Συνέντευξη του σχεδιαστή κόμικς και ακτιβιστή υπέρ των δικαιωμάτων των Κούρδων, Μικέλε Ρεκ (Zerocalcare) στον Ντάριο Ολιβιέρο, για την εφημερίδα Repubblica.

Μετάφραση: Τόνια Τσίτσοβιτς

Μετά το μνημόνιο ανάμεσα στις βόρειες ευρωπαϊκές χώρες και την Τουρκία: «Η συμφωνία θέτει υπό αμφισβήτηση το δικαίωμα στο άσυλο και αποκηρύσσει αυτούς που πολέμησαν κατά του Isis».

«Οι φωτογραφίες των μαρτύρων που έπεσαν στον πόλεμο για το Κουρδιστάν από τη μια πλευρά και, από την άλλη, η εικόνα της υπογραφής του μνημονίου που ουσιαστικά σαρώνει αυτές τις θυσίες». Το νέο του κόμικ δεν θα είναι η συνέχεια του Kobane Calling, δεν έχει καμία σχέση με αυτό πάνω στο οποίο δουλεύει τώρα: είναι ο καλύτερος τρόπος για τον Μικέλε Ρεκ, τον σχεδιαστή κόμικς από τη Ρώμη, για να αφηγηθεί την ψυχική του διάθεση, καθώς και τη διάθεση της κουρδικής κοινότητας απέναντι στην αλλαγή του διεθνούς σεναρίου που πραγματοποιείται.

Η παράδοση των κούρδων προσφύγων από τη Σουηδία και τη Φιλανδία στον Ερντογάν, προκειμένου να λήξει το βέτο της Τουρκίας για την ένταξη των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ, είναι συνέπεια της νέας στρατηγικής τάξης που σχηματίζεται εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία. Ο. Zerocalcare δεν θέλει να μιλήσει για τη Ρωσία και την Ουκρανία, ούτε για το τρέχον πολιτικό σκηνικό, αλλά για τους Κούρδους ναι, δεν κάνει εκπτώσεις.

Ποιά είναι η πρώτη αντίδραση του Zerocalcare, που αφηγήθηκε εκείνους τους τόπους και θα εξακολουθήσει να τους αφηγείται;
«Πολιτική αντίδραση ή αντίδραση του αφηγητή;».

Και τα δύο, αλλά πρώτα η πολιτική.
«Μεγάλη ανησυχία. Αυτό το μνημόνιο περιέχει πολύ σκληρούς όρους. Θέτει υπό αμφισβήτηση, πρώτα απ’ όλα, το δικαίωμα στο άσυλο. Και εκτός από το PKK, δεσμεύεται να μην υποστηρίζει πλέον ακόμη και αξιόπιστους εταίρους που μας βοήθησαν στον πόλεμο κατά του Isis και παγώνει τη συζήτηση σχετικά με την παρουσία του Κόμματος των Κούρδων εργαζομένων στις λίστες της διεθνούς τρομοκρατίας. Οδηγεί χρόνια πίσω ολόκληρη τη διαδικασία αυτοδιάθεσης του κουρδικού λαού.

Μια διπλωματική νίκη του Ερντογάν…
«…Και προϋπόθεση για μια εισβολή της Τουρκίας στη βόρεια Συρία  Όλα αυτά είναι τα προκαταρκτικά βήματα που εξασφαλίζουν το σχέδιο του Ερντογάν. Και αυτό όχι μόνο σαρώνει τη θυσία ανδρών και γυναικών που κράτησε χρόνια, αλλά είναι και μια καταστροφή από γεωπολιτικής πλευράς: όπου πάει η Τουρκία επιστρέφει η σαρία και οι περιοχές που τώρα βιώνουν την κοινωνική πρόοδο, την απαγόρευση των αναγκαστικών γάμων, τον κεντρικό ρόλο των γυναικών, θα εξαφανιστεί στις περιοχές που θα διοικούνται από ομάδες  τζιχαντιστών, που είναι πιθανό να ελέγχουν εκείνα τα εδάφη».

Όπως συμβαίνει σε έναν πόλεμο που αποδεικνύεται όλο και λιγότερο τοπικός, σε εντυπωσιάζει ότι μια απόφαση που αφορά τη βόρεια άκρη της Ευρώπης αντανακλάται με άμεσο τρόπο στην περιοχή της Μεσοποταμίας;
«Όλα συνδέονται: φαινομενικά οι Κούρδοι δεν έχουν καμία σχέση με αυτά που συμβαίνουν στην Ευρώπη, αλλά ξαφνικά γίνονται διαπραγματευτικό χαρτί. Αυτό σε κάνει να κατανοήσεις με ποιον τρόπο παίζουν πάνω στο πετσί εκείνων που είναι μακριά και ζουν σε μέρη που δεν ξέρουν ούτε να τα εντοπίσουν πάνω στο χάρτη».

Νωρίτερα μιλούσες για την ανησυχία σου ως αφηγητή. Ποια είναι;
«Το γεγονός ότι βρισκόμαστε σε μια στιγμή κατά την οποία η κοινή γνώμη είναι τόσο πολωμένη ώστε να είναι δύσκολο να θίξεις οποιαδήποτε ιδέα: είναι σαν να υπάρχει μια ολοκληρωτική ευθυγράμμιση σε κάθε απόφαση του ΝΑΤΟ. Και είναι απίστευτη η ηρεμία και η ελαφρότητα με την οποία κρίνεται —κι αυτό το βλέπω κυρίως στα social — μια συμφωνία που γίνεται πάνω στο πετσί άλλων. Άρα η ανησυχία μου είναι να κατορθώσω να αφηγηθώ αυτή την κατάσταση σ’ αυτή την κοινή γνώμη».

