Από το Recovery Plan της κυβέρνησης του Τζιουζέπε Κόντε στο Νομοθετικό Διάταγμα «Aiuti» του Μάριο Ντράγκι – Πώς φτάσαμε στην παραίτηση Ντράγκι και την επικείμενη κρίσιμη ψηφοφορία της 20ής Ιουλίου για παροχή ψήφου εμπιστοσύνης
Το μεσημέρι της 26ης Ιανουαρίου 2021, ο Τζιουζέπε Κόντε (Giuseppe Conte) μετά από 509 ημέρες στη θέση του Προέδρου του Υπουργικού Συμβουλίου, μετέβη στο Προεδρικό Μέγαρο (Quirinale), υποβάλλοντας την παραίτηση του στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Σέρτζιο Ματαρέλα (Sergio Mattarella).
Οι ισορροπίες της λεγόμενης κυβέρνησης συνεργασίας Conte-bis, ήταν εύθραυστες από καιρό, αφού σε διάφορα καίρια ζητήματα όπως αυτό της Δικαιοσύνης, της επιδοματικής πολιτικής (ιδίως του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος «reddito di cittadinanza») ο Matteo Renzi (Ματέο Ρέντσι) και το κόμμα του Italia Viva (Iv), είχαν διαφορετικές θέσεις. Η ρήξη κατέστη οριστική, με την ψήφιση του Recovery Plan, του ιταλικού σχεδίου για την χρήση των κονδυλίων του Ευρωπαϊκού Σχεδίου Ανάκαμψης (Recovery Fund).
Παρά τη βαθύτατη πολιτική κρίση και την απόσυρση τριών υπουργών του Italia Viva (Iv) από την κυβέρνηση Conte, το Recovery Plan εγκρίθηκε αρχικά από την ιταλική Βουλή και εν συνεχεία από την Γερουσία.
Ο Πρόεδρος της ιταλικής Δημοκρατίας Mattarella, έδωσε διερευνητική εντολή στον Πρόεδρο της Βουλής Roberto Fico, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν υφίστατο ακόμα στέρεη πλειοψηφία (Κ5Α-Δημοκρατικό Κόμμα – Ελεύθεροι και Ίσοι – Italia Viva και τη μικτή πολιτική ομάδα EU-MAIE-CD), προκειμένου να σχηματιστεί κυβέρνηση συνεργασίας, αποφεύγοντας την προσφυγή στις κάλπες εν μέσω πανδημίας και βαθύτατης κοινωνικής και οικονομικής κρίσης.
Όταν διαπιστώθηκε ότι κάτι τέτοιο δεν ήταν δυνατό, κάλεσε στο Προεδρικό Μέγαρο τον Mario Draghi. Στο μήνυμά του, ο Ιταλός Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέφερε, μεταξύ άλλων: «Αισθάνομαι την υποχρέωση να απευθύνω έκκληση σε όλες τις πολιτικές δυνάμεις του Κοινοβουλίου, να παράσχουν την εμπιστοσύνη τους σε μια κυβέρνηση υψηλού προφίλ που δεν θα ταυτίζεται με καμία πολιτική μορφή».
Ο Matteo Renzi, που θεωρείται από πολλούς υπεύθυνος για την κυβερνητική κρίση του 2021, είχε δηλώσει τότε «Θα το ξαναέκανα. Νόμιζαν ότι θα ισοπέδωναν εμένα, αλλά εκείνοι επέστρεψαν στα σπίτια τους. Ο Mario Draghi τεχνοκράτης; Πολύ πιο πολιτικός από τον Giuseppe Conte”.
Η κυβέρνηση Draghi έλαβε στις 17 Φεβρουαρίου 2021 την ψήφο εμπιστοσύνης της Γερουσίας με 262 υπέρ (στους 348 Γερουσιαστές). Κατά ψήφισε το κόμμα της Giorgia Meloni Fratelli d’Italia, καθώς και γερουσιαστές προερχόμενοι από τη Μικτή Ομάδα, το LeU αλλά και 15 γερουσιαστές του Κ5Α.
