Η στήλη των «απλοϊκών μαθημάτων» έχει, καταρχήν και κυρίως, ψυχαγωγικό στόχο. Η ιδέα είναι να σχολιάζονται κεντρικά θέματα της οικονομίας με τρόπο εύληπτο, ευχάριστο, κατά το δυνατόν έγκυρο και πολύ σύντομο. Άρα, θα μείνει μακριά από ακαδημαϊκότητες και τις αντίστοιχες προδιαγραφές των «πέιπερς». Δεν θα έχει σημειώσεις ούτε αναφορές. Που σημαίνει πως η αναγνώστρια θα πρέπει να έχει εμπιστοσύνη και να θεωρεί δεδομένη την εντιμότητα του γράφοντα. Τα λάθη που μοιραία θα εμφανιστούν δεν θα είναι από πρόθεση.
Σκοπός είναι η αποδόμηση των ορθόδοξων αστικών ερμηνειών, καθώς και η διευκρίνιση των «ανορθόδοξων» επιχειρημάτων. Για εμβάθυνση στις υπό συζήτηση θεματικές προτείνω τα βιβλία:
- Χα-Τζουν Τσανγκ, 23 αλήθειες που δεν μας λένε για τον καπιταλισμό, Καστανιώτη
- Μαριάννα Ματσουκάτο, Το επιχειρηματικό κράτος, Κριτική
- Χρήστος Λάσκος -Ευκλείδης Τσακαλώτος, 22 Πράγματα που μας λένε για την ελληνική κρίση και δεν είναι έτσι, ΚΨΜ
Χρήστος Λάσκος
***
Τι είναι, άραγε, η μεσαία τάξη; Υπάρχει τέτοιο πράγμα ή τζάμπα μιλάμε;
Απαντώ, προκαταβολικά, με μια απλή μεθοδολογική παρατήρηση. Αν χρησιμοποιήσουμε εισοδηματικά στοιχεία, υπάρχει, ειδικά στην Ελλάδα, ο κίνδυνος, εντός της «μεσαίας τάξης», να εμφανίζονται ως «πλούσια» τα μπλοκάκια, στο μέτρο που αυτά δηλώνονται, ενώ οι γνήσιοι επιχειρηματίες και επαγγελματίες παρουσιάζονται ως φτωχοδιάβολοι.
Επομένως, έχει σημασία, αναφορικά με την ανάλυση, που ακολουθεί, να έχουμε υπόψη πως -και μέσα στη «μεσαία» τάξη- οι έντιμοι και οι «κρυμμένοι» μισθωτοί είναι αυτοί που υφίστανται το μεγαλύτερο βάρος. Πάμε να δούμε τώρα τι δείχνουν τα στοιχεία.
Σε ό,τι αφορά τον πλούτο, την περιουσία, ένα 30 -35% του πληθυσμού, με εσωτερικές
διαβαθμίσεις, κατέχει το 80% του πλούτου. Το πάνω 10% του πληθυσμού κατέχει το 56% του συνολικού πλούτου, το επόμενο, «μεσαίο», 40% το 42% -28% + 14%, μοιρασμένο σε δύο ίσα πληθυσμιακά μέρη του 20%, ανώτερο και κατώτερο των «μεσοστρωμάτων»- και το κατώτερο 50%, μόλις, το 4% του πλούτου.
Ας δούμε τι γίνεται με τις καταθέσεις. Το 72%, λοιπόν, των καταθετών στην Ελλάδα έχει καταθέσεις μέχρι 1000 ευρώ, ενώ οι μισοί εξ αυτών έχουν μηδενικές καταθέσεις. Αυτό το 72% κατέχει μόλις το 1.7% των συνολικών καταθέσεων.
Στην άλλη πλευρά της κλίμακας, το 1.8% κατέχει το 53% των αποταμιεύσεων, ενώ στο ανώτερο 30% ανήκει το 98.3% των συνολικών καταθέσεων! Ψάχνοντας το κοινωνικό προφίλ των διαφόρων κατηγοριών, βλέπουμε το απολύτως αναμενόμενο. Στον πυθμένα βρίσκονται, κυρίως, ιδιωτικοί υπάλληλοι -εργάτριες, δηλαδή-
και άνεργοι. Όσο ανεβαίνουμε τη σκάλα, τόσο αυξάνεται το πλήθος των στελεχών στον ιδιωτικό τομέα και των ελεύθερων επαγγελματιών, ενώ στα μεσαία προς ανώτερα επίπεδα αποταμίευσης κυριαρχούν στελέχη επιχειρήσεων και ελεύθεροι επαγγελματίες.
