Γράφει ο Siavash Shahabi – Ιρανός δημοσιογράφος και κομμουνιστής ακτιβιστής σε εξορία
Μετάφραση: Κυριακή Κλοκίτη
Η κρατική δολοφονία μιας 22χρονης γυναίκας ονόματι Mahsa επειδή φορούσε ακατάλληλη χιτζάμπ πυροδότησε μια μεγάλη εξέγερση στο Ιράν που τώρα πρέπει να την ονομάσουμε επανάσταση.
Μια γυναίκα που το δεύτερο της όνομα ήταν Zhina, που στα κουρδικά σημαίνει ζωή. Η δολοφονία μιας «ζωής» πυροδότησε την αρχή μιας μεγάλης επανάστασης για τον τερματισμό της ζωής ενός θανατηφόρου καθεστώτος, για τον τερματισμό της ζωής του τέρατος του πολιτικού Ισλάμ. Η δολοφονία μιας «ζωής» πυροδότησε μια μεγάλη επανάσταση στις αρχές του 21ου αιώνα, η οποία με τη νίκη της θα σώσει τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων από τα νύχια ενός από τα πιο σκληρά καθεστώτα στην ιστορία. Οι γυναίκες είναι στην πρώτη γραμμή αυτής της επανάστασης, που ονομάζεται επανάσταση των γυναικών και το σύνθημα «γυναίκα, ζωή, ελευθερία» είναι χαραγμένο στην προμετωπίδα της.
Διαδηλώσεις έχουν σημειωθεί σε 133 πόλεις ως τώρα, όπου η αστυνομία και ο στρατός έχουν σκοτώσει 298 διαδηλωτές, ανάμεσά τους 47 παιδιά. Οι περισσότεροι απ’΄τους νεκρούς είναι από τις επαρχίες του Μπαλουχιστάν και του Μαζανταράν. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, έχουν συλληφθεί περισσότεροι από 14.100 διαδηλωτές σε όλη τη χώρα, εκ των οποίων έχουν αναγνωριστεί μόνο 1.731. Διαμαρτυρίες έχουν εκδηλωθεί σε 131 πανεπιστήμια, και 379 φοιτητές έχουν συλληφθεί.
Μετά την είδηση ότι ο 17χρονος Nika Shakrami και η 16χρονη Sarina Ismailzadeh δολοφονήθηκαν ύστερα από άγριο ξυλοδαρμό, ακόμη και μαθητές σχολείων οργίστηκαν και διαμαρτυρήθηκαν. Ο αριθμός των ανθρώπων που σκοτώθηκαν στη «Ματωμένη Παρασκευή του Ζαχεντάν» που ανακοινώθηκε από την «Εκστρατεία των ακτιβιστών του Μπαλόχ» έφτασε τα 93 άτομα. Μερικοί από αυτούς τους ανθρώπους πέθαναν στο νοσοκομείο τις επόμενες ημέρες. Σε αυτή την πόλη ξέσπασαν διαδηλώσεις μετά τον βιασμό ενός 15χρονου κοριτσιού από έναν αξιωματούχο της αστυνομίας και παρά τις υποσχέσεις που δόθηκαν από τις αρχές, η υπόθεση παρέμεινε ανεξιχνίαστη.
Όπως βλέπουμε σήμερα στους δρόμους και τις πόλεις σε ολόκληρη τη χώρα, δύο αντίθετα σχέδια αναπτύχθηκαν παράλληλα, διακριτικά και ανεπαίσθητα, με την πάροδο του χρόνου. Το σχέδιο της καπιταλιστικής-ισλαμικής κυβέρνησης του Ιράν ενάντια στο σχέδιο αντίστασης και τον αγώνα τεσσάρων δεκαετιών της αριστεράς.
Μια πλούσια ιστορία αντίστασης!
