Το τελευταίο χρονικό διάστημα οι μαθητές βλέπουμε, μέσω διαφόρων νόμων που έχουν ψηφιστεί και γενικότερα πολιτικών που εφαρμόζονται, μια σαφέστατα μεγαλύτερη δυσκολία τόσο για την εισαγωγή μας στο πανεπιστήμιο όσο και για την φοιτητική μας πορεία μέσα από αυτό. Δημιουργείται λοιπόν εύλογα το ερώτημα σε πολλούς από μας για τα κίνητρα και τις συνέπειες αυτής της πολιτικής.
Υποχρηματοδότηση της εκπαίδευσης
Τόσο στα σχολεία όσο και στα πανεπιστήμια από τα προηγούμενα χρόνια παρατηρούμε μια έντονη υποχρηματοδότηση, άρνηση δηλαδή του κράτους να καταβάλει τα απαραίτητα χρηματικά ποσά για την εκπαίδευση. Αφού λοιπόν το κράτος δεν συνεισφέρει όσο χρειάζεται για την χρηματοδότηση της εκπαίδευσης θα πρέπει να «δώσει το μπαλάκι» σε ιδιώτες. Επομένως από τα επόμενα χρόνια στον τομέα της δευτεροβάθμιας θα έχουμε την αυτονόμηση/αξιολόγηση των σχολικών μονάδων, σύμφωνα με την οποία κάθε σχολείο θα πρέπει να βρει το ίδιο τους πόρους που χρειάζεται, από διάφορους χορηγούς, επιχειρήσεις, ΜΚΟ, γονείς κλπ. Το γεγονός αυτό αυτομάτως συνεπάγεται τη διείσδυση επιχειρήσεων στην εκπαιδευτική διαδικασία και θα δημιουργήσει έντονο ανταγωνισμό μεταξύ των σχολείων, την κατηγοριοποίησή τους, μαζικές καταργήσεις και συγχωνεύσεις. Ταυτόχρονα, με την αξιολόγηση των σχολικών μονάδων οι επιδόσεις των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων θα λειτουργούν ως μονάδες μέτρησης της παραγωγικότητας και αποδοτικότητας, ως δείκτες ανταγωνιστικότητας. Θα μιλάμε δηλαδή για «αποδοτικά» και «αντιπαραγωγικά» σχολεία, τα οποία όπως είναι λογικό θα χρηματοδοτούνται ανάλογα. Η εφαρμογή του συγκεκριμένου νόμου σημαίνει πως υπονομεύεται η δημόσια και δωρεάν παιδεία, ενώ ειδικότερα τα σχολεία παίρνουν τον ρόλο μιας ανταγωνιστικής επιχείρησης μετατρέποντας τη γνώση σε εμπόρευμα.
Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, από την άλλη, θέλουν να πετύχουν την αυτοχρηματοδότηση των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Το κράτος δηλαδή, όπως και στην δευτεροβάθμια, μειώνει δραστικά τις δαπάνες του αντικαθιστώντας τες με χορηγίες, επεκτάσεις των διδάκτρων, επέκταση της επισφαλούς και ευέλικτης εργασίας, παραγωγή και χρηματοδότηση ερευνάς από ιδιωτικές εταιρίες κλπ. Έτσι, όπως και το σχολείο, το πανεπιστήμιο χάνει επίσης τον δωρεάν και δημόσιο χαρακτήρα του, που ως ένα βαθμό είχε, και λειτουργεί σαν ιδιωτική επιχείρηση.
Δευτεροβάθμια εκπαίδευση
Ο νόμος για την αυτονόμηση των σχολικών μονάδων συνδέεται με τη χρήση του πολλαπλού βιβλίου: τα λεγόμενα «αντιπαραγωγικά» σχολεία προβλέπεται να διδάσκουν μόνο τα βασικά των αναλυτικών προγραμμάτων και τα βιβλία που θα παίρνουν θα είναι ανάλογα. Τα «αποδοτικά» σχολεία θα παίρνουν εμπλουτισμένα βιβλία και θα προετοιμάζουν τους μαθητές τους για τις πανεπιστημιακές τους σπουδές. Ίσως το πιο γνωστό μέτρο που πάρθηκε για τα σχολεία το τελευταίο διάστημα είναι η τράπεζα θεμάτων, ένα μέτρο που επέβαλε στους καθηγητές, να τρέξουν τόσο γρήγορα την ύλη για να την βγάλουν, που κυριολεκτικά υποβαθμίστηκε η εκπαιδευτική διαδικασία. Εκτός αυτού, όπως περιμέναμε, στην τράπεζα θεμάτων υπήρξαν από πανεύκολα θέματα μέχρι θέματα πρωτοφανούς δυσκολίας, που μερικές φορές δυσκολεύονταν να λύσουν ακόμα και καθηγητές. Το μάθημα πήρε λοιπόν ακόμα μεγαλύτερο εξετασιοκεντρικό χαρακτήρα, με εμάς τους μαθητές να αδυνατούμε τελικά να παρακολουθήσουμε την ύλη. Η πανδημία έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτό, αφού πολλοί μαθητές που νόσησαν έλειπαν για εβδομάδες από το σχολείο χωρίς να υπάρχει μέριμνα για να καλύψουν την ύλη.
