Προσφυγικό: Η τραγωδία που σκεπάζεται από την «ηρεμία»
Η αλήθεια είναι πως το προσφυγικό ζήτημα έχει φύγει από την επικαιρότητα, ιδίως αν συγκρίνει κανείς την τωρινή συγκυρία με την περίοδο 2015 ως 2018, όταν συχνά μονοπωλούσε πρωτοσέλιδα, δελτία ειδήσεων και τις «προσόψεις» των ενημερωτικές ιστοσελίδων.
Η εποχή της αλληλεγγύης του 2015, των δακρύων και των δακρυγόνων στην Ειδομένη και μετά της μιζέριας χωρίς τέλος στα νησιωτικά καμπ έχει δώσει από το 2019 τη θέση της στο νέο αφήγημα για τον «επιτυχή περιορισμό των ροών», για την ασύμμετρη απειλή που αντιμετωπίζεται με σιδερένιο χέρι και για τη «φύλαξη των συνόρων», τον ευφημισμό που συγκαλύπτει καθημερινά εγκλήματα.
Ζούμε πλέον στην εποχή των #puhsbacks, των επαναπροωθήσεων νέου τύπου, της «μείωσης των αφίξεων» και των νέων «τακτοποιημένων» στρατοπέδων συγκέντρωσης στα νησιά – και του «No, you have not been to Samos» όταν η κατά Μητσοτάκη αυθάδης Ολλανδή δημοσιογράφος «τόλμησε» να τον ρωτήσει σχετικά εντός του Μεγάρου Μαξίμου.
Ζούμε, παράλληλα, σε εποχή πολέμου εναντίον όσων προσφύγων και μεταναστών κατάφεραν να φτάσουν στη χώρα πριν το λιμενικό αναλάβει τη βρώμικη δουλειά των επαναπροωθήσεων: όσοι ζουν στη χώρα αφήνονται χωρίς στέγη, επιδόματα, στήριξη, τους στερείται ακόμα και το φαγητό στα καμπ αν οι αιτήσεις τους έχουν απορριφθεί. Σπρώχνονται με διάφορους πλάγιους τρόπους στην έξοδο από τη χώρα και μεθοδικά στη στέρηση οποιασδήποτε προοπτικής για εκείνους εντός της ελληνικής επικράτειας.
Η διεστραμμένη τακτική των pushbacks
Πρώτα, ένας ορισμός – υπενθύμιση για το έγκλημα των pushbacks στα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου: από τον Μάρτιο του 2020 άρχισαν να πληθαίνουν οι αποδείξεις για τη νέα, διεστραμμένη τακτική «φύλαξης των συνόρων» που ακολουθείται στο Αιγαίο. Ειδικές δυνάμεις του λιμενικού επιβιβάζουν διά της βίας στα σκάφη του λιμενικού όσους πρόσφυγες εντοπίζουν να παραδέρνουν στη θάλασσα, και αντί να τους διασώσουν και να τους μεταφέρουν στην ξηρά, τους μεταφορτώνουν σε σωσίβιες λέμβους και κατόπιν τους σπρώχνουν ή τους αφήνουν να παρασυρθούν πίσω προς τα τουρκικά παράλια. Η σκέψη να χρησιμοποιηθούν διασωστικές λέμβοι για να απωθηθούν άνθρωποι που κινδυνεύουν στη θάλασσα, είναι από μόνη της ισόποσα ανατριχιαστική και γέννημα διεστραμμένου εγκεφάλου.
Σταδιακά, άρχισε να αποκαλύπτεται ότι θύματα επαναπροώθησης δεν πέφτουν μόνο όσοι εντοπίζονται στη σκοτεινή, παγωμένη θάλασσα. Η ίδια μοίρα επιφυλάσσεται, μεθοδικά και οργανωμένα, σε όσους καταφέρνουν να φτάσουν στην ξηρά, να πατήσουν δηλαδή σε «ευρωπαϊκό έδαφος»: αντί να οδηγηθούν στα άθλια καμπ για το ως χθες αυτονόητο, να υποβάλλουν αίτηση ασύλου, αναγκάζονται να επιβιβαστούν διά της βίας στα σκάφη του λιμενικού κι από εκεί στις περίφημες πορτοκαλί λέμβους και να σπρωχτούν στην απέναντι ακτή. Και, βεβαίως, αδιακρίτως και ανεξαρτήτως εθνικότητας, ηλικίας, φύλου, σωματικής υγείας.
