Το μάρκετινγκ μπορεί να κάνει το άσπρο μαύρο. Κάπως έτσι και οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων βάφτισαν το ορυκτό αέριο «φυσικό» (“natural” gas) και το πλάσαραν ως καθαρό καύσιμο. Η προπαγάνδα εδώ και δεκαετίες έχει κάνει τη δουλειά της και έτσι το αέριο θεωρείται καθαρό και οικονομικό καύσιμο. Βέβαια, αυτό δεν αφορά μόνο τις εταιρείες. Η διαχρονική εμμονή της ΕΕ να χαρακτηρίζει το ορυκτό αέριο ως μεταβατικό καύσιμο για την απεξάρτηση από το κάρβουνο (ή το λιγνίτη στην περίπτωση μας), όπως και η πρόσφατη απόφαση της να το χαρακτηρίσει “πράσινο”, μαζί με την πυρηνική ενέργεια, τον ίδιο σκοπό έχουν: να θολώσουν τα νερά και να βγάλουν το μαύρο, πράσινο. Άλλωστε η χρηματοδότηση έργων υποδομής φυσικού αερίου μετρά πολλά δισεκατομμύρια.
«Πράσινο», άρα περιβαλλοντικά φιλικό
Η τοποθέτηση του ορυκτού αερίου στο κάδρο της μάχης για την κλιματική αλλαγή αποτελεί ένα από τα πολλά ψέματα που υποστηρίζονται, χρηματοδοτούνται και διαφημίζονται. Ωστόσο είναι γνωστό, και τελευταία αρχίζει να γίνεται γνωστό και στη χώρα μας, ότι το ορυκτό αέριο είναι ένα ακόμα ορυκτό καύσιμο που εκλύει μεθάνιο, ένα επιβλαβές αέριο του θερμοκηπίου.
Σήμερα η καύση φυσικού αερίου είναι υπεύθυνη κατά σχεδόν 25% για την παγκόσμια υπερθέρμανση, ενώ η χρήση του πλέον παράγει περισσότερες εκπομπές CO2 απ’ ό,τι το κάρβουνο.
Το φυσικό αέριο αποτελείται κατά 90% από μεθάνιο, το οποίο είναι κατά 84 φορές πιο δραστικό από το CO2 σε ορίζοντα εικοσαετίας. Το ορυκτό αέριο εκπέμπει μεν λιγότερους ρύπους από το πετρέλαιο ή τον άνθρακα κατά την καύση του, ωστόσο δεν είναι καθόλου καθαρό: μεθάνιο εκλύεται στην ατμόσφαιρα σε όλο τον κύκλο παραγωγής και κατανάλωσής του, από τη γεώτρηση και την εξόρυξη μέχρι τη μεταφορά (με αγωγούς ή με πλοία) και τη χρήση του.
Επιπλέον, η προώθηση του ορυκτού αερίου είναι παντελώς ασύμβατη με τους στόχους που έχει θέσει η Ευρώπη: υποτίθεται ότι θα πρέπει να μειώσει κατά 55% τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, κάτι που μεταφράζεται σε μείωση της ζήτησης του αερίου μεταξύ 32% και 37% έως το 2030.
Οικονομικά μη βιώσιμο
Βάσει των παραπάνω, χτίζουμε υποδομές για να καταργηθούν λίγα χρόνια αργότερα. Τον λογαριασμό, άλλωστε, τον πληρώνει ο ευρωπαίος φορολογούμενος. Το κόστος κατασκευής δεν πληρώνεται από τις εταιρείες, αλλά από κρατικούς ή κοινοτικούς προϋπολογισμούς, ενώ και η λειτουργία τους είναι ιδιαίτερα κοστοβόρα. Ας μην ξεχνάμε και το κόστος παροπλισμού αυτών των υποδομών, αφού το υδρογόνο που υποτίθεται ότι θα αντικαταστήσει το αέριο μένει να αποδειχθεί ότι δεν είναι άλλη μια υπερτιμημένη λύση, αν είναι λύση. Ο προγραμματισμός της ΕΕ δεν περιλαμβάνει μόνο υδρογόνο που παράγεται από ΑΠΕ, αλλά και από ορυκτά καύσιμα.
Το «ράλι» των τιμών που βλέπουμε το τελευταίο διάστημα καταρρίπτει το αφήγημα περί φθηνής ενέργειας. Καθώς η Ευρώπη εισάγει το 75% του αερίου και LNG (υγροποιημένο αέριο) από άλλες χώρες, η αύξηση της ζήτησης σε άλλες αγορές (όπως η Ασία, η Νότια Αμερική και φυσικά η Κίνα), αλλά και η αυξημένη κατανάλωση από τις αρχές του 2021, οδήγησαν στη μείωση των αποθεμάτων. Ταυτόχρονα η μείωση των εισαγωγών αλλά και της παραγωγής αερίου εντός Ευρώπης δεν επέτρεψαν την επαρκή ανατροφοδότηση τους. Τα αποτελέσματα της εξάρτησης από ένα ακόμα ακριβό ορυκτό καύσιμο το βλέπουμε στα ποσοστά της ενεργειακής φτώχειας σε όλη την Ευρώπη και φυσικά στην Ελλάδα (όπου ήδη μετράμε δεκάδες νεκρούς).
