Ξεκίνησε στις 6 Νοέμβρη η COP27 (Conference of the Parties), η 27η Διάσκεψη Κορυφής για την Κλιματική Αλλαγή) στο Sharm El-Sheikh της Αιγύπτου (6-18 Νοέμβρη 2022). Κατά την τελευταία δεκαετία των COP ξεχωρίζουν ίσως δύο από αυτές.
Η COP21, το 2015 στο Παρίσι με την Συνθήκη του Παρισιού, η οποία είναι μία διεθνής συνθήκη με στόχο τη διατήρηση της αύξησης της θερμοκρασίας στους +2οC (με επιθυμητή τιμή το +1.5οC) συγκριτικά με τα προ-βιομηχανικά επίπεδα. Τα κράτη μεταξύ άλλων υποχρεώθηκαν κάθε 5 χρόνια να ανανεώνουν τα εθνικά τους σχέδια με πιο φιλόδοξους στόχους.
Έτσι, στην περσινή COP26, στη Γλασκώβη, θα παρουσιάζονταν πιο αυστηροί σχεδιασμοί, ωστόσο, οι δεσμεύσεις που αποφασίστηκαν οδηγούν σε αύξηση της θερμοκρασίας κοντά στους +3οC, αρκετά μακριά από τον στόχο που τα ίδια κράτη είχαν αποφασίσει και υπογράψει.
Και ενώ σκοπός των COP είναι η ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων και η προσαρμογή στις ήδη υπάρχουσες, παραδείγματα όπως η αποχώρηση των ΗΠΑ (επί Τραμπ) από τη συνθήκη του Παρισιού και οι αναφορές σχετικά με τον μετριασμό και την προσαρμογή» (mitigation and adaptation), οδηγούν σε δύο βασικά ερωτήματα: Ποιά είναι λοιπόν η αποτελεσματικότητα αυτών των συνεδριάσεων; Και, εντέλει, πόσο χρειάζεται να στηρίζουμε τις «ελπίδες» για αλλαγή σε τέτοιου τύπου αποφάσεις;
Κάπου εδώ εμφανίζεται η αναγκαιότητα και ο ρόλος των κινημάτων σήμερα. Ένα από τα μεγαλύτερα παγκόσμια περιβαλλοντικά κινήματα είναι το Παρασκευές για το Μέλλον (Fridays for Future) που ξεκίνησε πριν από 4 χρόνια περίπου. Τον Αύγουστο του 2018, τρεις εβδομάδες πριν από τις εκλογές στην Σουηδία, η Γκρέτα Τούνμπεργκ στεκότανε κάθε μέρα έξω από το Σουηδικό κοινοβούλιο, κρατώντας ένα πλακάτ με το πολύ απλό μήνυμα «Σχολική Απεργία για το Κλίμα». Ύστερα από την πραγματοποίηση των εκλογών, η Γκρέτα συνέχισε να διαμαρτύρεται κάθε Παρασκευή έξω από το Κοινοβούλιο (εξού και το όνομα Fridays for Future), χάνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο σχολικές ώρες και διεκδικώντας την αλλαγή της περιβαλλοντικής πολιτικής της χώρας της. Σταδιακά συμμαθητές, καθηγητές, γονείς ξεκίνησαν να διαμαρτύρονται μαζί της στο ίδιο σημείο κάθε Παρασκευή, ώσπου τελικά εξαπλώθηκε στην Βόρεια Ευρώπη, εν συνεχεία σε Ευρώπη και Αμερική και τελικά σε όλο τον κόσμο.
Έναν χρόνο αργότερα, τον Αύγουστο του 2019, 400 ακτιβιστές (από 38 χώρες-ανάμεσά τους και από την Ελλάδα) συναντήθηκαν στην Λοζάνη της Ελβετίας συντάσσοντας τη Διακήρυξη της Λοζάνης για το κλίμα (Lausane Climate Declaration). Πρόκειται για μία κοινή δήλωση όπου παρουσιάζονται οι απαιτήσεις/διεκδικήσεις του κινήματος:
- Διατήρηση της αύξησης της θερμοκρασίας στον +1.5οC.
- Κλιματική Δικαιοσύνη και Ισότητα
- Ακούστε επιτέλους τους επιστήμονες!