Η ιρανική κοινωνία γίνεται μάρτυρας μεγάλων διαδηλώσεων κάθε λίγα χρόνια τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, οι οποίες γρήγορα μεταβάλλονται σε αντικαθεστωτικές διαμαρτυρίες. Όλες αυτές οι διαμαρτυρίες είχαν οικονομικές και πολιτικές ρίζες:
Οικονομικές διαδηλώσεις μετά τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ το 1992 και στη συνέχεια το 1995, που ήταν οι πρώτες διαδηλώσεις μετά την αιματηρή καταστολή της επανάστασης του 1979. Διαμαρτυρίες κατά της σύλληψης του Οτσαλάν στο Ιρανικό Κουρδιστάν και τη δολοφονία εκατοντάδων ανθρώπων από το καθεστώς τον χειμώνα του 1998. Φοιτητικές διαδηλώσεις το καλοκαίρι του 1999 λόγω του ζητήματος της ελευθερίας της έκφρασης και της επίθεσης στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης. Απεργία των εργαζομένων στο ορυχείο χαλκού Khatun Abad Arak τον χειμώνα του 2003, όταν η αστυνομία πυροβόλησε τους εργάτες και οδήγησε στο θάνατο πολλών εργαζομένων.
Απεργίες εργατών κλωστοϋφαντουργίας του Κουρδιστάν το 2004, που ήταν η μεγαλύτερη εργατική απεργία στο Ιράν εκείνη την εποχή. Η μεγάλη απεργία των εργαζομένων της εταιρείας λεωφορείων της Τεχεράνης το 2005 κατά των ισλαμικών εργατικών συμβουλίων που δημιουργήθηκαν από την κυβέρνηση, κατά των χαμηλών μισθών και για άλλα θέματα. Επίθεση στη μεγαλύτερη αριστερίστικη φοιτητική οργάνωση το 2006 με σύλληψη, βασανισμό και αποβολή περισσότερων από 250 αριστερών φοιτητών.
Η εκστρατεία για ένα εκατομμύριο υπογραφές για την αλλαγή το 2005, που προσπάθησε να αλλάξει τους νόμους που εισάγουν διακρίσεις κατά των γυναικών, αυξάνοντας τη συλλογική ευαισθητοποίηση και συλλέγοντας υπογραφές στο ιρανικό κοινοβούλιο, η οποία κατεστάλη από μια μαζική επίθεση και συνελήφθησαν και δικάστηκαν περισσότεροι από 70 ακτιβιστές.
Οι μεγάλες διαμαρτυρίες του Πράσινου Κινήματος το 2009 σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τα εκλογικά αποτελέσματα. Οι διαμαρτυρίες του Χουζεστάν το 2011 σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την προσπάθεια του καθεστώτος να αλλάξει τη δημογραφία της περιοχής, καθώς και η πίεση προς τους Άραβες να μετακινηθούν σε άλλες περιοχές του Ιράν, ακολουθούμενες από διαμαρτυρίες κατά της εκτεταμένης κατασκευής φράγματος στους κύριους ποταμούς που τροφοδοτούσαν τη λίμνη Urmia στο βορειοδυτικό Ιράν που οδήγησαν στην αποξήρανσή της. Οι διαδηλώσεις τον Ιανουάριο του 2016 κατά της φτώχειας και της ανεργίας σε εκατοντάδες πόλεις του Ιράν, οι οποίες αντιμετώπισαν ευρεία καταστολή. Φοιτητικές διαδηλώσεις στο Ιράν το 2017 σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την φτώχεια και προς υποστήριξη του ιρανικού εργατικού κινήματος.
Οι εργατικές απεργίες στο Χουζεστάν το 2018, ειδικά στα εργοστάσια Khuzestan Steel και Haft-Tepe κατά των ιδιωτικοποιήσεων, έγιναν ισχυρές απεργίες και διαμαρτυρίες που επανέφεραν το ζήτημα της διαχείρισης των συνδικάτων (?) στη δημόσια συζήτηση του ταξικού κινήματος μετά το 1979. Αυτό μετατράπηκε στο σύνθημα ψωμί, δουλειά, ελευθερία – διαχείριση του συμβουλίου που συνέχισε να επαναλαμβάνεται στις επόμενες διαμαρτυρίες. Στη συνέχεια, διαδηλώσεις τον Νοέμβριο του 2019 μετά την ξαφνική αύξηση της τιμής των καυσίμων, που οδήγησαν σε εξεγέρσεις σε περισσότερες από 100 πόλεις όπου, σύμφωνα με ανεπίσημες στατιστικές, περισσότεροι από δύο χιλιάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν από στρατιωτικές δυνάμεις.
