Με τους νόμους που πέρασαν πρόσφατα, οι Συντηρητικοί περιορίζουν τη μετανάστευση, στερούν δικαιώματα από τους ψηφοφόρους και ενισχύουν τις εξουσίες της αστυνομίας. Η ηγεσία του Εργατικού Κόμματος πρέπει να κάνει κάτι για να σταματήσει αυτή τη στροφή στη βρετανική πολιτική.
Της Daniella Lock – Πηγή: jacobinmag.com
Μετάφραση: Ερμιόνη Φρεζούλη
Πριν καλά καλά περάσει το πρώτο εξάμηνο της χρονιάς, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου (ΗΒ) έχει ήδη προωθήσει μια σειρά από κατασταλτικούς νόμους, ενώ προετοιμάζονται και άλλοι. Οι αλλαγές αυτές αντιστοιχούν σε μια επίθεση στη δημοκρατία και στην ικανότητα των δικαστηρίων να ελέγχουν την κυβέρνηση. Παρ’ ότι υπήρξαν αντιδράσεις και εκστρατείες «από τα κάτω», που ενώθηκαν για να αντισταθούν στις αλλαγές αυτές, ελλείψει μιας συντονισμένης, επίσημης αντιπολίτευσης που θα αντιστέκεται στο όνομα της δημοκρατίας, δεν κατάφεραν να φέρουν αποτέλεσμα.
Κατασταλτική νομοθεσία
Οι αλλαγές που πέρασε η κυβέρνηση των Συντηρητικών μπλοκάρουν κάθε διαδικασία που θα μπορούσε να την υποχρεώσει να λογοδοτήσει. Στις αρχές του περασμένου μήνα, με τον εκλογικό νόμο του 2022 (Elections Act 2022) εισάγεται ο έλεγχος ταυτοτήτων των ψηφοφόρων. Ο νόμος, που μπορεί να στερήσει το δικαίωμα ψήφου από εκατομμύρια πολίτες υπονομεύει και την ανεξαρτησία της Εκλογικής Επιτροπής, του σώματος που διασφαλίζει τη νομιμότητα των εκλογών στο Ηνωμένο Βασίλειο, επιτρέποντας στην κυβέρνηση να καθορίζει τους όρους λειτουργίας και τις προτεραιότητές της.
Και αυτή δεν είναι το μόνο παράδειγμα αντιδημοκρατικής νομοθεσίας που κατάφεραν να περάσουν οι Τόρις τον περασμένο μήνα. Ο Νόμος για τη Δικαστική Αναθεώρηση και τα Δικαστήρια του 2022 (Judicial Review and Courts Act – 2022) περιορίζει την εξουσία των δικαστηρίων να προσφεύγουν κατά παράνομων κυβερνητικών πράξεων της εκτελεστικής εξουσίας. Επιπλέον, η κυβέρνηση έχει ποινικοποιήσει περαιτέρω τις πολιτικές διαμαρτυρίες μέσω του Νόμου για την Αστυνομία, το Έγκλημα, τις Ποινές και τα Δικαστήρια του 2022. Η νομοθεσία αυτή δίνει στην αστυνομία νέες εξουσίες να παρεμβαίνει σε διαμαρτυρίες αν από αυτές θα προκαλούνταν «σημαντική αναστάτωση».
Η ιθαγένεια, καθώς και τα νόμιμα δικαιώματα των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο, βρέθηκαν επίσης στο στόχαστρο της κυβέρνησης του Μπόρις Τζόνσον. Αυτές οι κινήσεις αποτελούν, φυσικά, μέρος μιας πανευρωπαϊκής τάσης, αφού οι συντηρητικές κυβερνήσεις προσπάθησαν να αντλήσουν νομιμότητα, εισάγοντας ολοένα και πιο κατασταλτικές συνοριακές πολιτικές, σε ολόκληρη την ήπειρο. Νωρίτερα τον περασμένο μήνα, οι Τόρις ψήφισαν επίσης τον Νόμο για την Ιθαγένεια και τα Σύνορα του 2022, που παρέχει στην κυβέρνηση τη δυνατότητα να αφαιρεί την ιθαγένεια, χωρίς προειδοποίηση των ενδιαφερόμενων. Μεταξύ των εξουσιών που παρέχει ο νόμος, δίνεται το δικαίωμα στη συνοριοφυλακή του Ηνωμένου Βασιλείου να απομακρύνει άτομα από τη χώρα μέσα στη θάλασσα [ΣτΜ τα γνωστά μας pushback]. Συγκεκριμένα, με το νόμο αυτό η χώρα παραβιάζει τις διεθνείς νομικές δεσμεύσεις της βάσει της Σύμβασης για το καθεστώς των προσφύγων.
