-Ένα θυμωμένο «γιατί» είναι η πρώτη λέξη που μας έρχεται στα χείλη, βλέποντας τις εκατοντάδες γυναικοκτονίες που γίνονται χώρα κάθε χρόνο στην Τουρκία. Ποια είναι η δική σου εξήγηση;
– Η κοινωνία προοδεύει, και οι γυναίκες προσαρμόζονται σε αυτή την αλλαγή και διεκδικούν τα δικαιώματά τους. Οι γυναίκες, από όλες τις περιοχές και τα κοινωνικά τμήματα της Τουρκίας, θέλουν να εργάζονται, να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, να παίρνουν διαζύγιο ή να χωρίζουν με τους συντρόφους τους αν δεν είναι ευτυχισμένες, να μην αναγκάζονται να κάνουν πράγματα που δεν θέλουν και να παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις για τη ζωή τους. Αυτή είναι μια απαραίτητη και μη αναστρέψιμη ιστορική διαδικασία. Οι γυναίκες με τους αγώνες τους σίγουρα θα κερδίσουν τα δικαιώματά τους, ωστόσο δεν πρέπει να πληρώνουν ένα τέτοιο τίμημα. Η αιτία για την απώλεια τόσων πολλών ζωών είναι η πατριαρχία. Πολλοί άνδρες, αντί να αναγνωρίσουν αυτήν την κοινωνική πραγματικότητα και να κατανοήσουν τις γυναίκες, απαντούν στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων των γυναικών με βία και βάζουν εμπόδια στο δρόμο τους. Η έλλειψη αποτελεσματικών πολιτικών που διασφαλίζουν την ίση ύπαρξη και τα δικαιώματα των γυναικών, ενθαρρύνει επίσης τους άνδρες που είναι επιρρεπείς στη βία. Το 2021, έγιναν 280 γυναικοκτονίες και 217 ύποπτοι θάνατοι γυναικών, και το πιο κρίσιμο σημείο είναι ότι οι ύποπτοι θάνατοι αυξάνονται σταδιακά, λόγω της έλλειψης ανάκρισης.
-Τι σηματοδοτεί για τα δικαιώματα των γυναικών η απόφαση του Ερντογάν να αποχωρήσει η Τουρκία από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης; Και επίσης, σε ποιο βαθμό το εθνικό δίκαιο μπορεί να αντιμετωπίσει τη βία κατά των γυναικών;
– Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης είναι μια συνθήκη ενάντια στη βία κατά των γυναικών και στην ενδοοικογενειακή βία. Η Σύμβαση αποσκοπεί στην πρόληψη όλων των μορφών βίας, στην προστασία των θυμάτων βίας, στην αποτελεσματική διερεύνηση και δίωξη των βίαιων εγκλημάτων και στη δημιουργία ολοκληρωμένων πολιτικών για την καταπολέμηση της βίας. Η Σύμβαση δεσμεύει νομικά το τουρκικό κράτος να επιβάλει το νόμο. Σύμφωνα με έρευνα, η οποία έγινε από την αξιόπιστη εταιρεία ερευνών Konda, η αποχώρηση της Τουρκίας από την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολη υποστηρίζεται από το 7% του πληθυσμού. Με άλλα λόγια, η αποχώρηση έγινε βάσει της υπογραφής ενός ατόμου ενάντια στη βούληση της κοινωνίας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο λέμε ότι η διαδικασία που ακολουθήθηκε είναι αντιδημοκρατική και παράνομη και, επίσης, ότι η απόφαση αυτή αποτυπώνει εντελώς όλες τις αντιγυναικείες πολιτικές. Όλες οι υποχρεώσεις που έφερε αυτή η σύμβαση προς το τουρκικό κράτος απορρίφθηκαν από την πολιτική εξουσία. Αυτή η πολιτική επιλογή είναι ενάντια στην ισότητα των φύλων, ενθαρρύνει τους δράστες της βίας κατά των γυναικών, και τους λέει ότι θα μείνουν ατιμώρητοι. Το αποτέλεσμα αυτής της ενθάρρυνσης, είναι ότι οι γυναικοκτονίες γίνονται όλο και πιο βάναυσες, ότι τα γυναικεία σώματα βασανίζονται πριν και μετά τη δολοφονία, ότι τα σώματα των γυναικών χάνονται, και ότι οι αρχές προσπαθούν να φανούν οι γυναικοκτονίες ως ύποπτοι θάνατοι. Εκτός από αυτό, οι γυναίκες υφίστανται βία και δολοφονούνται όλο και συχνότερα, ακόμα και από άνδρες που δεν έχουν συναντήσει ποτέ, ούτε καν σε κοινωνικό επίπεδο. Λόγω των αναποτελεσματικών διαδικασιών έρευνας και δίωξης, οι ύποπτοι θάνατοι γυναικών αυξάνονται. Τον Ιανουάριο του 2022, σημειώθηκαν 26 δολοφονίες γυναικών και 28 ύποπτοι θάνατοι, και για πρώτη φορά οι ύποπτοι θάνατοι γυναικών ήταν περισσότεροι από τις γυναικοκτονίες.