Μιλάς για συμφωνία πάνω στο πετσί άλλων ανθρώπων. Δεν νομίζεις ότι θα μπορούσαμε να πούμε το ίδιο για τον ουκρανικό λαό αν καταλήγαμε ποτέ σε μια συμφωνία, ότι δεν θα μπορούσε να γίνει παρά με ακριβό τίμημα σε όρους όχι μόνο χαμένων ανθρώπινων ζωών, αλλά και εδαφών;
«Νομίζω ότι εξήγησα πολλές φορές πόσο είμαι αντίθετος με τη ρωσική εισβολή, αλλά αυτή η συμφωνία για τους Κούρδους είναι μια βαρβαρότητα. Είμαστε θύματα ενός μετώπου που παρέμεινε στον Ψυχρό Πόλεμο. Αν νοιαζόμαστε για τη δημοκρατία, η δημοκρατία των Κούρδων όχι μόνο είναι πραγματική, αλλά από κάποιες απόψεις είναι πιο εξελιγμένη από τη δική μας. Γιατί λοιπόν να μη στηρίξουμε το πείραμά τους; Αν κάποιος θέλει να δει τα πολιτικά συμφέροντα και ιδανικά και τις εμπειρίες πάνω στις οποίες θα μπορεί να στοιχηματίσει για να δώσει σταθερότητα σε εκείνες τις περιοχές, θα πρέπει να δει τους Κούρδους. Αντιλαμβάνομαι ότι θα ήταν μια φαινομενικά αδύναμη επιλογή από διπλωματικής πλευράς, αλλά θα ήταν ισχυρή από πολιτικής πλευράς».

Είναι προφανές ότι τα στρατηγικά συμφέροντα ακολουθούν μια κατεύθυνση πολύ διαφορετική από τη διπλωματία. Μήπως ισχύει πολύ απλά ότι ζήσαμε 70 χρόνια ειρήνης στην Ευρώπη νομίζοντας ότι επρόκειτο για μια οριστική κατάκτηση και ξεχνώντας ότι ο πόλεμος είναι μια από τις συνθήκες της ανθρώπινης ιστορίας;
«Ποτέ δεν σκέφτηκα ότι ο πόλεμος ήταν κάτι ξεπερασμένο. Απλά γλιτώναμε εμείς, αλλά όχι άλλες περιοχές του κόσμου. Όλα είναι ένα ντόμινο, είναι αδιανόητο οι ένοπλες συγκρούσεις να παραμένουν τοπικές. Οι πόλεμοι παράγουν πρόσφυγες, εντάσεις, συμφωνίες και αστάθεια».

Και η πολιτική, ή, καλύτερα, η αριστερά;
«Είμαι ο τελευταίος που μπορεί να δώσει μαθήματα. Προσπαθώ να καταλάβω τι είναι αριστερά: να ονομάζεται αριστερά; Να χρησιμοποιεί συγκεκριμένα σύμβολα; Να αναφέρεται στην ιστορία της; Στην κοινωνική δικαιοσύνη; Νιώθω χαμένος σε σχέση με όλα αυτά».

Χαμένος ή μόνος;
«Η τελευταία φάση του Covid δημιούργησε γιγαντιαία χάσματα στον κοινωνικό ιστό και κυρίως στην αριστερά, προκαλώντας μια αλλαγή στις σχέσεις. Σταματήσαμε να ακούμε ο ένας τον άλλο και κηρύξαμε μια κατάσταση αμοιβαίας τζιχάντ. Μάλιστα, το κουβαλήσαμε και έξω και μετά τον Covid. Τώρα το κοινό αίσθημα δεν υπάρχει πλέον. Βιώνω άσχημα το γεγονός ότι δεν έχουμε χώρους συλλογικής επεξεργασίας στους οποίους να αναγνωριζόμαστε».

Όμως πριν από τον Covid και αμέσως μετά φαινόταν σαν να είχε η πολιτική μια νέα άνθηση γύρω από το μεγάλο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής και το ενδιαφέρον για τον πλανήτη ήταν στο κέντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης. Μετά ήρθε ο πόλεμος
«Ο πόλεμος είναι μια χρυσή ευκαιρία για να ξεφορτωνόμαστε τα άβολα πράγματα, αρχής γενομένης από το περιβαλλοντικό ζήτημα».

Προδώσαμε πάλι τους Κούρδους;
«Όπως λέει μια παροιμία τους: “Οι Κούρδοι δεν έχουν φίλους κράτη, έχουν μόνο τα βουνά”».

Διαβάστε επίσης

Δίκη Πολύκαρπου Γεωργιάδη: μια κακόγουστη φάρσα της «Αντιτρομοκρατικής»

Ενάμιση χρόνο πριν, την Τετάρτη 23 Σεπτεμβρίου 2020, ο αγωνιστής Πολύκαρπος Γεωργιάδης…

Εντουάρ Λουί: «Ενάντια στον φασισμό, θα πάω να ψηφίσω έναν υποψήφιο που μισώ βαθιά»

Τον Εντουάρ Λουί, μια από τις πιο μαχητικές φωνές υπέρ της εργατικής…