Φυσικά, και προηγούμενες βρετανικές κυβερνήσεις έχουν επιτεθεί στη δημοκρατία. Παράδειγμα, η νομοθετική ρύθμιση για εκτεταμένη κρατική επιτήρηση και η καθιέρωση της επ’ αόριστον κράτησης αλλοδαπών υπηκόων, υπόπτων για εμπλοκή σε δραστηριότητες που σχετίζονται με την τρομοκρατία. Ωστόσο, η συγκεκριμένη κυβέρνηση των Τόρις και η νομοθεσία της έχουν συστηματικά ως στόχο μερικές από τις ελάχιστες εναπομείνασες οδούς μέσω των οποίων η πολιτική διαφωνία μπορεί να εκφραστεί. Με εξαίρεση την εισαγωγή της επίδειξης ταυτότητας από τους ψηφοφόρους, οι αλλαγές δεν αναφέρονταν ρητά στο μανιφέστο των Συντηρητικών του 2019. Ως εκ τούτου, η χλιαρή ανταπάντηση ότι η πλειοψηφία της κυβέρνησης έχει τη «δημοκρατική εντολή» να υπονομεύσει τα δημοκρατικά δικαιώματα, δεν ισχύει.
Οι συστηματικές επιθέσεις στα συνδικάτα από διαδοχικές κυβερνήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου και η εκτεταμένη δυσπιστία απέναντι στα βρετανικά μέσα ενημέρωσης, ανάγκασαν τα δικαστήρια και τις διαμαρτυρίες να παίξουν κεντρικό ρόλο τα τελευταία χρόνια στην αντίσταση σε κάποιες από τις πιο εξωφρενικές απόπειρες της κυβέρνησης να αυξήσει τη δική της εξουσία. Για παράδειγμα, το Υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε πρόσφατα ότι αποσύρει την πολιτική που εξουσιοδοτεί τη Συνοριακή Δύναμη του Ηνωμένου Βασιλείου να στέλνει αναγκαστικά τις λέμβους που μετέφεραν ανθρώπους πίσω στη Γαλλία, μετά την νομική αμφισβήτηση αυτής της πολιτικής από οργανώσεις βάσης και ΜΚΟ που προσέφυγαν στα δικαστήρια.
Αν και τελικά ψηφίστηκε ο Νόμος για την Αστυνομία, το Έγκλημα, τις Ποινές και τα Δικαστήρια του 2022, διαμαρτυρίες, όπως το «Kill the Bill», συνέβαλαν στην κινητοποίηση τμημάτων της αντιπολίτευσης στη Βουλή των Λόρδων, η οποία σχεδόν πέτυχε να περάσει σημαντικές τροποποιήσεις που περιορίζουν τα πιο καταπιεστικά στοιχεία του νόμου. Είναι επομένως σαφές ότι οι Τόρις επικεντρώνονται στην αποδυνάμωση κάποιων από τους ελάχιστους μηχανισμούς που θα μπορούσαν να τους ελέγξουν.
Αυτή η νέα φάση δημοκρατικής κατρακύλας στο ΗΒ δεν αφορά μόνο τη στοχοποίηση βασικών δημοκρατικών δικαιωμάτων, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο γίνεται αυτό. Οι Τόρις περνάνε τις αλλαγές που θέλουν με ελάχιστη δημόσια συζήτηση (ακόμα κι λάβουμε υπόψη τον αντίκτυπο της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία). Αυτό οφείλεται εν μέρει στην «πληθώρα των μεταρρυθμίσεων»: ο Τζόνσον επιδίωξε να περάσει έναν τεράστιο όγκο αμφιλεγόμενων νομοθετημάτων ταυτόχρονα και σε πολύ σύντομο διάστημα. Προφανώς, η κυβέρνηση πιστεύει ότι με αυτή τη διαδικασία θα δώσει λιγότερο χρόνο στη Βουλή και στο κοινό να την αμφισβητήσει.