Εκτεταμένες διαδηλώσεις κατά της διαχείρισης της κρίσης του νερού σε δεκάδες ιρανικές πόλεις το 2021, ειδικά στην επαρχία Χουζεστάν, όπου δεκάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν από την αστυνομική κτηνωδία. Τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί πολλές μεγάλες απεργίες εκπαιδευτικών κατά των συνθηκών διαβίωσης, για την ενίσχυση των διδακτικών πόρων και για το διαχωρισμό θρησκείας και εκπαίδευσης. Η τελευταία τους απεργία ήταν αυτή την άνοιξη, η οποία οδήγησε στη σύλληψη δεκάδων εκπαιδευτικών.
Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί η εκτεταμένη διάκριση σε βάρος άλλων εθνικοτήτων που ζουν στο Ιράν, όπως η εξάλειψη των Μπαλούχων από το έθνος-κράτος του Ιράν, σε βαθμό που εκατοντάδες χιλιάδες από αυτούς δεν έχουν καν έγγραφα ταυτότητας ιθαγένειας. Εκτεταμένη καταστολή Αράβων, Κούρδων, Τούρκων, καθώς και εκτεταμένες πιέσεις σε πιστούς άλλων θρησκειών όπως ο Χριστιανισμός (δεκάδες άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο για το έγκλημα της εγκατάλειψης του Ισλάμ υπέρ του Χριστιανισμού) ή προσπάθεια εξάλειψης πιστών από την θρησκεία Μπαχάι, των οποίων η περιουσία δημεύεται πάντα, απαγορεύοντάς τους τις σπουδές στο πανεπιστήμιο μαζί με δεκάδες άλλες διακρίσεις. Διακρίσεις σε βάρος της LGBTQA κοινότητας (η οποία ονομάζεται Rainbow Society στο Ιράν) και θανατικές ποινές εναντίον τους και δεκάδες άλλες υποθέσεις.
Φυσικά, αυτή η λίστα είναι τόσο μεγάλη που δεν είναι δυνατόν να αναφερθούν όλα τα γεγονότα εδώ. Αλλά αυτά είναι τα κυριότερα σημεία. Με βάση αυτή την ιστορία και αυτή την κατάσταση, είναι κατανοητό γιατί οι τωρινές διαδηλώσεις εξελίχθηκαν γρήγορα σε αντικαθεστωτικές διαμαρτυρίες και εξαπλώθηκαν σε δεκάδες πόλεις.
Η άνοδος και η πτώση του πολιτικού Ισλάμ
Το 1979, η θεοκρατική κυβέρνηση του Ιράν ανέλαβε την εξουσία. Μια λαϊκή επανάσταση ανέτρεψε τον Ρεζά Σαχ, έναν βάναυσο δικτάτορα υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ, του οποίου το καθεστώς χαρακτηριζόταν από την έντονη εκμετάλλευση των εργατών, την καταστολή κάθε διαμαρτυρίας και τον έλεγχο του ιρανικού πετρελαίου από το εξωτερικό. Οι εργάτες και οι αριστερές δυνάμεις έπαιξαν κεντρικό ρόλο στην ανατροπή του, αλλά ο δεξιός κλήρος επέβαλε μια αυταρχική ισλαμική κυβέρνηση που καταδίωξε τα προοδευτικά στοιχεία που έριξαν το προηγούμενο καθεστώς.
