Πηγή: Peoples Dispatch | Μετάφραση: Λίνα Κυργιαφίνη
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, η Pfizer χρησιμοποίησε κάθε ευκαιρία για να μεγιστοποιήσει τα κέρδη της, ακόμη και αν αυτό σήμαινε περιορισμό της πρόσβασης σε ιατρικά προϊόντα που σώζουν ζωές για το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου. Το ίδιο αναμένεται να συμβεί με το Paxlovid, την anti-covid θεραπεία από στόματος.
Στις 24 Ιανουαρίου, η αμερικανική ομάδα συνηγορίας Public Citizen απηύθυνε επιστολή στον Αλμπερτ Μπουρλά, πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της Pfizer, με την οποία ζητούσε από την εταιρεία να επιταχύνει, και να καταστήσει το Paxlovid, την αντι-Covid-19 θεραπεία της, ευρέως προσβάσιμη. Η επιστολή εξέφραζε την ανησυχία ότι, σύμφωνα με τις μέχρι τώρα ανακοινώσεις της Pfizer, αναμένουμε ότι, πάνω από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού που χρειάζεται αυτή τη θεραπεία, δεν θα τη λάβει.
Στα μέσα Δεκεμβρίου, η Pfizer δήλωσε στους επενδυτές ότι εκτιμά πως ο πληθυσμός των ασθενών που εν δυνάμει θα της απευθυνθούν για την θεραπεία από στόματος είναι σχεδόν 250 εκατομμύρια. Ωστόσο, η εταιρεία θα μπορεί να κατασκευάσει μόνο 120 εκατομμύρια σχήματα θεραπείας το 2022. Η υψηλή τιμή της θεραπείας και οι διαφορετικές χρεώσεις σε διαφορετικές χώρες είναι εξίσου ανησυχητικές. Ενώ η κυβέρνηση των ΗΠΑ πληρώνει 530 δολάρια ΗΠΑ ανά σχήμα θεραπείας, ο Παναμάς θα πληρώσει 250 δολάρια. Εν τω μεταξύ, η Beximco, μια εταιρεία στο Μπαγκλαντές, πουλά μια γενική έκδοση του Paxlovid με 186 δολάρια ανά σχήμα θεραπείας. Η έλλειψη διαφάνειας του κόστους παραγωγής δεν επιτρέπει την ορθολογική τιμολόγηση και εταιρείες, όπως η Pfizer, είναι σε θέση να εκμεταλλεύονται την απελπιστική ανάγκη για θεραπεία, σε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, όπως η πανδημία.
Σχεδόν όλα τα σχήματα θεραπείας κατευθύνονται στους πληθυσμούς των πλούσιων χωρών. Σύμφωνα με τον οργανισμό Knowledge Ecology International, που εδρεύει στις ΗΠΑ, η Pfizer έχει υπογράψει συμβάσεις αποκλειστικά με χώρες υψηλού και ανώτερου-μεσαίου εισοδήματος, κυρίως από την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Καμία αφρικανική χώρα δεν περιλαμβάνεται στη λίστα, αν και η περιοχή έχει τα χαμηλότερα ποσοστά εμβολιασμού και χρειάζεται τις θεραπείες περισσότερο.
Πρωτοφανής κρίση, πρωτόγνωρα έσοδα
Οι ανησυχίες σχετικά με την πρόσβαση στο φάρμακο της Pfizer προκύπτουν από την εμπειρία του αργού εμβολιασμού, σε ρυθμούς παγετώνα, σε χώρες με χαμηλό και χαμηλό-μέσο εισόδημα. Ενώ η Pfizer ήταν μεταξύ των πρώτων εταιρειών που ανέπτυξαν ένα αποτελεσματικό εμβόλιο mRNA, η πρόσβαση στο εμβόλιο ήταν πολύ χαμηλή πέρα από τον παγκόσμιο Βορρά. Ενώ μόνο το 11% του αφρικανικού πληθυσμού είναι πλήρως εμβολιασμένο, το ίδιο ποσοστό ανέρχεται στην Ευρώπη σε 63%.