Με αυτή την πληθώρα των μεταρρυθμίσεων συνέπεσε και μια σειρά από νομικές παραβιάσεις, ασήμαντες αλλά και σοβαρές. Ωστόσο, αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να αποπροσανατολίσουν από τη νομοθετική ατζέντα της κυβέρνησης. Αυτή η παραβίαση του νόμου δεν πήρε μόνο τη μορφή του «Partygate»*, στο οποίο κυβερνητικοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού και του υπ. Οικονομικών, παραβίασαν επανειλημμένα τους κανόνες που οι ίδιοι είχαν νομοθετήσει για τη διαχείριση της πανδημίας.
Σοβαρότερες παραβιάσεις έχουν γίνει ρουτίνα εδώ και χρόνια. Για παράδειγμα, η Εκλογική Επιτροπή επέβαλε πρόστιμο στο Συντηρητικό Κόμμα για παραβίαση των κανόνων παροχής δωρεών στα κόμματα — η ίδια Εκλογική Επιτροπή που τώρα θα τεθεί υπό κυβερνητικό έλεγχο. Διαπιστώθηκε ότι ο πρώην υπουργός Υγείας Ματ Χάνκοκ παρανόμησε γιατί δεν δήλωσε δισεκατομμύρια λίρες δημοσίου χρήματος που δαπανήθηκαν για συμβάσεις «VIP» για την απόκτηση εξοπλισμού υγείας που σχετίζονταν με την πανδημία από συνεργάτες του Συντηρητικού Κόμματος. Η υπουργός Εσωτερικών, Πρίτι Πατέλ, παραδέχτηκε πρόσφατα ότι ενήργησε παράνομα, επιτρέποντας στο Υπουργείο Εσωτερικών να κατασχέσει τηλέφωνα προσφύγων.
Η ανάγκη για μια συντονισμένη αντιπολίτευση
Θέλει μεγάλη προσοχή να μην αποδεχτούμε την άποψη που λέει ότι η αδυναμία της αξιωματικής αντιπολίτευσης να σταματήσει αυτές τις αντιδημοκρατικές μεταρρυθμίσεις οφείλεται απλώς σε ενέργειες της κυβέρνησης. Η ηγεσία του Εργατικού Κόμματος φαίνεται να εγκλωβίζεται στο πολιτικό πλαίσιο που βοηθά τους Τόρις. Αντί να οικοδομήσει έναν δυνατό συνασπισμό γύρω από μια ξεκάθαρη ατζέντα για την προστασία της δημοκρατίας, η ηγεσία των Εργατικών είτε επικεντρώνεται στο προσωπικό δράμα των πολιτικών των Τόρις είτε προσπαθεί να ανταγωνιστεί την κυβέρνηση για να ενδυθεί το μανδύα του κόμματος του νόμου και της τάξης.
Αυτό το πλαίσιο είναι που συμβάλλει στην ανατροφοδότηση της νομοθεσίας που διαλύει τη δημοκρατία, όπως ο νόμος περί Αστυνομίας, Εγκλήματος, Ποινών και Δικαστηρίων του 2022. Κατά τη διάρκεια των Ερωτήσεων προς τον Πρωθυπουργό, λίγο προτού η κυβέρνηση περάσει τη βασική της νομοθεσία στο τελικό στάδιο, ο Keir Starmer δεν έκανε καμιά αναφορά στη συγκεκριμένη νομοθεσία.