Υποδομές για την «ασφάλεια» και την «ειρήνη»
Όλο το αφήγημα που συνοδεύει τις νέες επενδύσεις σε αγωγούς και σταθμούς LNG περί απεξάρτησης από τη Ρωσία και παροχής επαρκούς αερίου στην Ευρώπη, εξυπηρετεί απλώς τα λόμπι των ορυκτών καυσίμων που προσπαθούν να παρατείνουν την κερδοφορία τους. Οι υποδομές αερίου (αγωγοί και σταθμοί LNG) θα εντείνουν ακόμα περισσότερο την εξάρτηση της Ευρώπης από “εξωτερικούς” παράγοντες, άρα δεν υπάρχει καμιά διασφάλιση για πρόσβαση σε προσιτή ενέργεια.
Στην περιβόητη λίστα PCI (Projects of Common Interest-Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, φιγουράρουν 74 έργα ορυκτού αερίου που κρίνονται απαραίτητα «για να μπορέσει η ΕΕ να πετύχει τους στόχους της ενεργειακής της πολιτικής για προσιτή, διασφαλισμένη και βιώσιμη ενέργεια». Όταν ένα έργο μπει στη λίστα λαμβάνει τη μέγιστη δυνατή πολιτική υποστήριξη που μπορεί να έχει κάποιο έργο σε επίπεδο ΕΕ και, δυνητικά, έχει πρόσβαση σε σημαντική δημόσια χρηματοδότηση.
Για τη χώρα μας, κορυφαίο έργο που βρίσκεται εδώ και χρόνια στη λίστα αφορά τον αγωγό East Med που προορίζεται για μεταφορά αερίου από το Ισραήλ, μέσω Κύπρου, Ελλάδας και Ιταλίας, στην Ευρώπη. Με την πρόσφατη ανακοίνωση της απόσυρσης των ΗΠΑ δόθηκε η χαριστική βολή στο ούτως ή άλλως αμφίβολο έργο (περιβαλλοντικά επικίνδυνο, οικονομικά μη βιώσιμο). Ο τρόπος που διεξήχθη, ωστόσο, η συζήτηση στην Ελλάδα μετά τη «βόμβα» των ΗΠΑ υπήρξε η καλύτερη απόδειξη ότι, τουλάχιστον για τη χώρα μας, το έργο που υποστηρίχθηκε διαχρονικά από όλες τις κυβερνήσεις, ήταν περισσότερο γεωπολιτικό παρά ενεργειακό.
Όλα αυτά τα έργα κοινού ενδιαφέροντος (ποιών αλήθεια;) συνοδεύονται από ένταση των εξοπλισμών, της επιτήρησης και του μιλιταρισμού. Ο φόβος για τρομοκρατικές επιθέσεις (υπαρκτός ή κατασκευασμένος) απαιτεί αυξημένα μέτρα ασφαλείας, περισσότερη επιτήρηση, περισσότερο στρατό και εξοπλισμούς, εμπλοκή ιδιωτικών στρατών. Μια ολόκληρη μπίζνα, δίπλα σε αυτή των πετρελαϊκών. Πολύ περισσότερο δε αν μιλάμε για περιοχές όπως αυτής της Ανατολικής Μεσογείου.
Ξαναγυρνάμε λοιπόν στο βασικό επίδικο που είναι μεν η πρόσβαση σε ενέργεια – αλλά σε ποια ενέργεια και με ποιους όρους. Πριν μιλήσουμε λοιπόν για τις εναλλακτικές και τις ΑΠΕ (μικρές, αποκεντρωμένες και υπό κοινωνικό έλεγχο ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και όχι βιομηχανικού τύπου ΑΠΕ), πρέπει να ξεκινήσουμε από τη δραστική μείωση της κατανάλωσης και στην ενέργεια. Μείωση της κατανάλωσης στην ενέργεια σημαίνει ουσιαστική ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, όλων των κτιρίων. Όχι μόνο όσων έχουν την οικονομική δυνατότητα να μπουν στα προγράμματα τύπου «εξοικονομώ». Σημαίνει κάλυψη όλων των εξόδων για αλλαγή θερμαντικών μέσων (ή εγκατάστασή τους, μιας και είναι πολλοί/ες που δεν έχουν στοιχειώδη πρόσβαση στη θέρμανση) και όχι μέσω δανείων και επιδοτήσεων. Σημαίνει και αλλαγή στις υπόλοιπες καταναλωτικές συνήθειες. Αντί τα χρήματα των πολιτών να πηγαίνουν σε υποδομές ορυκτών καυσίμων, να επενδυθούν σε αυτούς τους τομείς. Σημαίνει το τέλος του καπιταλισμού, πράσινου, μαύρου ή κόκκινου; Αυτό σημαίνει. Δεν είναι ούτε εύκολο ούτε απλό, αλλά είναι μονόδρομος αν θέλουμε να συνεχίσουμε να ζούμε στον πλανήτη.
Η Ερμιόνη Φρεζούλη είναι μέλος των Gastivists Gr
Πηγές:
https://www.gastivists.org/greece-resources/
https://www.greenpeace.org/static/planet4-greece-stateless/2021/09/20210907-Greenpeace-Greece-Fossil-Gas-Myths-Reality.pdf
https://caneurope.org/candidate-projects-5th-pci-list-briefing-push-fossil-gas/
https://theintercept.com/2020/02/06/congress-exxon-mobil-eastmed-pipeline-cyprus/
https://corporateeurope.org/en/hydrogen-hype https://www.oxfordenergy.org/wpcms/wp-content/uploads/2021/09/Why-Are-Gas-Prices-So-High.pdf
https://edition.cnn.com/2021/09/30/business/europe-energy-poverty/index.html