Στις 14 Ιουλίου 2022, μετά από 517 ημέρες στη θέση του Προέδρου του Υπουργικού Συμβουλίου, ο Mario Draghi μετέβη στο Προεδρικό Μέγαρο, υποβάλλοντας την παραίτηση του στον Sergio Mattarella, ο οποίος δεν την έκανε δεκτή.
Μετά την αποχή από την ψήφιση του Νομοθετικού Διατάγματος «Aiuti» (οικονομικά μέτρα) των γερουσιαστών του Κ5Α (παρ’ότι πέρασε), ενημερώνοντας τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου για την επικείμενη παραίτησή του, ο Draghi δήλωσε «Η πλειοψηφία εθνικής ενότητας, η οποία στήριξε αυτή την κυβέρνηση από τη δημιουργία της δεν υπάρχει πια. Έχει εκλείψει πλέον η συμφωνία εμπιστοσύνης για τις ενέργειες αυτής της κυβέρνησης».
Το εν λόγω νομοθετικό διάταγμα που οδήγησε στην οριστική ρήξη στους κόλπους της κυβέρνησης Draghi, προβλέπει 23 δισ. για τις οικογένειες και τις επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης και των υπερτιμημένων λογαριασμών ενέργειας συνεπεία του πολέμου στην Ουκρανία, καθώς και του πληθωρισμού ρεκόρ της τάξεως του 8% (ρεκόρ από το 1986). Αλλαγές στο «ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα», σύμφωνα με το οποίο μπορεί πλέον κάποιος να αρνηθεί μόνο μια φορά θέση εργασίας και τη δημιουργία εγκατάστασης μετατροπής των αποβλήτων σε ενέργεια, στην Ρώμη.
- Οι λόγοι της κρίσης και η πολιτική του Mario Draghi
Σύμφωνα με τον ιταλικό Τύπο, αλλά και δηλώσεις του αρχηγού του Κ5Α Conte, η εγκατάσταση μετατροπής των αποβλήτων σε ενέργεια ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Αφού, για το Κ5Α, αυτό προβλέπει διευρυμένες εξουσίες στο Δήμαρχο της Ρώμης Gautieri για το Ιωβηλαίο Έτος (2025). Αν και η παρουσία του Κ5Α και του Δημοκρατικού Κόμματος στο Δημοτικό Συμβούλιο της Ρώμης είναι ισχυρή και το Κ5Α εργαζόταν για την οριστικοποίηση των όρων για τη δημιουργία της εν λόγω εγκατάστασης, σύμφωνα με δημοσιεύματα του ιταλικού Τύπου, οι πιέσεις φαίνεται να ασκήθηκαν από την πρώην δήμαρχο του Κ5Α Virginia Raggi,η οποία ζητούσε διευρυμένες εξουσίες για την Ρώμη στην κυβέρνηση Conte και δεν της έλαβε ποτέ.
Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι η κρίση στην κυβέρνηση Draghi διαφαινόταν ήδη από τον Μάιο του 2022. Ενόψει της ενημέρωσης του Κοινοβουλίου από τον Mario Draghi για τις εξελίξεις στον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας, ο Giuseppe Conte είχε δηλώσει: «Η Ιταλία ό,τι ήταν να δώσει το έδωσε. Αυτή είναι μια καινούργια φάση, στην οποία η Ιταλία θα πρέπει να πρωταγωνιστήσει στην κατεύθυνση μιας διαπραγμάτευσης. Η Ιταλία δεν μπορεί να παράσχει άλλους εξοπλισμούς. Έχουν υπάρξει ήδη τρείς προμήθειες και τώρα θα πρέπει μαζί με άλλες ευρωπαϊκές χώρες να ασκήσει πίεση για την εξεύρεση μιας λύσης. Διαφορετικά κινδυνεύουμε να έχουμε μια σύρραξη που δεν ξέρω πότε θα τερματιστεί. Και αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να το επιτρέψουμε».
