Γιάννης Μπαλαμπανίδης, Largo, Πόλις 2020, σσ.: 160
Βιβλίο στο κομοδίνο, το. Ή το βιβλίο στο πλάι του γραφείου, το βιβλίο στο πάτωμα δίπλα στο κρεβάτι, το βιβλίο στο τραπεζάκι του σαλονιού ή στο τραπέζι ης κουζίνας. Το βιβλίο κάπου δίπλα. Βιβλίο σε αναμονή. Ο επόμενος στόχος. Βιβλίο που διαλέχτηκε, αλλά δεν διαβάστηκε ακόμα. Μέχρι να μπει ξανά στην βιβλιοθήκη με σελίδες λίγο τσακισμένες, με εξώφυλλο ελαφρώς ταλαιπωρημένο, βιβλίο που θα έχει πια διαβαστεί. Τι διαβάζεις όμως μέσα στο χαμό της καθημερινότητας; Όταν οι ώρες λιγοστεύουν και τα βλέφαρα βαραίνουν πιο συχνά από το αναμενόμενο;
Το θέμα μας
Το βιβλίο στο κομοδίνο, η στήλη μας, δεν θα είναι για μένα, αλλά νομίζω ούτε για τον Δήμο, μια στήλη βιβλιοκριτικής. Θα αφήνουμε το μυαλό μας να τρέχει, με αφορμή ένα βιβλίο που επιλέχθηκε να μπει εκεί δίπλα, σύμμαχος και συνοδοιπόρος, για την κρίσιμη ώρα. Θα γράφουμε κάθε φορά λίγες λέξεις γι’ αυτό και λίγες για εμάς.
Είμαι πολύ χαρούμενος που ξεκινάω με το Largo, του Γιάννη Μπαλαμπανίδη, γιατί ήταν το απόλυτο βιβλίο στο κομοδίνο για εμένα αυτή την περίοδο.
Αρχικά γιατί, όταν σκεφτήκαμε την στήλη με τον Δήμο, το βιβλίο ήταν ήδη στο κομοδίνο. Τον Γιάννη τον ξέρω, αλλά όχι καλά. Λέμε ένα γειά. Τον συμπαθώ πολύ και διαφωνώ νομίζω σε κάποια μαζί του. Έχω κι άλλα του βιβλία, που έχει γράψει με την ιδιότητα του πολιτικού επιστήμονα, αλλά το Largo είναι η πρώτη του λογοτεχνική απόπειρα. Καθότι λίγο χαμένος δεν το είχα πάρει με το που βγήκε (συγγνώμη Γιάννη), όταν όμως πήρε το βραβείο, ένιωσα λίγο απαίσια και το πήρα αμέσως. Εκεί διαπίστωσα ότι είναι μια συλλογή μικρών κατά βάση διηγημάτων και κάπως έτσι κέρδισε ακόμα πιο γρήγορα πόντους, πιάνοντας μια περίοπτη θέση στο κομοδίνο. Μόνο, μαζί με την πρόταση του αγαπημένου μου εργαζόμενου στην Πολιτεία, που πάντα έχει κάτι να μου προτείνει που είναι σίγουρο ότι θα μου αρέσει. Αλλά για αυτό θα σας μιλήσω την επόμενη φορά.
Αγαπώ τα διηγήματα
Τα διηγήματα είναι πολύ συχνή επιλογή κομοδίνου για μένα τα τελευταία χρόνια. Παλιότερα μέσα στη χρονιά λίγα βιβλία έφταναν στο κομοδίνο και πολλά έφευγαν από αυτό άπραγα. Δεν έφταιγε μάλλον η επιλογή. Έφταιγε πως δυσκολευόμουν να εντάξω την λογοτεχνία στην καθημερινότητά μου. Έμενε το καλοκαίρι, τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, να πλημμυρίζουν με νουάρ ιστορίες και όχι μόνο. Και κάπου εκεί ανάμεσα να στριμώχνονται και διάφορα αριστουργήματα. Ακόμα δυσκολεύομαι βέβαια. Τώρα έχει εισχωρήσει η έρευνα και η ογκώδης βιβλιογραφία για κάθε επεισόδιο του «Κλεινόν Άστυ», έχει μεγαλώσει η κούραση λόγω δουλειάς και παιδιού, αλλά κάπου εκεί ανάμεσα χώνω και κάποια διηγήματα ή πιο μικρά μυθιστορήματα. Και καταφέρνω να τα χωράω, γιατί πρώτον αποενοχοποιήθηκα (καιρός ήταν), και αποφάσισα ότι θα διαβάζω κυρίως ό,τι μου αρέσει, και δεν έγινε και κάτι αν δεν καταπίνω χίλιες σελίδες τη μέρα, και δεύτερον, γιατί ανακάλυψα κάπως αργά βέβαια, πώς μπορείς να ξεκουράζεσαι διαβάζοντας.