Η τακτική των pushbacks, ολοένα και λιγότερο συγκαλυμμένη καθώς πια την παραδέχονται σχεδόν ανοιχτά διάφορα στελέχη της κυβέρνησης, αλλά και ο ίδιος ο Κυρ. Μητσοτάκης, οδηγεί αναπόφευκτα σε αναζήτηση νέων, πιο επικίνδυνων προσφυγικών δρόμων, όπως την αναχώρηση από τα τουρκικά παράλια με στόχο τον διάπλου του Αιγαίου μέχρι την Ιταλία. Κανονική, θανατηφόρα απόγνωση, δηλαδή, όπως απέδειξαν και τα τρία απανωτά ναυάγια στις Κυκλάδες στα τέλη του 2021, με τους δεκάδες νεκρούς και αγνοούμενους.
Σημαντική υπενθύμιση: Η ελληνική κυβέρνηση υλοποιεί το έγκλημα των επαναπροωθήσεων υπό το βλέμμα της #Frontex, δηλαδή με την ανοχή αν όχι την ενθάρρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης που κατά τ’ άλλα θυμάται καμιά φορά τις περίφημες «αξίες» της και κάποιοι αξιωματούχοι της σηκώνουν λίγη σκόνη για το ζήτημα, την ώρα που άλλα στελέχη της δίνουν συγχαρητήρια στον Μηταράκη και του παρέχουν ποταμούς εκατομμυρίων για να φτιάξει τις νέες δομές – φυλακές στα νησιά.
Προσεχώς
Οι παραπάνω γραμμές είναι βέβαια μόνο μια χοντρική περιγραφή του ζητήματος. Απουσιάζουν οι εξελίξεις εντός των νησιωτικών κοινωνιών, που έχουν μεταβληθεί σε ξενοφοβικές οντότητες, η αλληλεγγύη, που γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη, οι ευρωπαϊκές προεκτάσεις, με την άνοδο της ακροδεξιάς ή την ενσωμάτωση των θεωριών της στις κυρίαρχες πολιτικές.
Απουσιάζουν, κυρίως, τα πρόσωπα και οι εικόνες: ο άνδρας και η γυναίκα από την Παλαιστίνη που προχωρούν αποκαμωμένοι με το 3χρονο παιδί τους για να γυρίσουν στη ΒΙΑΛ της Χίου, με σακούλες με πάμπερς και κάτι λίγα είδη πρώτης ανάγκης στα χέρια, υπό τα μάλλον αδιάφορα βλέμματα των κατοίκων του νησιού που μέσα από τα αυτοκίνητά τους πάνε να πάρουν τα δικά τους παιδιά από το βόλεϊ ένα συνηθισμένο χειμωνιάτικο απόγευμα – όπως κάνουν δηλαδή όσοι τυχεροί ζουν μια «κανονική» ζωή.
Και οι αναγκαίες συστάσεις
Η Συνοριακή Γραμμή γράφεται σε ένα νησί του Βορειονατολικού Αιγαίου, τη Χίο, όπου ο συντάκτης της έτυχε να φτάσει και να εγκατασταθεί λίγο πριν τη χρονιά – ορόσημο του 2015 με τις αφίξεις χιλιάδων φυγάδων του πολέμου και της φτώχειας. Σκοπός της να μεταφέρει εικόνες και σκέψεις για το προσφυγικό ζήτημα, «εκμεταλλευόμενη» αυτή την κάπως ιδιαίτερη γεωγραφική θέση και οπτική γωνία. Η συνέχεια, στα επόμενα…
