Αναδημοσιεύουμε άρθρο της Νάγιας Νικολάου στο commune.org για τα αίτια και τις σηματοδοτήσεις της κατάρρευσης της Silicon Valley Bank.
Η κατάρρευση της SVB και το ντόμινο
Τη προηγούμενη βδομάδα κατέρρευσε η 16η μεγαλύτερη τράπεζα της Αμερικής, η Silicon Valley Bank (SVB). Για να καταλάβουμε το μέγεθός της, το ενεργητικό της SVB (209 δις $, εκ των οποίων 175 δις $ σε καταθέσεις), είναι μεγαλύτερο από το σύνολο των καταθέσεων στην Ελλάδα (189 δις €/Τ.τ.Ε/12.2022).Πρόκειται για τη δεύτερη μεγαλύτερη κατάρρευση εμπορικής τράπεζας στην ιστορία της Αμερικής, μετά τη Washington Mutual το 2008. Ακολούθησε η κατάρρευση της Signature Bank, με συνολικό ενεργητικό 110 δις $, ενώ τις τελευταίες μέρες απειλείται με κατάρρευση η First Republic Bank, η οποία σχετίζεται με real estate (συνολικό ενεργητικό 181 δις $), τομέα στον οποίο υπάρχουν τεράστιες επενδύσεις παγκοσμίως μετά τη κρίση του 2008.
Η κατάρρευση της SVB έχει αντίκτυπο στις παγκόσμιες χρηματιστηριακές αγορές και προφανώς επηρεάζει το τραπεζικό σύστημα της Ευρώπης: στις 15 Μαρτίου, έπεσε κατά 25% η μετοχή της δεύτερης μεγαλύτερης τράπεζας της Ελβετίας (Credit Suisse), η οποία το τελευταίο τρίμηνο του 2022 είχε χάσει 120 δις$ από αναλήψεις. Μεταξύ των αιτιών της πτώσης της ήταν η εμπλοκή της στο σκάνδαλο της εταιρίας Archegos Capital Management (για να είμαστε και λίγο περήφανοι για την ελληνική γλώσσα). Ωστόσο, βασικό για την Credit Suisse σήμερα δεν είναι η κατρακύλα που ξεκίνησε το 2021, αλλά η άρνηση των μετόχων της να την ανακεφαλαιοποιήσουν. Η Saudi National Bank, μεγαλομέτοχος της Credit Suisse με ποσοστό 9,88%, που είχε συμμετάσχει στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της το 2022, τώρα αρνείται να το επαναλάβει και επικαλείται ότι αύξηση του ποσοστού της άνω του 10%, σε περίπτωση νέας ανακεφαλαιοποίησης, θα είχε ως συνέπεια την έκθεσή της σε αναβαθμισμένους ελέγχους από τις ρυθμιστικές αρχές.
Γιατί κατέρρευσε η SVB;
Η αρχή με την SVB δεν έγινε τυχαία. Η συγκεκριμένη εμπορική τράπεζα ειδικευόταν στη χρηματοδότηση εταιριών τεχνολογίας και βιοτεχνολογίας, που είναι η αιχμή της αμερικανικής οικονομίας. Το τελευταίο τρίμηνο του 2022 και το πρώτο του 2023 υλοποιούνται στον κλάδο “πλάνα αναδιάρθρωσης”, με μαζικές απολύσεις εργαζομένων (ενδεικτικά: από το twitter 4500 απολύσεις, από το meta 11000, από το alphabet (google) 12000, από amazon 18000, Microsoft 10000, yahoo 1600, dell 6500, Disney 7000, ΙΒΜ 3900. Μετά την κατάρρευση της SVB, η meta ανακοίνωσε άλλες 10000 απολύσεις.
Οι απολύσεις οφείλονται στην επιβράδυνση των επενδύσεων στον τομέα της τεχνολογίας, κατά συνέπεια και στη μείωση της χρηματοδότησης των εταιριών τού κλάδου, οι οποίες τελικά υποχρεώνονται να χρησιμοποιούν ίδια κεφάλαια για να καλύπτουν τις υποχρεώσεις τους. Έτσι μειώθηκαν και οι καταθέσεις της SVB. Γιατί, όμως, επιβραδύνονται οι επενδύσεις στον τομέας αιχμής της αμερικανικής οικονομίας;
Μια εξήγηση είναι ότι οι ρυθμοί παραγωγής καινοτομίας στην Κίνα, που αποτελεί τον κύριο ανταγωνιστή των ΗΠΑ σε αυτόν το τομέα, έχουν ξεπεράσει αυτούς της Αμερικής, ενώ η Κίνα ηγείται σε 37 από τους 44 τομείς τεχνολογίας, με τάση να κυριαρχήσει σε όλους.
Η SVΒ, εκτός της μείωσης των καταθέσεών της, υπέστη ζημιά και λόγω της κατοχής αμερικανικών κρατικών ομολόγων μεγάλης διάρκειας, η αξία των οποίων μειωνόταν καθώς αυξανόταν ο πληθωρισμός και ακολούθως τα επιτόκια. Τα προηγούμενα χρόνια, λόγω του χαμηλού πληθωρισμού, οι επενδύσεις σε κρατικά ομόλογα θεωρούνταν ασφαλείς. Όμως, η αύξηση του πληθωρισμού, των επιτοκίων και του κόστους δανεισμού μειώνει την τιμή των κρατικών ομολόγων. Η μείωση αυτή, ωστόσο, πέραν της κατάρρευσης των συγκεκριμένων αμερικανικών τραπεζών, έχει ευρύτερες συνέπειες για την αξιοπιστία τής αμερικανικής οικονομίας στις παγκόσμιες αγορές, εξού και το ντόμινο στα χρηματιστήρια σε όλο τον κόσμο.
Στην περίπτωση της CreditSuisse, o μεγαλομέτοχός της, μια μη δυτική χώρα, η Σαουδική Αραβία, αποφασίζει να μην την ανακεφαλαιοποιήσει. Ταυτόχρονα, ανακοινώνει ότι ετοιμάζεται να προχωρήσει άμεσα σε επενδύσεις στο Ιραν, μετά την ιστορική συμφωνία με την μεσολάβηση της Κίνας. Μπορεί να είναι συγκυριακά αυτά τα δυο ταυτόχρονα γεγονότα, όμως σηματοδοτούν μια ιστορική μετατόπιση της Σαουδικής Αραβίας, άλλοτε στρατηγικού συμμάχου των ΗΠΑ, προς την Ανατολή, μετά και από τη μεγάλη συμφωνία με τη Ρωσία για το πετρέλαιο (OPEC+) το 2016.
Η κατάρρευση της SVB λαμβάνει χώρα σε μια διαφορετική ιστορική συγκυρία από εκείνη της επενδυτικής τράπεζας Lehmann Brothers, το 2008. Εν μέσω ενός πολέμου διά αντιπροσώπων στην Ουκρανία, μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας, και της κινεζικής απειλής στην αμερικανική κυριαρχία και το δολάριο, το ζήτημα δεν είναι εάν το ντόμινο της κατάρρευσης στις τράπεζες και τα χρηματιστήρια θα αντιμετωπισθεί από τις κεντρικές τράπεζες και τα κράτη τής Δύσης, αλλά εάν θα επιταχύνει την πορεία προς έναν παγκόσμιο πόλεμο.
