Τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς θα έπρεπε μάλλον να ονομάζονται Επί Πληρωμή Μεταφορά στον Τόπο Εργασίας, ΕΠΜΤΕ, δεν είναι καλό αρκτικόλεξο αλλά είναι ακριβέστερο εννοιολογικά από το ΜΜΜ. Γιατί ΕΠΜΤΕ; Γιατί ο σκοπός που εξυπηρετούν δεν είναι άλλος από τον προαναφερθέντα: να σε πηγαίνουν και να σε γυρνάνε (και όχι πάντα) στον και από τον τόπο εργασίας σου. Είναι ξεκάθαρο από το γεγονός ότι τα δρομολόγια είναι πυκνά στις «ώρες αιχμής», 7-9 και 4-7, τις ώρες δηλαδή που τα περισσότερα άτομα πηγαίνουν και γυρνούν από τη δουλειά. Τα δρομολόγια σταματούν στις 12 σε όλα τα μέσα, ενώ τα σαββατοκύριακα (όταν το επιτρέπουν οι αποφάσεις της κυβέρνησης) μας δίνεται χάρη με παράταση μέχρι τη 1:30 στα μετρό.
Τα δρομολόγια των ΜΜΜ δεν είναι τίποτα άλλο από μια ακόμη μορφή της ταξικότητας στην Ελλάδα. Θες να βγεις για ποτάκι μακριά από το σπίτι; Πάρε ταξί για να γυρίσεις ή αν δεν έχεις λεφτά κάτσε σπίτι. Δουλεύεις βράδυ; Βασίσου στα περιορισμένα βραδινά δρομολόγια των λεωφορείων (όταν έρθουν, και αν σταματήσουν). Δεν υπάρχει κυριολεκτικά κανένας λόγος να μην υπάρχουν έστω και ανά μισάωρο δρομολόγια μετρό, τραμ και «πρωινών» λεωφορείων το βράδυ ώστε να εξυπηρετούνται όσα άτομα χρειάζονται. Αλλά τέτοια δρομολόγια δεν θα προσέφεραν κέρδος, αφού θα ήταν μειωμένης χρήσης, οπότε και δεν υπάρχουν.
Αυτό είναι εξαρχής το πρόβλημα: ότι τα ΜΜΜ λειτουργούν με άξονα το κέρδος και συνεπώς οι κινήσεις των Ανώνυμων Εταιριών που ρυθμίζουν την λειτουργία των ΜΜΜ συμβάλλουν στην κερδοφορία των ίδιων και όχι στην εξυπηρέτηση των ατόμων που τα έχουν ανάγκη. Εγείρεται φυσικά ένα ερώτημα: για ποιο λόγο τα μέσα δημόσιας μεταφοράς δεν λειτουργούν με βάση την εξυπηρέτηση των χρηστών τους;
Απαντώνται βέβαια άλλα (ρητορικά) ερωτήματα, όπως:
- γιατί δεν αναβαθμίζεται ο στόλος με πιο σύγχρονα μέσα με μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα;
- γιατί δεν υπάρχουν βραδινά δρομολόγια σε μετρό, ηλεκτρικό και τραμ;
- γιατί δεν υπάρχουν βραδινά δρομολόγια σε όλες τις γραμμές λεωφορείου;
- γιατί δεν υπάρχουν στήλες τηλεματικής σε κάθε στάση;
- γιατί τα ίδια τα μέσα είναι διαλυμένα;
Politis Group
Οι στάσεις των λεωφορείων είναι μια άλλη κουβέντα. Είναι στη δικαιοδοσία της Politis Group, μιας ιδιωτικής εταιρίας διαφήμισης η οποία φροντίζει για τα στέγαστρα και τα καθίσματα στις στάσεις, όπως και για τις διαφημίσεις σε αυτές. Στάσεις μικρής κινητικότητας, που δεν έχουν ενδιαφέρον για τους διαφημιστές, δεν επισκευάζονται ποτέ, ούτε δημιουργούνται σε αυτές στέγαστρα και παγκάκια. Ταυτόχρονα η Politis Group φρόντισε να διαφημίσει και το κίνημα των ενεργών μπαμπάδων με διαφημίσεις υπέρ του νόμου για τη συνεπιμέλεια, γεγονός πρωτοφανές: πρώτη φορά διαφημίζεται νόμος και μάλιστα μαζί με την ανώνυμη γκρούπα που τον επιδίωξε. Στον άξονα του κέρδους, αυτή η εταιρία επιλέγει και επιβάλλει το να βλέπουμε διαφημίσεις του πλειοδότη στις στάσεις ενόσω περιμένουμε τα μέσα. Διατρανώνει το σύνθημα politis out of home προσπαθώντας με έναν έμμεσο τρόπο να μας οικειοποιηθεί ενώ ταυτόχρονα αδιαφορεί πλήρως για τις πραγματικές ανάγκες των ατόμων που χρειάζονται τα μέσα.