Η επιστημονική κοινότητα μέσω πανεπιστημίων, οργανισμών, ινστιτούτων, αλλά κυρίως μέσω του IPCC (Intergoverment Panel on Climate Change – Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος) είναι ξεκάθαρη για τα μέτρα και τις αλλαγές που χρειάζεται να πραγματοποιηθούν, εξαιτίας της υπάρχουσας κατάστασης. Συνεπώς, τα επιστημονικά δεδομένα υπάρχουν και ορίζουν ακριβώς τι είναι απαραίτητο να γίνει. Το Fridays for Future απαιτεί την ευθυγράμμιση με τις υποδείξεις της επιστήμης (αλλά της αντικειμενικής και ανεξάρτητης επιστήμης), διεκδικώντας έτσι την αλλαγή πολιτικής – αν όχι συστήματος. Είναι ξεκάθαρο πως το υπάρχον οικονομικοπολιτικό σύστημα ενισχύει τις ανισότητες ατόμων και χωρών. Κράτη που ευθύνονται λιγότερο για την κλιματική κρίση επωμίζονται τις περισσότερες συνέπειες. Πρόκειται για περιοχές λιγότερο προετοιμασμένες, αλλά περισσότερο ευάλωτες, και για αυτό τα ανεπτυγμένα κράτη (που είναι υπεύθυνα για την παρούσα κατάσταση) χρειάζεται να παράσχουν τεχνική και οικονομική υποστήριξη χωρίς όρους εξάρτησης. Χρειάζεται να οικοδομηθεί ένας κόσμος με κλιματική και κοινωνική δικαιοσύνη και πρέπει να δρούμε προς αυτή την κατεύθυνση.
Το κίνημα έφτασε τον Μάρτιο του 2019 σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα, εξαπλώθηκε όμως αρκετά γρήγορα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, από την Αλεξανδρούπολη έως και την Κρήτη. Η αρχή έγινε με πορείες κάποιων δεκάδων ατόμων, με πραγματοποίηση δράσεων, συγκεντρώσεων και εκδηλώσεων φτάνοντας τελικά τον Σεπτέμβριο του ’19 στο αποκορύφωμά του, τόσο τοπικά και εθνικά, όσο και παγκόσμια. Στις 23 Σεπτεμβρίου ξεκινούσε η Σύνοδος Κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα στην Νέα Υόρκη, με αποτέλεσμα το διάστημα από τις 20 έως και τις 27 Σεπτεμβρίου να «οριστεί» ως το Global Week for Future (Παγκόσμια Εβδομάδα για το Μέλλον). Ήταν μία εβδομάδα κατά την οποία πραγματοποιήθηκαν ακτιβιστικές δράσεις και πορείες, διεκδικώντας τη λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Οι κινητοποιήσεις των δύο Παρασκευών ήταν οι μεγαλύτερες που έχουν καταγραφεί στην ιστορία του περιβαλλοντικού κινήματος συγκεντρώνοντας συνολικά περίπου 7 εκατομμύρια κόσμο σε 125 χώρες.
«Ταξιδεύοντας» από το ’19 στο ’22 περνάμε από μεγάλες περιόδους lockdown, έναν περιβαλλοντικό νόμο, μια επενδυτική συμφωνία μεταξύ της Ελληνικός Χρυσός και του Ελληνικού Δημοσίου, ένα έντονο φοιτητικό κίνημα με την κατάληψη Πρυτανείας του ΑΠΘ και πολλές ακόμη περιβαλλοντικές και πολιτικές «αναταραχές». Κάθε ένα από αυτά τα γεγονότα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην πορεία του κινήματος.
Η θέση και η παρουσία του FfF είναι φυσικά στο δρόμο, σε επαφή με την κοινωνία, διεκδικώντας δυναμικά και άμεσα. Αυτά τα βασικά χαρακτηριστικά ωστόσο περιορίστηκαν με την απαγόρευση κυκλοφορίας και συναθροίσεων. Η πρόταση για «διαδικτυακές διαμαρτυρίες» που πραγματοποιούνταν από διάφορες ομάδες του εξωτερικού δεν ταυτίζονταν με τις αρχές δράσης του FfF Thessaloniki, οδηγώντας κατά αυτόν τον τρόπο στη μη συμμετοχή σε αυτές και άρα στην απουσία ενεργούς διαμαρτυρίας. Παρ όλα αυτά δημιουργείται το ερώτημα αν ήρθε τελικά η ώρα για αναπροσαρμογή και επαναπροσδιορισμό του τρόπου δράσης σε όλα τα επίπεδα! Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί τόσο η Extinction Rebellion, ένα κίνημα που χρησιμοποιεί μη βίαιη πολιτική ανυπακοή κάνοντας μεγάλες ακτιβιστικές δράσεις, όσο και το Just Stop Oil με ακτιβιστικές δράσεις σε δρόμους, γέφυρες, μουσεία και βιομηχανίες.