Μετά την επανάσταση, διεξήχθη δημοψήφισμα στις 10 και 11 Απριλίου 1979 για την έγκριση της κυβέρνησης της Ισλαμικής Δημοκρατίας, και το αποτέλεσμα ανακοινώθηκε στις 12 Απριλίου. Η νέα κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι το 98,2% των συμμετεχόντων ψήφισε υπέρ της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν. Αυτό συνέβη παρά το γεγονός ότι η επαρχία του Κουρδιστάν και οι κουρδικές περιοχές του Ανατολικού Αζερμπαϊτζάν μποϊκόταραν αυτό το δημοψήφισμα και ουσιαστικά δεν συμμετείχαν. Οι άνθρωποι άρχισαν επίσης να πολεμούν σε πολλές πόλεις τη νέα κυβέρνηση που αναπαρήγαγε το καθεστώς του Σάχη. Το Τουρκμαν-Σάχρα, το Λορεστάν, το Χουζεστάν και πολλές άλλες περιοχές βρίσκονταν σε ένα είδους εμφυλίου πολέμου. Ο πληθυσμός του Ιράν εκείνη την εποχή ήταν σχεδόν 35 εκατομμύρια άνθρωποι.
Έκτοτε, όσον αφορά το μέγεθος του πληθυσμού, την αποσύνθεση της αναλογίας πόλης-υπαίθρου, τη διεύρυνση των καπιταλιστικών σχέσεων, την κοινωνική κινητικότητα, τη δομή της οικογένειας, τη σχέση μεταξύ ατόμου και ομάδας, άνδρα και γυναίκας, νέου και ηλικιωμένου, αξίες και πεποιθήσεις, καταναλωτικά πρότυπα, αντίληψη του χρόνου, η σχέση με τον κόσμο και η αντίληψη του εαυτού έχουν υποστεί θεμελιώδεις αλλαγές – επαναστατικές αλλαγές, συγκρίσιμες με τις δομικές αλλαγές στη χώρα από το τέλος της δυναστείας των Κατζάρων μέχρι την ίδρυση της δυναστείας των Παχλεβί.
Οι διαρθρωτικές αλλαγές δεν έχουν προκαλέσει άμεσα κρίση. Η κρίση ανάγεται σε ένα θεμελιώδες πρόβλημα στο Ιράν, για το οποίο η επανάσταση του 1979 ήταν μια προσπάθεια απάντησης, αλλά καταπνίγηκε και τώρα έχει γίνει ξανά πηγή κοινωνικών εκρήξεων στο πλαίσιο του δομικού μετασχηματισμού.
Το Πολιτικό Ισλάμ είναι ένας γενικός τίτλος που αναφέρεται σε αυτό το κίνημα που βλέπει το Ισλάμ ως το κύριο όχημα για μια δεξιά αναδιάρθρωση της άρχουσας τάξης και τη δημιουργία ενός αντιαριστερού κράτους σε αυτές τις κοινωνίες. Ως τέτοιο, έρχεται αντιμέτωπο και ανταγωνίζεται άλλους πόλους στον καπιταλιστικό κόσμο, ειδικά με ηγεμονικά μπλοκ, για το μερίδιό του στην εξουσία και την επιρροή του στην παγκόσμια καπιταλιστική τάξη πραγμάτων. Αυτό το πολιτικό Ισλάμ δεν έχει απαραίτητα δεδομένη ή καθορισμένη ισλαμική νομολογία και σχολαστικό περιεχόμενο. Δεν είναι απαραίτητα φονταμενταλιστικό και δογματικό. Αυτό το πολιτικό Ισλάμ περιλαμβάνει ένα ποικίλο και ευρύ φάσμα δυνάμεων – από την πολιτική έως την ιδεολογική ευελιξία και τον πραγματισμό.
Το ισλαμικό καθεστώς πέτυχε στην καταστολή και την εξάλειψη των παραδοσιακών πολιτικών κομμάτων και οργανώσεων της αντιπολίτευσης, αλλά οι διαδηλωτές έχουν ξεπεράσει την πολιτική καταστολής της αντιπολίτευσης δημιουργώντας δίκτυα επικοινωνίας στον εικονικό χώρο, δίκτυα σε γειτονιές και σχολεία, σωματεία και κινηματικούς θεσμούς στον πραγματικό χώρο. Αυτή η διαδικασία ξεκίνησε με τις διαμαρτυρίες του καλοκαιριού του 2009 και στις διαδηλώσεις των επόμενων ετών, ιδιαίτερα το 2017 και το 2019, παρά τη λογοκρισία και τους περιορισμούς στο Διαδίκτυο, βρήκε τους αντιστασιακούς μηχανισμούς της.