O Draghi από την αρχή συντάσσεται αταλάντευτα και αδιαπραγμάτευτα υπέρ του Κιέβου, μαζί με άλλες χώρες του ΝΑΤΟ. Παρέχει οπλισμό, ανθρωπιστική βοήθεια και πολιτική στήριξη, ενώ στην Ιταλία φτάνουν 160 χιλιάδες Ουκρανοί πρόσφυγες, που προστίθενται στους 250 χιλιάδες που ήδη βρίσκονται στην χώρα. Επισκέπτεται μαζί με τον Σολτς και τον Μακρόν το Κίεβο. Ενώ η Ιταλία, που μέχρι το 2021 εισήγαγε το 40% του φυσικού αερίου από την Ρωσία, προχωρά σε συμφωνίες με την Αλγερία, το Αζερμπαϊτζάν, τη Μοζαμβίκη και το Κατάρ, μειώνοντας την ενεργειακή εξάρτηση στο 25%.
- Oι αντιδράσεις των πολιτικών αρχηγών
Στην είδηση της παραίτησης του Draghi, η Meloni (Fratelli d’Italia) και ο Salvini (Lega), τάσσονται υπέρ της προσφυγής στις κάλπες. Ο Letta (PD) καλεί όλα τα κόμματα να εργαστούν σκληρά μέχρι την κρίσιμη ψηφορία της 20ης Ιουλίου για μια επανεκκίνηση, ενώ ο Matteo Renzi (Iv) αναγνωρίζει ότι ο Draghi ενήργησε σεβόμενος τους θεσμούς, τασσόμενος υπέρ μιας νέας κυβέρνησης Draghi για την ολοκλήρωση του Pnrr (Eθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας), τον προϋπολογισμό και την κρίση στην Ουκρανία. Ενώ το κόμμα του (Iv) προωθεί συλλογή υπογραφών για την κυβέρνηση Draghi-bis, έχοντας συγκεντρώσει μέχρι στιγμής 30 χιλιάδες υπογραφές.
Όσον αφορά στο Κ5Α, σύμφωνα με τον ιταλικό Τύπο, το κόμμα στηρίζοντας την τεχνοκρατική κυβέρνηση του Mario Draghi, πήγε ενάντια σε όλα όσα υποσχόταν και αυτή η κρίση (με την αποχή των γερουσιαστών του από την ψήφιση του νομοθετικού διατάγματος «Aiuti», είναι μια ευκαιρία να εξαργυρώσει την στήριξη που παρείχε. Ενώ πολλοί στους κύκλους του Κ5Α υποστηρίζουν ότι, το γεγονός ότι ο Draghi υπέβαλε την παραίτηση του, παρά την υπερψήφιση του νομοθετικού διατάγματος, δίνοντας του βαρύτητα «ψήφου εμπιστοσύνης» αποτελεί μοναδική περίπτωση, αφού θα μπορούσε να προβεί σε ανασχηματισμό της κυβέρνησης, αφού μόλις τρεις υπουργοί προέρχονται από το Κίνημα των Πέντε Αστέρων.
Μέχρι στιγμής, η γραμμή που θα ακολουθήσει το Κ5Α στην επικείμενη ψήφο εμπιστοσύνης της 20ης Ιουλίου, δεν είναι γνωστή. Ο Giuseppe Conte δήλωσε πρόσφατα ότι δε μπορεί να χρεωθεί η πολιτική κρίση στο Κ5Α, γιατί έγιναν διάφορες προσπάθειες διαμεσολάβησης οι οποίες απορρίφθηκαν, καθώς επίσης κατατέθηκαν και 9 προτάσεις που περιμένουν ακόμα μια κάποια απάντηση (ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, διάταγμα για την αξιοπρέπεια, οικονομική ενίσχυση των οικογενειών και των επιχειρήσεων, οικολογική μετάβαση κ.λπ.).