Το Largo
Κάπως έτσι ξεκίνησα να διαβάζω το Largo, που δανείζεται τον τίτλο του από το ομώνυμο διήγημα της συλλογής και ταυτόχρονα δίνει και το στίγμα όλου του βιβλίου. Largo είναι ένας εξαιρετικά αργός μουσικός ρυθμός. Αλλά το βιβλίο δεν διαβάζεται αργά. Διαβάζεται εύκολα, αλλά καταπιάνεται με τον χρόνο. Τι θα πει όμως αργό και τι γρήγορο σήμερα; Πώς μετράμε πια τον χρόνο;
Ο Μπαλαμπανίδης στήνει όμορφες ιστορίες ταξιδεύοντας στον κόσμο, δοκιμάζοντας τις δυνάμεις του σε μοτίβα και στυλ από διαφορετικά είδη και πάντα μιλώντας για το ερώτημα του χρόνου, καταφέρνει να σε κερδίσει. Ένα δείγμα γραφής:
Το ελληνικό καλοκαίρι τα μεσημέρια, τότε δηλαδή που μετά το φαγητό κρύβονται όλοι στις κάμαρες για ύπνο προφυλαγμένοι από τον καυτό ήλιο που μεσουρανεί, είναι εκείνη η μαγική ώρα που ό,τι είναι στέρεο λιώνει και εξαερώνεται. Ο κόσμος ολόκληρος αποσυντίθεται μέσα σε μια παχύρευστη σιωπή και απομένουν μόνο οι λευκοί τοίχοι των σπιτιών και οι σκιές τους. Αργότερα, το απόγευμα σιγά σιγά, κι έπειτα το βράδυ, όταν με τη δροσιά ψύχεται το πυρακτωμένο υλικό του, ο κόσμος ξαναπαίρνει το σχήμα του χωρίς κανείς να το προσέξει, έτσι που είναι όλοι αφοσιωμένοι στα βραδινά ποτά τους, στις βόλτες στην προκυμαία, στα παγωτά, στα φλερτ.
Ίσως ένα από τα μεγάλα προτερήματα της γραφής του Γιάννη είναι ότι έχει μερίδιο στο βασίλειο της απλότητας. Χωρίς λυρικές περιγραφές και αχρείαστες περικοκλάδες, στήνει τις ιστορίες του με αρχή, μέση και τέλος, και κυρίως με εξαιρετικά ελληνικά που τα ευχαριστιέσαι. Κι ενώ οι ιστορίες κυλούν πότε με την συγκίνηση και πότε με ένα καλοδουλεμένο χιούμορ, κάνει τις ιστορίες του απολαυστικές, ενώ αν το βιβλίο δεν λεγόταν Largo θα έπρεπε να λέγεται Το παράδοξο του χρόνου ή κάτι τέτοιο, μιας και το «παράδοξο» έχει την τιμητική του, δίνοντάς πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης σε κάθε ιστορία και σπάζοντας τον όποιο βαρετό ρεαλισμό.
Το Largo επιτέλεσε το ρόλο του στο ακέραιο, με ταξίδεψε, με ξεκούρασε, μου έδωσε τροφή για σκέψη και καθώς περνούσα από το ένα διήγημα στο επόμενο μου δημιουργήθηκε εκείνο το ωραίο συναίσθημα προσμονής μέχρι την επόμενη λογοτεχνική δοκιμή του Γιάννη Μπαλαμπανίδη.
Να το διαβάσετε! Και να διαβάζετε και rednblack. Την άλλη Τετάρτη επιστρέφει ο Δημοσθένης! Στο μεταξύ, όσες και όσοι ενδιαφέρεστε, δείτε εδώ την παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη.