Μέσα σε όλα αυτά καταργήθηκαν τα καλλιτεχνικά μαθήματα και η κοινωνιολογία. Η κατάργηση των καλλιτεχνικών από τη μία, εκτός από μεγάλο πλήγμα για αυτούς που θέλουν να ακολουθήσουν καλλιτεχνικές σχολές, στέρησε από το σύνολο των μαθητών μια ανάσα στο βαρύ σχολικό πρόγραμμα. Η κατάργηση της κοινωνιολογίας από την άλλη, ακόμα και αν το συγκεκριμένο μάθημα δεν διδασκόταν ποτέ επαρκώς, πρόσφερε διαφορετικές προσεγγίσεις και αντιλήψεις για τον κόσμο, σε αντίθεση για παράδειγμα με εκείνο της ιστορίας που προάγει τον εθνοκεντρισμό, και το αντίστοιχο της πληροφορικής που προωθεί τη νεοφιλελεύθερη επιχειρηματικότητα.
Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής
Από τα πιο πολυσυζητημένα μέτρα που πέρασαν με τους τελευταίους νόμους είναι η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής που πέρσι που εφαρμόστηκε πρώτη φορά και άφησε εκτός πανεπιστημίου χιλιάδες μαθητές. Κύριος στόχος της ΕΒΕ είναι η μείωση των εισακτέων γεγονός που θα οδηγήσει τους νέους στα ιδιωτικά κολλέγια και στη συνέχεια στη συγχώνευση ή το κλείσιμο τμημάτων. Γιατί τώρα η κυβέρνηση θέλει λιγότερους εισακτέους; Στην πραγματικότητα το κράτος δεν θέλει να πληρώνει για τις σπουδές νέων καταρχήν γιατί θέλει να μειώσει γενικότερα τις δαπάνες για την εκπαίδευση, την υγεία, την πρόνοια και γενικότερα για όλους τους τομείς που θεωρούνταν μέχρι τώρα δικιά του ευθύνη. Επιπλέον, οι ανάγκες της αγοράς σήμερα απαιτούν λιγότερους μορφωμένους και συνεπώς καλά αμειβόμενους και περισσότερους μη πτυχιούχους φθηνούς και ευέλικτους εργαζόμενους, ενώ επίσης χρειάζονται εξειδικευμένους εργαζόμενους, σε συγκεκριμένους τομείς που αποδίδουν πιο γρήγορα το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος. Επομένως ο νόμος συνδέεται με τις ανάγκες της αγοράς αλλά και με την επιθυμία του κράτους να μειώσει όσο το δυνατόν τις δαπάνες για την εκπαίδευση και να δώσει τη σκυτάλη στα ιδιωτικά κολλέγια, τα οποία με άλλον νόμο εξισώθηκαν με τα δημόσια ΑΕΙ.
Τριτοβάθμια Εκπαίδευση
Στόχος όλων των παραπάνω είναι η θέσπιση του επιχειρηματικού πανεπιστημίου. Στο πλαίσιο του ολοκληρωτικού καπιταλισμού που περνάμε αυτήν την περίοδο το πανεπιστήμιο λειτουργεί σύμφωνα με τις ανάγκες τις αγοράς και της κρατικής διοίκησης, και στόχος του είναι η παραγωγή εργατικής δύναμης και γνώσης με το μικρότερο δυνατό κόστος. Επομένως τόσο η γνώση που παράγεται όσο και η εργατική δύναμη θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες της ελεύθερης αγοράς, για αυτό και βλέπουμε μια έντονη εξειδίκευση και μια τάση υποχρηματοδότησης σχολών που δεν θα προσφέρουν στο κεφάλαιο το κέρδος που περιμένει, όπως είναι οι καλλιτεχνικές και οι ανθρωπιστικές σπουδές, πράγμα που συνδέεται και με την κατάργηση των καλλιτεχνικών μαθημάτων και της κοινωνιολογίας στα σχολεία. Η εποχή του λεγόμενου μαζικού πανεπιστημίου έχει φτάσει στο τέλος της λόγω της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης και της νεοφιλελεύθερης πολιτικής που ακολουθούν οι κυβερνήσεις τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτή τη στιγμή στόχος της σημερινής κυβέρνησης είναι να δημιουργήσει ένα πανεπιστήμιο υποταγμένο πλήρως στις ανάγκες της αγοράς, το λεγόμενο επιχειρηματικό πανεπιστήμιο, και από την άλλη να το αποδημοκρατικοποιήσει, να το κάνει δηλαδή πιο συγκεντρωτικό και ιεραρχικό.