Τι συμβαίνει;
Σύμφωνα με τα πρώτα πλάνα της κηδείας της Μάχσα που δημοσιεύτηκαν, υπήρχε κάτι εμφανές. Πολλοί άνθρωποι διαδήλωσαν για να προσευχηθούν πάνω από το σώμα της Μάχσα. Σε ένα βίντεο, κάποιος μίλησε ανοιχτά ενάντια στον μουλά που ήταν έτοιμος να προσευχηθεί, λέγοντας πως «το Ισλάμ σας σκότωσε τη Μάχσα. ντροπή σου!» Και λίγο αργότερα φώναξαν το σύνθημα «Γυναίκα, ζωή, ελευθερία».
Το κίνημα που βλέπουμε προέκυψε από τη διασταύρωση δύο παραγόντων. Ένα μέρος της δυσαρέσκειας – που προκλήθηκε από την καταπίεση των γυναικών και ταυτόχρονα προκλήθηκε από τη βία του αστυνομικού συστήματος – συνδέθηκε με τη βαθιά δυσαρέσκεια του κουρδικού λαού, ενός λαού με μεγάλη εμπειρία στη μάχη και με μεγάλη αλληλεγγύη.
Η Ναόμι Κλάιν γράφει στο «Το Δόγμα του Σοκ» ότι η εφαρμογή οικονομικών προγραμμάτων σε πολλές χώρες απαιτεί τη δημιουργία σοκ για να αποσπάσει την προσοχή των ανθρώπων από τα τρομερά αποτελέσματά τους. Εδώ μπορεί να τεθεί ένα σημαντικό ερώτημα: Τι είδους θεραπεία σοκ χρησιμοποιήθηκε στο Ιράν για την εφαρμογή αυτών των προγραμμάτων; Η απάντηση είναι απλή: Εχθρότητα με την Αμερική.
Αλλά η σχέση μεταξύ της εφαρμογής αυτών των πολιτικών και της εχθρότητας προς την Αμερική είχε πολλές ανατροπές. Όσο περισσότερο προωθούνταν αυτή η οικονομία και γίνονταν πιο εμφανή τα ατυχή αποτελέσματά της, τόσο περισσότερη επιμονή δόθηκε στην αντιαμερικανική και αντιδυτική ιδεολογία. Ποιο ήταν το σημαντικότερο πολιτιστικό εργαλείο εχθρότητας με την Αμερική; Πρώτα απ ‘όλα, η σκληρή κριτική για τα ατομικά δικαιώματα και τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών και του λαού του Ιράν και δεύτερον, ο περιορισμός της ελευθερίας των εθνοτικών ομάδων και των θρησκειών, δίνοντας φτερά στον ψευδοφασιστικό εθνικισμό.
Ακολουθούν ορισμένα στατιστικά στοιχεία που παρέχει η κυβέρνηση για να κατανοήσουμε καλύτερα την κατάσταση: Περίπου το 13% των Ιρανών γυναικών συμμετέχει στην αγορά εργασίας, έναντι 68% των ανδρών, ποσοστό που είναι πέντε φορές υψηλότερο από τις γυναίκες. Εν τω μεταξύ, το ποσοστό ανεργίας για τις γυναίκες είναι 17% και για τους άνδρες 7%. Λαμβάνοντας υπόψη τις ηλικίες μεταξύ 18 και 35, το ποσοστό ανεργίας των ανδρών είναι 13% ενώ των γυναικών 28%. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η ανεργία στο Ιράν υπολογίζεται γενικά στο 9%, που είναι ένα εντελώς εξωπραγματικό νούμερο, κι αυτό επειδή θεωρείται ως απασχόληση ακόμη και μία ώρα εργασίας την εβδομάδα.