Καταστολή
Τα ΜΜΜ, λόγω του ότι αποτελούν ανάγκη για χιλιάδες κόσμο καθημερινά, χρησιμοποιούνται ως μέσα καταστολής από το καθεστώς: Οι σταθμοί κλείνουν αδικαιολόγητα όταν έχει ανακοινωθεί συγκέντρωση, οι συρμοί περνούν χωρίς στάση με αποτέλεσμα συλλήψεις, οι κάμερες κυριαρχούν τόσο στους σταθμούς όσο και στα λεωφορεία ενώ οι προσωποποιημένες κάρτες αφήνουν το στίγμα του ατόμου από όπου τις χτυπήσει. Οι μπάρες στα μετρό δημιουργούν ένα περίβλημα στους σταθμούς μπροστά στο οποίο, το άτομο μπορεί να αναγκαστεί να πληρώσει εισιτήριο ακόμα και αν τα χρήματα αυτά θα του λείψουν. Τέλος, τα αστυνομικά τμήματα ή η αστυνομική παρουσία στους σταθμούς μαζί με τους σεκιούριτι ολοκληρώνουν τον κατασταλτικό σχεδιασμό του μετρό. Όπως γνωρίζουμε από την ιστορία κάθε μορφή της καθημερινής ζωής δύναται να αποτελεί πεδίο αντίστασης, με τον ίδιο τρόπο, δύναται να αποτελεί και πεδίο καταστολής και επιτήρησης. Ό,τι είναι αναγκαίο για την καθημερινότητα και λειτουργείται από το κράτος και το κεφάλαιο ανήκει στη δεύτερη κατηγορία, έτσι και τα ΜΜΜ. Εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο επιτήρησης των ζωών μας μέσω καμερών και εγγράφων ταυτοποίησης υπό το οποίο, είσαι φανερό οπουδήποτε. Αυτό το δεδομένο καθιστά τις πράξεις αντίστασης δυσκολότερες καθώς ανά πάσα στιγμή κάποιος μπορεί να μάθει πού βρίσκεσαι. Τέλος, δεν μπορούμε να ξεχνάμε ότι οι σταθμοί του μετρό είναι ένα κτίσμα το οποίο καταλαμβάνει χώρο και προϋποθέτει την πλήρη ανακατασκευή του χώρου στον οποίο επιλέγεται να κατασκευαστεί, συμβάλλοντας πολλές φορές στον πλήρη εξευγενισμό της ευρύτερης περιοχής με κατακόρυφη αύξηση των ενοικίων. Υπό αυτή τη σκοπιά μπορούμε να ερμηνεύσουμε και την κατασταλτική χρήση των σταθμών σε συγκεκριμένες-τυχαίες πλατείες (όπως αυτή των Εξαρχείων).