Είναι δύσκολο να κατανοήσουμε το σκεπτικό στο οποίο στηρίζονται οι πολιτικές της κυβέρνησης. Η κατάργηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν ήταν στην ατζέντα ενόψει των εκλογών του 2019 και δεν είναι σαφές γιατί δεν μπόρεσε να υπάρξει ένας ευρύς συνασπισμός ενάντια στις αλλαγές αυτές ούτε καν στο Kοινοβούλιο. Ενώ η ηγεσία του Εργατικού Κόμματος δεν ήταν προετοιμασμένη να χαρακτηρίσει την πολιτική της σημερινής κυβέρνησης του ΗΒ ως αυτό που είναι —μια συνεχής και συστηματική επίθεση στη βρετανική δημοκρατία— οι διακομματικές επιτροπές στο Κοινοβούλιο ήταν πρόθυμες να προχωρήσουν περισσότερο από την αξιωματική αντιπολίτευση και να ασκήσουν κριτική στην κυβέρνηση για τις αντιδημοκρατικές της πρακτικές.
Όσοι αντιτίθενται στις τελευταίες μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης μετά βίας θα προλάβουν να πάρουν μια ανάσα μεταξύ του τελευταίου νομοθετικού πακέτου που ψηφίστηκε και τον επόμενο γύρο γρήγορων αντιδημοκρατικών μεταρρυθμίσεων που σχεδιάζουν οι Τόρις. Αυτό το μήνα, κατά την ομιλία της Βασίλισσας, η κυβέρνηση ανακοίνωσε το σχέδιό της να προχωρήσει σε αναθεώρηση του Νόμου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του 1998, της εμβληματικής νομοθεσίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα του ΗΒ, και να εισαγάγει μια βρετανική Διακήρυξη Δικαιωμάτων για να περιορίσει «τη σταδιακή επέκταση μιας κουλτούρας δικαιωμάτων, χωρίς την κατάλληλη δημοκρατική εποπτεία».
Ο Ντόμινικ Ράαμπ, υπουργός Δικαιοσύνης και πολιτικός που έχει επανειλημμένα ασκήσει κριτική στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, είναι εκείνος που θα εισαγάγει αυτό το νομοσχέδιο. Στόχος του είναι ο σημαντικός περιορισμός της εξουσίας των δικαστηρίων να παίρνουν αποφάσεις και να προστατεύουν ακόμη και τα πιο βασικά δικαιώματα έναντι του κράτους, ιδίως όσον αφορά τη μετανάστευση, την κοινωνική πρόνοια και το ποινικό δίκαιο. Πολλοί από αυτούς τους νόμους έχουν την προέλευση τους στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (της οποίας τα νομικά πρότυπα εφαρμόζονται και αναπτύσσονται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Είναι δύσκολο να υποτιμηθεί η ζημιά που θα προκληθεί σε εκείνους που χρειάζονται περισσότερο την προστασία των δικαιωμάτων, εάν η κυβέρνηση πετύχει τα σχέδιά της.
Πιο πρόσφατα, οι Τόρις δημοσίευσαν ένα νομοσχέδιο για τη Δημόσια Τάξη για να αποτρέψουν τις «αντικοινωνικές» πολιτικές διαμαρτυρίες. Το νομοσχέδιο εισάγει νέα ποινικά αδικήματα που σχετίζονται με την πολιτική διαμαρτυρία και αυξάνει σημαντικά την εξουσία της να σταματά τους διαδηλωτές για ελέγχους και εξακρίβωση.
Με βάση τις προηγούμενες ήττες, είναι σαφές ότι η σημερινή αντιδημοκρατική στροφή μπορεί να αποτραπεί μόνο με σοβαρότερη αντίσταση από τα ίδια τα κόμματα της αντιπολίτευσης, ιδιαίτερα από την ηγεσία των Εργατικών. Όλη η αντιπολίτευση πρέπει τώρα να συνεργαστεί για να αντιδράσει στην αντιδημοκρατική ατζέντα της κυβέρνησης.
* Ο όρος “Partygate” περιγράφει το πολιτικό σκάνδαλο στο ΗΒ, που αφορούσε πάρτι και άλλες συγκεντρώσεις μελών της κυβέρνησης και του Κόμματος των Συντηρητικών κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 το 2020 και 2021, όταν βάσει των περιορισμών για την προστασία της δημόσιας υγείας απαγορεύονταν σχεδόν όλες οι συγκεντρώσεις.