Η οικογένεια της Μάχσα αντιστέκεται στην πίεση του κατεστημένου να συγκαλύψει το έγκλημα, γίνονται θέμα στα Μέσα Ενημέρωσης, οι ειδήσεις διαδίδονται και προκαλούν την αντίδραση των κατοίκων του Saqqez και του Sanandaj. Ξεκινούν διαμαρτυρίες, οι οποίες απλώνονται και σε άλλες πόλεις λόγω της ύπαρξης γενικής δυσαρέσκειας και ταυτόχρονα, της συγκίνησης που πυροδότησε η ιστορία. Συμμετέχουν γυναίκες, φοιτητές και, όπως δείχνουν οι φωτογραφίες και τα βίντεο, και μεγάλη μερίδα των νέων. Σε πολλές περιπτώσεις, οι γυναίκες βγάζουν το χιτζάμπ και το ρίχνουν ακόμη και στη φωτιά, πρακτική που διέδωσε το κίνημα στην Κόμ και Μασχάντ. Πρόκειται για δύο «Ιερές» πόλεις του σιϊτικού Ισλάμ όπου οι άνθρωποι βιώνουν περισσότερη θρησκευτική καταστολή.
Με βάση αυτά τα στατιστικά στοιχεία, η μαζική εξέγερση μετά τη δολοφονία της Μάχσα από την αστυνομία, όπως λέει μια διάσημη ιρανική παροιμία δεν είναι κεραυνός εν αιθρία.
Τα συνθήματα που επινόησαν οι διαδηλωτές δείχνουν ξεκάθαρα τη σύνδεση μεταξύ των τρεχουσών διαδηλώσεων και της σειράς εξεγέρσεων το 2017 και το 2019, που πυροδοτήθηκαν από την κατάργηση των κρατικών επιδοτήσεων σε προϊόντα πετρελαίου και βασικών τροφίμων, καθώς και παλαιότερες διαμαρτυρίες κατά της υποχρεωτικής χιτζάμπ, αρχικά, αμέσως μετά την επανάσταση του 1979, και αργότερα το 2017 σε ένα κίνημα γνωστό ως «Τα κορίτσια της οδού Inquilab (Επανάσταση)».
Έτσι, οι διαμαρτυρίες δεν επικεντρώνονται αποκλειστικά στα «δικαιώματα των γυναικών» ή στην «ισλαμική καταπίεση», ανταποκρίνονται επίσης σε μια επιδεινούμενη κοινωνικοοικονομική κατάσταση που προκύπτει τόσο από τις κυρώσεις των ΗΠΑ όσο και από μια ολοένα και πιο νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική που έχει οδηγήσει σε μαζική ανεργία και συστηματική διαφθορά εντός της κυβέρνησης. Η νεοφιλελεύθερη στροφή του Ιράν έχει στερήσει από τους ανθρώπους τα μέσα για την καθημερινή επιβίωσή τους και έχει παραχωρήσει αμέτρητο πλούτο στη μειοψηφική «καθεστωτική τάξη».
Αυτοί οι παράγοντες, σε συνδυασμό με τη μαζική καταστολή της ελευθερίας του λόγου και της σκέψης, και ένα τυραννικό καθεστώς που έχει περιορίσει το Ισλάμ στο ζήτημα της υποχρεωτικής χιτζάμπ και της περιφερειακής παρέμβασης, έχουν δημιουργήσει μια ευρεία αίσθηση αγανάκτησης.
Αρκεί να γνωρίζουμε ότι, μετά τη Χιλή του Πινοσέτ, το Ιράν είναι μια ακόμη χώρα που σύμφωνα με το Σύνταγμά του (άρθρο 44), η ιδιωτικοποίηση είναι ένας καθορισμένος μηχανισμός στην οικονομία. Τους ενδιαφέρει να λένε ότι αυτή η ιδιωτικοποίηση θα ωφελήσει τελικά τους φτωχούς και θα αναπτύξει την οικονομία. Ναι, σε όλες τις άλλες χώρες ζήσαμε τι σημαίνουν αυτές οι λέξεις…
1 σχόλιο
Comments are closed.