Ελεγκτές
Άλλη μια κατηγορία μπάτσων της ελληνικής κοινωνίας, οι ελεγκτές. Στην προαναφερθείσα κουλτούρα ελέγχου εμπίπτουν και οι ελεγκτές, τα όργανα προστασίας του συμφέροντος του πολιτικοοικονομικού συμπλέγματος που έχει κέρδη από τα ΜΜΜ. Η δουλειά τους είναι να ελέγχουν αν τα άτομα που επιβαίνουν έχουν χτυπήσει εισιτήριο, εργασία την οποία επιτελούν με υπερβάλλοντα ζήλο. Στην περίπτωση που σε πιάσουν χωρίς εισιτήριο σου βεβαιώνουν πρόστιμο αφού συμπληρώσουν τα στοιχεία σου. Για να γίνει το τελευταίο πρέπει να τους επιδείξεις ταυτότητα (όπως είπα, μπάτσοι). Αν δεν έχεις ταυτότητα πρέπει να τους συνοδέψεις στο τμήμα (οπότε αν είσαι άτομο χωρίς ταυτότητα βλ. φυγόδικο άτομο ή μετανάστρια/στης χωρίς χαρτιά υπάρχει μεγάλο πρόβλημα). Πολλές φορές αυτή η «κοινωφελής» εργασία ενεργείται υπό το βλέμμα αστυνομικών δυνάμεων είτε μέσα στα λεωφορεία είτε στους σταθμούς του μετρό. Η δουλειά αυτών των ανθρώπων είναι, με αστυνομικά μέσα, να διασφαλίσουν τα κέρδη των αφεντικών τους σε βάρος των ανθρώπων που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να πληρώσουν για τα ΜΜΜ, τα ίδια ΜΜΜ που έχουν όλα τα προαναφερθέντα προβλήματα. Καλό είναι να ενημερώσουμε ότι οι ελεγκτές δεν μπορούν να σε ακινητοποιήσουν και, αν δεν έχουν μπάτσους μαζί, είναι εύκολο να ξεφύγεις. Να μην ξεχνάμε και τη φορά που οι ελεγκτές, με τον ζήλο που τους διακατέχει, οδήγησαν στο θάνατο τον 19χρονο Θανάση Καναούτη σπρώχνοντας τον από το τρόλεϊ.
Διεκδικήσεις
Γιατί λοιπόν να πληρώνουμε εισιτήριο σε ένα σύμπλεγμα όλων των παραπάνω; Γιατί δεχόμαστε να μας εμποδίζουν μπάρες; Από πού και ως πού δεχόμαστε να πληρώνουμε για να μετακινηθούμε, ειδικά υπό αυτές τις συνθήκες, προς τον τόπο εργασίας μας ή τη σχολή μας; Το ανταγωνιστικό κίνημα στον ελλαδικό χώρο έχει χρέος κάποια στιγμή να απαιτήσει ελεύθερη και καλύτερη δημόσια μεταφορά. Ας θυμηθούμε ότι στη Χιλή η εξέγερση που οδήγησε σε ένα νέο σύνταγμα και εν τέλει σε μια αριστερή κυβέρνηση, ξεκίνησε από αγώνες ενάντια στην αύξηση του εισιτηρίου. Είναι λογικό άλμα να υποθέσουμε ότι κάτι παρόμοιο θα συμβεί εδώ αλλά οι αγώνες αυτοί έχουν αξία από μόνοι τους στο πλαίσιο της προσπάθειας να βελτιώσουμε τις ζωές μας. Έχουμε χρέος να απαιτήσουμε καλύτερες συνθήκες, συχνότερα δρομολόγια, εκσυγχρονισμό του στόλου για να περιοριστεί το οικολογικό του αποτύπωμα, βραδινά δρομολόγια σε μετρό και λεωφορεία, κατάργηση των μπαρών και των καμερών στα μετρό, απομάκρυνση των μπάτσων από τους σταθμούς και ελεύθερη μετακίνηση για κάθε άτομο στα ΜΜΜ.