Το μοντέλο συσσώρευσης στη χώρα μας έχει διαμορφωθεί ώστε να βασίζεται σε ένα και μόνο συγκριτικό πλεονέκτημα: την πάμφθηνη και τρομοκρατημένη εργασιακή δύναμη. Ένα μεγάλο τμήμα μικρομεσαίων εργοδοτών είναι οι πιο άγριοι εκμεταλλευτές των ανθρώπων της δουλειάς. Μισθοί πείνας, που δεν πληρώνονται και πάντοτε, άπειρες απλήρωτες υπερωρίες, μαύρη εργασία, εργοδοτική τρομοκρατία και όλα τα δεινά του κόσμου δεν αποτελούν εξαίρεση, αλλά τον απόλυτο κανόνα.
Η φοροδιαφυγή και η φοροκλοπή, από την άλλη, είναι ένα σπορ που εμπλέκει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Είναι τόσο εκτεταμένα αυτά τα φαινόμενα που εξηγούν γιατί η φορολογία αντί να διορθώνει, επιδεινώνει κατά πολύ την αρχική εισοδηματική ανισότητα. Να τα στοιχεία για την κατανομή των φόρων σε έμμεσους και άμεσους: Οι έμμεσοι, ισχυρά αντιπροοδευτικοί -αντιλαϊκοί φόροι το 2021 ήταν το 17.1% του ΑΕΠ έναντι 13.4% στην Ευρωζώνη. Αντίστοιχα, οι άμεσοι φόροι ήταν στο 9.4%, ακριβώς όσο και στην Ευρωζώνη.
Σε ό,τι αφορά, ειδικά, τους άμεσους φόρους, δε, τα πράγματα είναι εξωφρενικά. Είναι
χαρακτηριστικό πως το 82% του δηλωθέντος εισοδήματος ανήκει σε μισθωτούς και
συνταξιούχους. Την ίδια στιγμή, τα 2/3, σχεδόν, των ελεύθερων επαγγελματιών δηλώνουν ετήσιο εισόδημα κάτω των 10000 ευρώ, οι μισοί λιγότερο από 5000, το 25% κάτω από 1000 ευρώ. Οι επαγγελματίες όλων των ποικιλιών δηλώνουν εισοδήματα στο 4.5% των συνολικών!
Για να το πω κι αλλιώς: οι περίπου 400000 ελεύθεροι επαγγελματίες στη χώρα εμφανίζουν ετησίως ακαθάριστα έσοδα 40 δισεκατομμυρίων ευρώ, από τα οποία μόλις τα 4 υπόκεινται σε φορολόγηση! Είναι πραγματικά αδιανόητο, λοιπόν, πως ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει γι’ αυτήν την κατηγορία αφορολόγητο 10000 ευρώ, που σημαίνει πως η φορολογική τους συνεισφορά θα γίνει μηδενική, ακριβώς! Αν πάρουμε το σύνολο των φορολογούμενων, μόλις το 32% του πληθυσμού, στο σύνολό του, σχεδόν, μισθωτοί και συνταξιούχοι, δηλώνει εισοδήματα άνω των 10000 ευρώ τον χρόνο.
Πάμε τώρα στα νομικά πρόσωπα, τις ποικίλων νομικών μορφών επιχειρήσεις. Από το σύνολο των 300000 επιχειρήσεων μόνο η 10000 -το 3.3%- δηλώνουν φορολογητέα κέρδη άνω των 150000 ευρώ. Περίπου 240000 επιχειρήσεις –το 80%- δηλώνουν ζημιές ή κέρδη, που είναι μικρότερα από το εισόδημα του εργάτη, που αμείβεται με των κατώτατο μισθό – λιγότερο, δηλαδή, από 10000 ευρώ.Σε ό,τι αφορά τα συνολικά μεγέθη, το 2021, τα φορολογητέα κέρδη ήταν 14 δισεκατομμύρια ευρώ, από τα οποία οι 290000 στις 30000 επιχειρήσεις δήλωσαν μόλις τα 2 δισεκατομμύρια. Κάποιοι υποθέτουν πως τα «μονοπώλια» εκμεταλλεύονται, εκτός από τους εργαζόμενους και τις «μικρομεσαίες» επιχειρήσεις. Η μαύρη αλήθεια είναι πως οι τελευταίες φοροκλέβουν σε επίπεδα ρεκόρ -ίσως και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Δεν είναι, όμως, μόνο το γεγονός πως το δηλωθέν εισόδημα από νομικά πρόσωπα και ελεύθερους επαγγελματίες είναι προκλητικά μικρό. Σε αυτό θα πρέπει να προσθέσουμε πως οι συντελεστές φορολόγησης κερδών και μερισμάτων αθροιστικά είναι στην Ελλάδα 27%, ενώ στη Δανία και στην Ιρλανδία είναι 64%, στη Γαλλία 62%, στη Γερμανία και στην Ολλανδία, περίπου, 55%, στην Πορτογαλία 60%, στην Ισπανία και την Ιταλία πάνω από 52%.
Χρειάζονται άλλα στοιχεία; Το πράγμα, νομίζω, βοά.