Με την Pfizer να διαθέτει πλέον αποτελεσματική θεραπεία καθώς και εμβόλιο, είναι περισσότερο απαραίτητο από ποτέ να αμφισβητήσουμε τη δύναμη που κατέχει κατά τη διάρκεια μιας πρωτόγνωρης κρίσης. Το 3ο τρίμηνο του 2021 (Ιούλιος-Σεπτέμβριος), τα έσοδα της Pfizer ήταν 24,1 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, σημειώνοντας αύξηση 134% από πέρυσι. Εξαιρουμένου του Comirnaty, του εμβολίου Pfizer-BioNTech Covid-19, τα έσοδα της Pfizer αυξήθηκαν μόλις κατά 7%, δείχνοντας ξεκάθαρα ότι η εκθετική ανάπτυξη της εταιρείας το 2021 βασίστηκε σχεδόν αποκλειστικά στο εμβόλιο. Αυτά τα έσοδα αναμένεται να αυξηθούν, καθώς η Pfizer προβλέπει την παραγωγή 4 δισεκατομμυρίων εμβολίων το 2022, σε σύγκριση με 3 δισεκατομμύρια το 2021.
Δεν ήταν μόνο η πώληση του εμβολίου που οδήγησε σε αυτή τη θεαματική απόδοση. Κατά τη διάρκεια διμερών διαπραγματεύσεων για την αγορά του εμβολίου, η εταιρεία υπέγραψε συμβόλαια με κυβερνήσεις, τα οποία υπονομεύουν την κυριαρχία τους. Ορισμένες από τις ρήτρες παρέχουν πλήρη ασυλία στην εταιρεία σε βάρος των εθνικών νόμων και περιουσιακών στοιχείων. Όλες οι συμβάσεις μεταξύ της Pfizer και των εθνικών κυβερνήσεων ακολουθούν μια συμφωνία μη αποκάλυψης. Η ρήτρα δεν καλύπτει μόνο το περιεχόμενο της συμφωνίας, αλλά και τις συνομιλίες και τις διαπραγματεύσεις που προηγήθηκαν της τελικής σύμβασης. Έτσι, κανείς δεν γνωρίζει πότε διεξάγονται οι διαπραγματεύσεις και το περιεχόμενό τους μένει κρυφό για πάντα.
Ωστόσο, ορισμένα συμβόλαια που διέρρευσαν δίνουν μια εικόνα του περιεχομένου. Σε μια αναφορά για τα συμβόλαια της Pfizer, η ομάδα Public Citizen σημειώνει «Τα συμβόλαια προσφέρουν μια σπάνια ματιά στη δύναμη που έχει αποκτήσει μια φαρμακευτική εταιρεία για να φιμώσει τις κυβερνήσεις, να μειώσει τον εφοδιασμό, να παρακάμψει το ρίσκο και να μεγιστοποιήσει τα κέρδη στη χειρότερη κρίση δημόσιας υγείας, εδώ και έναν αιώνα». Διαβάζοντας τα συμβόλαια, φαίνεται ότι μια ισχυρή οντότητα κάνει κινήσεις που διακυβεύουν την κυριαρχία των χωρών, το δίκαιο της χώρας και την εξουσία λήψης αποφάσεων των εκλεγμένων κυβερνήσεων.
Κρατικές επιχειρήσεις ως εξασφάλιση
Μεταξύ άλλων, τα συμβόλαια ορίζουν ότι, σε περίπτωση οποιασδήποτε διαφοράς μεταξύ της εταιρείας και της κυβέρνησης, αυτή δεν θα διευθετηθεί σύμφωνα με τους νόμους της χώρας, αλλά με μυστική ιδιωτική διαδικασία διαιτησίας σύμφωνα με τους νόμους της Νέας Υόρκης. Η εταιρεία έχει επίσης διατηρήσει εθνικά περιουσιακά στοιχεία ως εξασφάλιση για χρήση, σε περίπτωση που η κυβέρνηση μιας χώρας δεν πληρώσει σύμφωνα με τη διαιτητική απόφαση. Αυτά περιλαμβάνουν περιουσιακά στοιχεία που εδρεύουν στις ΗΠΑ, όπως ξένους τραπεζικούς λογαριασμούς, ξένες επενδύσεις και ξένες εμπορικές περιουσίες, συμπεριλαμβανομένων των περιουσιακών στοιχείων κρατικών επιχειρήσεων, όπως αεροπορικές εταιρείες και εταιρείες πετρελαίου.
Στην κυβέρνηση της Βραζιλίας έχει απαγορευτεί να κάνει οποιαδήποτε δημόσια ανακοίνωση σχετικά με τη συμφωνία της με την Pfizer, ακόμη και την ύπαρξή της, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια από την εταιρεία. Παρόμοιες ρήτρες μη δημοσιοποίησης περιέχονται σε συμβάσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις ΗΠΑ.
