπικότητας όπως ο Καστίγιο, εκτός της πολιτικής τάξης, θεωρήθηκε ως επιλογή για αλλαγή και σε αυτό το επίπεδο. Όμως και εδώ ο Καστίγιο ήταν μια απογοήτευση. Το περιβάλλον του, συμπεριλαμβανομένου του πρώην προσωπικού του γραμματέα, υπουργών και δύο ανιψιών του, κατηγορούνται για διαφθορά. Κατά του Καστίγιο έχουν διατυπωθεί κατηγορίες για κακοδιαχείριση στην ανάθεση των δημοσίων έργων και για είσπραξη δωροδοκιών στις προαγωγές της αστυνομίας. Ο πρόεδρος διαβεβαιώνει την αθωότητά του. Οι ισχυρισμοί διερευνώνται από την Εισαγγελία.
Ωστόσο, αν ο Καστίγιο τα πήγε άσχημα στον πρώτο χρόνο της θητείας του, η αντιπολίτευση στο Κογκρέσο τα πήγε χειρότερα. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του Ιουλίου της Ipsos, ο Καστίγιο έχει ποσοστό απόρριψης 74% και αποδοχής 20%, ενώ στην περίπτωση του ελεγχόμενου από τη Δεξιά Κογκρέσου, η απόρριψη των πολιτών έχει αυξηθεί στο 79% και η αποδοχή έχει πέσει στο 14%. Σε αυτό το σκηνικό, το «Que se vayan todos» (Να φύγουν όλοι) ακούγεται με όλο και μεγαλύτερη επιμονή και σημαίνει την επίσπευση των προεδρικών και βουλευτικών εκλογών.
Ένα ερώτημα κυριαρχεί στην πολιτική αντιπαράθεση και στις συζητήσεις στους δρόμους καθώς η κυβέρνηση Καστίγιο συμπληρώνει τον πρώτο χρόνο της θητείας της: θα μπορέσει ο πρόεδρος να ολοκληρώσει την πενταετή θητεία για την οποία εξελέγη; Η επιμονή σε αυτό το ερώτημα αντανακλά την αδυναμία μιας κυβέρνησης που κινείται στο χείλος του γκρεμού, απειλούμενη από τους αντιπάλους της που θέλουν να την ρίξουν και από τις δικές της αδυναμίες και τα εσωτερικά της προβλήματα. Οι προβλέψεις για το αν ο Καστίγιο θα ολοκληρώσει ή όχι τη θητεία του δεν είναι υπέρ του προέδρου.
________________________
Σημειώσεις
1. Φουχιμορισμός: προσωποπαγές πολιτικό ρεύμα γύρω από τη μορφή του πρώην προέδρου του Περού Αλμπέρτο Φουχιμόρι και την πολιτική του διάδοχο και κόρη του Κέικο Φουχιμόρι, που προσανατολίζεται στον συντηρητισμό, τον δεξιό λαϊκισμό, τον νεοφιλελευθερισμό, την ανελεύθερη δημοκρατία, τη λατρεία της προσωπικότητας και τον αυταρχισμό.Η κύρια μορφή του, ο Αλμπέρτο Φουχιμόρι, βρίσκεται στη φυλακή μετά την καταδίκη του για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διαφθορά, υπεξαίρεση, σφετερισμό δημόσιων λειτουργιών, μεταξύ άλλων εγκλημάτων.
2. Ο Καστίγιο εξελέγη στο πλαίσιο μιας μακροχρόνιας πολιτικής κρίσης που περιλαμβάνει διάφορους προέδρους, από τον φυλακισμένο Φουχιμόρι (1990-2000) μέχρι τους vacanciados (αποπεμφθέντες από το κοινοβούλιο) Μαρτίν Βισκάρρα (Martín Viscarra, 2018-2020) και Μανουέλ Μερίνο (Manuel Merino 10.11.2020 – 15.11.2020), τον παραιτηθέντα Πέδρο Πάμπλο Κουτσίνσκι (Pedro Pablo Kuczinsky, 2016-2018) ή τον φυγά Αλεχάντρο Τολέδο (Alejandro Toledo, 2001-2006), τον φυλακισμένο Ολάντα Ουμάλα (Ollanta Humala, 2011-2016), ακόμη και την τραγική αυτοκτονία του Άλαν Γκαρσία (Alan García,2006-2011).