Το Κ5Α σκέφεται να αποσύρει τους τρεις υπουργούς του από την κυβέρνηση Draghi: D’Inca (Σχέσεων με το Κοινοβούλιο), Patuanelli (Οικονομικής Ανάπτυξης) και Dadone (Νεολαίας), καθώς και τους Υφυπουργούς και Γενικούς Γραμματείς τους.Πολλοί στο Εθνικό Συμβούλιο του Κινήματος, λέγεται ότι αναρωτιούνται αν προκλήθηκε όλος αυτός ο χαμός για να στηρίξουν στην συνέχεια μια δεύτερη κυβέρνηση Draghi.
Ενδεικτική του κλίματος που επικραττεί στο εσωτερικό του Κ5Α, είναι και η θέση του Υπουργού Εξωτερικών Luigi Di Maio, ο οποίος αποχώρησε από το Κίνημα των Πέντε Αστέρων προκαλώντας αναταράξεις και κατηγόρησε τον Conte, λέγοντας «Ο Conte προκάλεσε την κρίση στην Ιταλία, πιστεύω ότι την σχεδίαζε εδώ και καιρό. Εγω πλέον το αποκαλώ το κόμμα του Conte, δεν είναι πλέον το Κ5Α. Εμείς ήμασταν ένα κίνημα που γεννηθήκαμε από μια σειρά κοινωνικών αγώνων που θα έπρεπε να θεσμοθετηθούν για τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις τις οποίες έχει ανάγκη η χώρα και όχι για την έναρξη μιας σταυροφορίας κατά της (παρούσας) κυβέρνησης.
- Η ψήφος εμπιστοσύνης της 20ης Ιουλίου
Η κρίσιμη ημερομηνία είναι η 20η Ιουλίου. Ο Draghi, θα βρίσκεται σε προγραμματισμένο ταξίδι στην Αλγερία (18-19/7), οπότε και διατηρεί τυπικά το αξίωμα. Σύμφωνα με τον ιταλικό Τύπο, ο Πρόεδρος της ιταλικής Δημοκρατίας Mattarella φέρεται να απέρριψε την παραίτηση του Draghi για δυο βασικούς λόγους. Πρώτον η κρίση είναι πολιτική και όχι κοινοβουλευτική, αφού το Νομοθετικό Διάταγμα «Aiuti» υπερψηφίστηκε στην ιταλική Γερουσία. Και δεύτερον, καθιστώντας την κοινοβουλευτική και προκαλώντας την ψήφο εμπιστοσύνης, ο ίδιος φέρεται να ελπίζει ακόμα ότι η κρίση θα ξεπεραστεί. Διαφορετικά, η προσφυγή στις κάλπες είναι μονόδρομος. Αλλά και γιατί γνωρίζει, ότι η αδυναμία που επέδειξαν οι πολιτικές δυνάμεις του Κοινοβουλίου να στηρίξουν την κυβέρνηση Draghi, σημαίνει και την σχεδόν βέβαιη αδυναμία τους, να ανταποκριθούν με επιτυχία στην εντολή διερεύνησης δημιουργίας νέας κυβέρνησης συνεργασίας με άλλο πολιτικό πρόσωπο στη θέση του Προέδρου του Υπουργικού Συμβούλιου. Ο ίδιος ο Draghi βέβαια, μπορεί απλά να επιβεβαιώσει την παραίτηση του, χωρίς να ζητήσει την ψήφο εμπιστοσύνης.
Την ερχόμενη Τετάρτη, οι Ιταλοί θα γνωρίζουν αν η κρίση θα ξεπεραστεί (με μια νέα κυβέρνηση Draghi ή μια νέα τεχνοκρατική κυβέρνηση) ή θα προσφύγουν στις κάλπες, μέσα σε 60-70 ημέρες από τη διάλυση του Κοινοβουλίου, δηλαδή στις αρχές Οκτώβρη. Αυτό σημαίνει, ότι τα πιο κρίσιμα νομοσχέδια (όπως το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και ο προσωρινός προϋπολογισμός) θα εγκριθούν μέσα στους επόμενους δυο μήνες. Και η υπόλοιπη Ευρώπη, αν μετά την κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας και της Εσθονίας, σειρά έχει η Ιταλία.
