Γιατί ασχολούμαστε ακόμα με τις κλιματικές διαπραγματεύσεις;

Χτες Κυριακή ξεκίνησε η Διάσκεψη για το Κλίμα COP27, όπου κάθε χρόνο εδώ και 27 χρόνια οι παγκόσμιοι ηγέτες συναντιούνται για  να συζητήσουν τη δράση -ή την αποτυχία δράσης- για το κλίμα. Αυτή η ετήσια συνάντηση  πραγματοποιείται στα πλαίσια της Σύμβασης Πλαίσιο του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, το απόγειο της οποίας ήταν η χλιαρή Συμφωνία του Παρισιού το 2015, όπου όλα τα κράτη συμφώνησαν να περιορίσουν την αύξηση της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας ιδανικά σε 1,5ο βαθμούς σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Τις λεπτομέρειες για το πώς θα γίνει αυτό ωστόσο τις άφησαν για τις μελλοντικές διασκέψεις.

Της Δήμητρας Κουλούζη

Φέτος, η Διάσκεψη για το Κλίμα COP27 διεξάγεται στην Αίγυπτο, εν μέσω σοβαρής κριτικής προς το καθεστώς Σίσι για την εκτεταμένη καταστολή σε όποιον/α τολμά να ασκήσει κριτική, την απεργία πείνας του πολιτικού κρατούμενου Alaa Abdel-Fattah, τις αντιδράσεις για την  Coca Cola ως χορηγού της Διάσκεψης και τη γενικότερη απουσία των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών λόγω του κόστους αλλά και των ρίσκων για την ελευθερία λόγου και των συναθροίσεων. Πολλές οργανώσεις, ακτιβιστές και ακτιβίστριες του κλίματος αρνήθηκαν να πάρουν μέρος και να νομιμοποιήσουν το πράσινο ξέπλυμα της Αιγυπτιακής κυβέρνησης.

Αν όμως παρακολουθούμε τις αποτυχίες του εδώ και 26 χρόνια, γιατί ασχολούμαστε ακόμα με τις κλιματικές διαπραγματεύσεις;

Λίγο πριν το COP27, δημοσιεύτηκε μια νέα έκθεση του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP) με τίτλο Πολύ λίγα, Πολύ αργά – Η αποτυχία της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή θέτει τον κόσμο σε κίνδυνο (Too Little, Too Slow – Climate adaptation failure puts world at risk), η οποία περιγράφει το κόστος της πλήρους αποτυχίας στήριξης των ευάλωτων χωρών που βιώνουν την κλιματική κρίση σήμερα. Μια σειρά από άλλες εκθέσεις διεθνών οργανισμών που είθισται να δημοσιεύονται λίγο πριν τη Διάσκεψη για το Κλίμα για να ασκούν πίεση δείχνουν πως με τους υπάρχοντες στόχους, ακόμα και στην καλύτερη των περιπτώσεων, οδεύουμε προς αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 2,5 βαθμούς περίπου, πολύ παραπάνω από το ασφαλές όριο του 1,5ο. 

Και τι σημαίνει αυτό για εμάς; Αν σκεφτούμε πως η παγκόσμια μέση θερμοκρασία έχει ήδη αυξηθεί κατά περίπου 1,2 βαθμούς από τη βιομηχανική επανάσταση, αυτό έχει οδηγήσει σε καταστροφικές πλημμύρες που ξεσπίτωσαν περισσότερο από 33 εκατομμύρια ανθρώπους στο Πακιστάν μέσα σε 3 βδομάδες, παρατεταμένες ξηρασίες που οδηγούν σε λιμό πάνω από 16 εκατομμύρια ανθρώπους στο Κέρας της Αφρικής και συχνές καταιγίδες και τυφώνες που πλήττουν και σκοτώνουν ανθρώπους στη Νοτιοανατολική Ασία. Και αυτά όλα μόνο τους τελευταίους μήνες του 2022. Η κλιματική κρίση συμβαίνει ήδη και πλήττει άδικα τις πιο ευάλωτες χώρες και τους ανθρώπους τους. 