Πειθαρχικά και Πανεπιστημιακή Αστυνομία
Η κυβέρνηση ξέρει πολύ καλά πως τόσο οι νόμοι για τα πανεπιστήμια όσο και γενικότερα οι πολιτικές που έχει εφαρμόσει δημιουργούν αντιστάσεις, οι οποίες τουλάχιστον στην Ελλάδα ξεκινάνε και θα ξεκινάνε από τους μαθητές και κυρίως τους φοιτητές. Δικαίως ίσως λοιπόν, πιστεύει πως τίποτα από αυτά δεν θα εφαρμοστεί, αν δεν υπάρχουν πειθαρχικά για να τρομοκρατούν όσους αντιδρούν αλλά και μια μονάδα της αστυνομίας μέσα στα πανεπιστήμια. Νομίζω είναι εμφανές πως όταν βλέπουμε φοιτητές αιμόφυρτους στο τσιμέντο να φωνάζουν «πονάω» και τα ΜΑΤ να τους χτυπάνε η άποψη πως η αστυνομία θα προστατέψει τον χώρο του πανεπιστημίου και την εκπαιδευτική κοινότητα είναι αστεία αν όχι θλιβερή. Όπως αστείο είναι και το δίπολο που έθεσε ο πρωθυπουργός «ή με τις βαριοπούλες ή με τις βιβλιοθήκες», υπονοώντας πως εμείς που όλες εκείνες τις μέρες βγήκαμε στους δρόμους το κάναμε γιατί είμαστε «αρνητές βιβλίων». Προφανώς όλη αυτή η ιστορία αποτελεί ένα πρόσχημα της κυβέρνησης για να νομιμοποιηθεί στα μάτια της πανεπιστημιακής κοινότητας και γενικότερα της κοινωνίας η είσοδος της αστυνομίας στα ΑΕΙ, και ότι προφανώς ο λόγος που μπαίνει η αστυνομία στα πανεπιστήμια είναι για να περιφρουρήσει την εκπαιδευτική αναδιάρθρωση.
Η κατάλυση της δημόσιας εκπαίδευσης
Τόσο το πανεπιστήμιο, όσο και το σχολείο που θέλουν να μας επιβάλουν θα λειτουργούν σαν ιδιωτικές επιχειρήσεις: χωρίς τα δημόσια και δωρεάν χαρακτηριστικά που ως ένα βαθμό είχαν, σχολεία εξετασιοκεντρικά, πανεπιστήμια αποστειρωμένα από την κοινωνία, με συνθήκες αυταρχισμού και οικονομικής δυσχέρειας. Μια εκπαίδευση που θα μαθαίνει τους νέους να υπακούουν στο κράτος και θα διαμορφώνει τη συνείδησή τους πάνω στην κουλτούρα του καπιταλισμού. Το μέλλον που μας περιμένει στο πανεπιστήμιο, με την αστυνομία να πετάει κρότου λάμψης σε ευθεία βολή, με τον κίνδυνο της διαγραφής αν δεν τελειώσουμε στα στενά χρονικά όρια του ν+2 ή ακόμα αν κινητοποιούμαστε, με την ανάγκη απόκτησης πολλαπλών πτυχίων με δίδακτρα (κι όλα αυτά χωρίς καμία επαγγελματική εξασφάλιση), θα έπρεπε να μας γεμίζει οργή. Σε αυτήν τη δυστοπική πραγματικότητα πρέπει να σταθούμε ανάχωμα. Προφανώς στην πρώτη γραμμή είναι και θα είναι οι φοιτητές, αλλά μαθητές και εκπαιδευτικοί θα πρέπει να στηρίξουμε, με όποιον τρόπο μπορούμε, τον αγώνα για τη δημόσια και δωρεάν παιδεία, την ελευθερία και τελικά για τα σχολεία και τα πανεπιστήμια που θέλουμε.
Μαθητής Πειραματικού Σχολείου του ΑΠΘ