Τον Οκτώβριο του 2019, περίπου 60 ακτιβιστές της Extinction Rebellion συλλαμβάνονται στη Νέα Υόρκη. Τόλμησαν να κάνουν κάτι που μάλλον δεν έχει γίνει ξανά με όμοιο τρόπο. Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι η κλιματική κρίση οδηγεί σε αύξηση της στάθμης της θάλασσας. Έτσι, δεκάδες ακτιβιστές μετέφεραν μία πράσινη βάρκα, κόλλησαν τα χέρια τους πάνω σε αυτή και έκατσαν κάτω. Η βάρκα τοποθετημένη στη μέση της Times Square, στο δρόμο Broadway, προκάλεσε χάος όπως ανέφεραν δεκάδες δημοσιεύματα. Όμως ένα σύνθημα επικρατούσε: «Act Now» (Δράσε τώρα).
Μάλλον πρέπει να πάρουμε παράδειγμα τόσο από το θάρρος και τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό, όσο και από την συνειδητοποίηση της κρισιμότητας που διακατέχει την Extinction Rebellion.
Από την άλλη, το έντονο πολιτικό σκηνικό που επικρατεί τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με τον περιορισμένο αριθμό ατόμων, οδηγεί σε ένα σημαντικό ζήτημα: Λίγοι άνθρωποι για πολλές τρέχουσες καταστάσεις. Το περιβαλλοντικό/οικολογικό κίνημα οφείλει να έχει πολιτική θέση συνολικά ως προς τα ζητήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία, ακόμη και όταν οι δυνάμεις είναι περιορισμένες. Οι αριστερές συλλογικότητες και οργανώσεις είναι παρούσες ή/και υποστηρίζουν επιλεκτικά συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς αγώνες. Είναι φανερό τόσο από την παρουσία (ή απουσία) από τις περιβαλλοντικές δράσεις, όσο και από τις διεκδικήσεις τους από τις οποίες απουσιάζουν συνολικότερα οι κλιματικοί/περιβαλλοντικοί στόχοι. Το κίνημα για τις Σκουριές ήταν το δυνατότερο κίνημα με μαζική συμμετοχή, ενώ ένα από αυτά που ξεχωρίζουν πλέον είναι το κίνημα για τα Άγραφα αλλά και για τις ΒΑΠΕ (Βιομηχανικές Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) συνολικότερα.
Πρόκειται όμως για κινήματα με ιδιαίτερα σημαντική μεν, αλλά πολύ συγκεκριμένη δε, στόχευση και διεκδίκηση. Η κλιματική κατάσταση οδηγεί σίγουρα στην ανάγκη δημιουργίας ενός συνολικού περιβαλλοντικού κινήματος, στη βάση του οποίου θα υπάρχουν σημαντικές πολιτικές διεκδικήσεις, που θα συνδιαμορφώνεται και θα υποστηρίζεται και από την Αριστερά.
Βήματα έχουν αρχίσει να γίνονται, ο ρυθμός όμως είναι αργός και η κατάσταση χειροτερεύει αρκετά πιο γρήγορα. Ας μην ξεχνάμε ότι ζούμε όλοι στον ίδιο πλανήτη, αλλά ταυτόχρονα είμαστε σε μία ταξική κοινωνία και οι χαμηλότερες τάξεις, όπου ανήκουμε και εμείς, θα επηρεαστούν σίγουρα περισσότερο και με τον χειρότερο τρόπο.
Η κατάσταση με το κλίμα είναι οριακή, οι αλλαγές που χρειάζονται να γίνουν πρέπει να πραγματοποιηθούν άμεσα, καθώς πρόκειται για μία μάχη που αφορά πλέον όχι μόνο τις μελλοντικές γενιές, αλλά και την παρούσα!
Οι πολιτικές αποφάσεις επηρεάζονται από εμάς και για αυτό πρέπει να είμαστε εκεί, παρούσες και παρόντες!
Η Ελίτα Φασούλα είναι μέλος των Fridays for Future Thessaloniki
1 σχόλιο
Comments are closed.