Στις φετινές διαπραγματεύσεις του COP27, το μπλοκ των ευάλωτων χωρών έχει συνασπιστεί και διεκδικεί χρηματοδότηση για τις απώλειες και τις ζημιές (Loss and damage) που υφίστανται στις χώρες του.

Οι χώρες αυτές διεκδικούν χρηματική αποζημίωση με την μορφή επιχορηγήσεων και όχι δανείων, όπως συμβαίνει σήμερα, για τις κλιματικές καταστροφές μέσω της σύστασης ενός ταμείου ειδικού για τον σκοπό αυτό. Και ενώ οι πλούσιες χώρες όπως η ΕΕ, οι ΗΠΑ και άλλες είχαν καταφέρει να υπεκφύγουν του θέματος, φαίνεται πως η πίεση των χωρών αυτών αποδίδει καθώς παρά τις πιέσεις των πρώτων, το ζήτημα του ταμείου για τις απώλειες και ζημιές έχει μπει κεντρικά για πρώτη φορά στη φετινή ατζέντα των συζητήσεων. Μάλιστα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με την πίεση των Πρασίνων και της Αριστεράς κατάφερε να υιοθετήσει ένα τολμηρό  ψήφισμα που προωθεί τη χρηματοδότηση των ευάλωτων κρατών του Παγκόσμιου Νότου με προτεραιότητα στις επιχορηγήσεις έναντι των δανείων, με στόχο να αποτρέπονται, να ελαχιστοποιούνται και να αντιμετωπίζονται οι απώλειες και οι ζημίες που οφείλονται στις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Η θέση που τελικά προέκρινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αρκετά πιο ασαφής, με αρκετές αερολογίες και ούτε μια νύξη στο ταμείο για τις απώλειες και ζημιές που διεκδικούν οι ευάλωτες χώρες. 

Η πίεση για το ταμείο για τις απώλειες και ζημιές λοιπόν θα είναι κεντρική στο COP27 και αυτό είναι ένα μικρό και όχι ασήμαντο βήμα για τις χώρες που το διεκδικούν. Ωστόσο, με τη δικαιολογία του πολέμου της Ουκρανίας και της ενεργειακής φτώχειας στην Ευρώπη, η συζήτηση για τον περιορισμό των εκπομπών ρύπων έχει μεταφερθεί προς την κατεύθυνση της ενεργειακής ασφάλειας με μηδαμινή αναφορά στα μεγάλα εξορυκτικά έργα που προωθούνται στην Αφρική από τις γνωστές πετρελαϊκές πολυεθνικές ή στην υιοθέτηση νέων στόχων που θα υπηρετούν έστω τη χλιαρή Συμφωνία του Παρισιού. 

Με βάση τα παραπάνω, φαίνεται πως απομακρυνόμαστε από το σενάριο του να καταφέρουμε να διατηρήσουμε το κλίμα του πλανήτη σε συνθήκες που ευνοούν τη ζωή για τον άνθρωπο και τα άλλα έμβια όντα. Οι κλιματικές καταστροφές θα συνεχίζουν να πλήττουν άνισα τις πιο ευάλωτες χώρες ενώ οι πιο πλούσιες χώρες θα συνεχίσουν να συντηρούν ένα σύστημα που αφανίζει τη ζωή στον πλανήτη. Για εμάς, το μόνο που απομένει είναι να συνεχίσουμε να συνδέουμε την κλιματική αλλαγή με κάθε αγώνα που δίνουμε και να αγωνιζόμαστε για συστημικές αλλαγές σε κάθε επίπεδο που θα θέτουν στο επίκεντρο τους και την κοινωνική και την κλιματική δικαιοσύνη.

* Περιηγηθείτε εδώ σε όλα τα κείμενα στο εν εξελίξει αφιέρωμα του RedNblack στην COP27