Η Pfizer κατάφερε να απαλλάξει τον εαυτό της από τις συνέπειες εάν τα εμβόλια δεν παραδοθούν εγκαίρως. Η σύμβασή της με την κυβέρνηση της Κολομβίας λέει: «Σε καμία περίπτωση η Pfizer δεν θα υπόκειται ή θα φέρει ευθύνη για τυχόν κυρώσεις καθυστερημένης παράδοσης». Παρόμοιες ρήτρες περιλαμβάνονται στα συμβόλαια με την Αλβανία και τη Βραζιλία.
Η Βραζιλία στερείται επίσης το δικαίωμα να δέχεται δωρεές του εμβολίου Pfizer ή να το αγοράζει από οποιαδήποτε άλλη πηγή χωρίς την άδεια της Pfizer. Αυτό, στην πραγματικότητα, σημαίνει ότι εάν η Βραζιλία θέλει να χρησιμοποιήσει τους νόμους της, όπως η υποχρεωτική αδειοδότηση, για να βελτιώσει την πρόσβαση στο εμβόλιο mRNA της Pfizer, δεν μπορεί να το κάνει. Σε περίπτωση που το κάνει, η Pfizer διατηρεί το δικαίωμα να καταγγείλει τη σύμβαση και η Βραζιλία θα πρέπει να πληρώσει το πλήρες τίμημα για τυχόν υπολειπόμενες δόσεις. Η Βραζιλία επίσης δεν μπορεί να δωρίσει, να διανείμει ή να εξάγει το εμβόλιο χωρίς την άδεια της εταιρείας. Αυτή η ατιμωρησία από μέρους μιας ιδιωτικής εταιρείας είναι ανησυχητική και απαιτεί αυστηρή ρύθμιση από τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο.
Εκκλήσεις για διευκόλυνση της μεταφοράς τεχνολογίας του εμβολίου mRNA
Η τιμή του εμβολίου είναι επίσης υψηλή, όπως και η από του στόματος θεραπεία. Μια ανάλυση των τεχνικών παραγωγής από την ομάδα Public Citizen με μηχανικούς από το Imperial College του Λονδίνου υπολόγισε ότι το εμβόλιο mRNA που παράγεται από την Pfizer/BioNTech θα μπορούσε να παραχθεί μαζικά για μόλις 1,18 $ έως 2,85 $ ανά δόση. Ωστόσο, είναι ένα από τα πιο ακριβά εμβόλια στην αγορά, με μέση τιμή 16,25 $.
Στις 13 Ιανουαρίου, επτά αμερικανοί γερουσιαστές του κυβερνώντος Δημοκρατικού Κόμματος έγραψαν στην κυβέρνηση καλώντας τη διοίκηση Μπάιντεν να επικαλεστεί τον Νόμο για την Αμυντική Παραγωγή (DPA) για να αυξήσει την παγκόσμια προσφορά εμβολίων για τον COVID-19. Έγραψαν ότι το DPA θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για τη διευκόλυνση της μεταφοράς τεχνολογίας εμβολίων mRNA και την κλιμάκωση της παραγωγής μέσω δημόσιων εγκαταστάσεων παραγωγής εμβολίων. Τόνισαν τη σημασία της ενίσχυσης της παραγωγής εμβολίων στο εσωτερικό και στο εξωτερικό για τον έλεγχο της καταστροφικής πανδημίας.
Δεδομένων των ενεργειών της Pfizer κατά τη διάρκεια της πανδημίας, δεν είναι περίεργο που η ομάδα Public Citizen και άλλοι ακτιβιστές υγείας και ακαδημαϊκοί έχουν αρχίσει να εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με την προσβασιμότητα και την οικονομική προσιτότητα του Paxlovid. Στην παρουσίασή της στα μέσα Δεκεμβρίου στους επενδυτές, η Pfizer ανέφερε ότι, σε χώρες με χαμηλό-μέσο εισόδημα (LMIC), το Paxlovid θα διατεθεί μέσω της δεξαμενής πατεντών φαρμάκων (Medicines Patent Pool), μόνο το 2023. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε την καταστροφή της υγείας των ανθρώπων και την κερδοσκοπία της μεγάλης φαρμακοβιομηχανίας (Big Pharma) για έναν ακόμη χρόνο. Η ελεύθερη επέλαση στα δεινά των ανθρώπων θα πρέπει να σταματήσει και εταιρείες όπως η Pfizer θα πρέπει να περιοριστούν.