– Ποιες είναι οι ευθύνες της τουρκικής κυβέρνησης για αυτήν την κατάσταση;
– Η τουρκική κυβέρνηση και η Δημοκρατία της Τουρκίας είναι υπεύθυνες να προστατεύουν και να παρέχουν τα στοιχειώδη κοινωνικά αγαθά σε κάθε πολίτη και να δίνουν ίσες ευκαιρίες σε όλους για να ανέβουν την κοινωνική πυραμίδα. Ωστόσο, δυστυχώς, οι γυναίκες δεν βρίσκονται σε αυτή τη φάση, αφού προσπαθούν να επιβιώσουν και να παραμείνουν ζωντανές, καθώς η πολιτεία δεν καταβάλλει προσπάθεια για να επιβάλει το νόμο τόσο όσο οι ίδιες. Έτσι, δεδομένου ότι ο νόμος δεν εφαρμόζεται αποτελεσματικά, και, καθώς η Τουρκία αποσύρθηκε από την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης εν μία νυκτί, οι γυναίκες δολοφονούνται από τους άνδρες με μια πρωτόγνωρη βάναυση βία. Καθημερινά, βλέπουμε γυναίκες που βρίσκονται ύποπτα νεκρές στα σπίτια τους, στις άκρες των δρόμων, σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους. Οι γυναίκες δολοφονούνται για λόγους τιμής, δολοφονούνται μετά το διαζύγιο, δολοφονούνται ή τραυματίζονται από ανδρική βία επειδή δεν δίνεται η εντολή προστασίας τους από τις αρχές παρόλο που το ζήτησαν, δολοφονούνται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας του χωρισμού, δολοφονούνται επειδή δεν αποδέχτηκαν μια πρόταση γάμου, δολοφονούνται επειδή προσπάθησαν να ξεφύγουν από τη βία και να ζήσουν σε καταφύγια. Με άλλα λόγια, οι γυναίκες δολοφονούνται επειδή θέλουν να παίρνουν αποφάσεις για τη ζωή τους. Η βία συνεχίζεται με αυξανόμενο και πιο βάναυσο τρόπο, εκτός και αν εντοπιστεί ποιος και γιατί σκότωσε μια γυναίκα, εκτός αν γίνει δίκαιη δίκη και δεν επιβληθεί ποινή με αναστολή στους δολοφόνους, εκτός και αν ληφθούν προληπτικά μέτρα.
– Ποιες είναι οι προτάσεις σας για την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας;
Μετά από πολλούς αγώνες που κάναμε, και με το επίπονο έργο των γυναικείων οργανώσεων, το 2011 υπογράφηκε η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και το 2012 ψηφίστηκε ο νόμος 6284 για την προστασία των γυναικών. Η κυβέρνηση καλεί επίσης τις γυναίκες να επικοινωνούν σε μια γραμμή βοήθειας, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης και παρέχει καταφύγια γυναικών. Ωστόσο, οι δομές που υπάρχουν είναι πολύ περιορισμένες. Επίσης, οι ενέργειες, όπως η απόσυρση από την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης μέσα σε μια νύχτα, και οι κρατικές αποφάσεις κατά της κοινωνικής ισότητας των φύλων, ενθαρρύνουν στους δράστες. Οι προτάσεις της πλατφόρμας Kadin Cinayetlerini Durduracagiz είναι οι εξής: α) ο πρόεδρος, ο πρωθυπουργός, και οι ηγέτες όλων των πολιτικών κομμάτων πρέπει να καταδικάσουν τη βία κατά των γυναικών, β) η απόφαση αποχώρησης από την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης να παρθεί πίσω και να μην εφαρμοστεί, γ) ο νόμος 6284 για την προστασία των γυναικών να εφαρμοστεί αποτελεσματικά, δ) να γίνει προσθήκη ρήτρας στον τουρκικό ποινικό κώδικα σχετικά με την «επιβαρυντική ισόβια κάθειρξη», ε) να ιδρυθεί Υπουργείο Γυναικών. Τέλος, απαιτούμε ένα νέο Σύνταγμα που θα δίνει προτεραιότητα στην ισότητα των φύλων και του κάθε σεξουαλικού προσανατολισμού.
– Ποιες/οι συμμετέχουν στην πλατφόρμα σας και ποιες θα είναι οι δράσεις σας στις 8 του Μάρτη;
Η πλατφόρμα μας προσπαθεί να σταματήσει τις γυναικοκτονίες και να διασφαλίσει την προστασία των γυναικών από τη βία. Καταπολεμάμε όλες τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων των γυναικών, ξεκινώντας από την παραβίαση του δικαιώματος στη ζωή. Είμαστε νομικό πρόσωπο και ιδρυτές μας είναι οικογένειες των αδελφών μας που δολοφονήθηκαν, δικηγορικοί σύλλογοι, συνδικάτα, διάφορες οργανώσεις, καθώς και ανεξάρτητες γυναίκες. Δεδομένου ότι οι γυναικοκτονίες στην Τουρκία είναι ένα πρόβλημα που απασχολεί ολόκληρη την κοινωνία, στις δράσεις μας συμμετέχουν εκπρόσωποι κοινοβουλευτικών και εξωκοινοβουλευτικών κομμάτων, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι, συγγραφείς, φίλαθλοι ομάδων, συλλογικότητες ΛΟΑΤΚΙ+, και άλλοι. Στις 8 του Μάρτη θα είμαστε στο Καντίκιοϊ (σημ: περιοχή στην ασιατική πλευρά της Κωνσταντινούπολης), μαζί με διάφορες γυναικείες οργανώσεις, εκφράζοντας την αποδοχή πολλών διαφορετικών απόψεων και συμμετέχοντας με τα δικά μας συνθήματα.
Τη συνέντευξη πήρε ο Δημήτρης Γκιβίσης
(*) Η Μελέκ Αρί είναι εκπρόσωπος της πλατφόρμας Kadin Cinayetlerini Durduracagiz (Θα σταματήσουμε τις γυναικοκτονίες) στην Τουρκία.
