Ο μάνατζερ Κοριάκος

Τον Σεπτέμβριο του 2021, μέρες της «νόμιμης επισύνδεσης» σε βάρος του Νίκου Ανδρουλάκη, ο πρωθυπουργός εξηγούσε σε διεθνές φόρουμ στη Σλοβενία πώς καταλαβαίνει την πολιτική – ως αρχηγός κράτους και ως απόφοιτος του Χάρβαρντ στη διοίκηση επιχειρήσεων: «Η πολιτική για μένα απαιτεί να είναι κανείς μάνατζερ και ταυτόχρονα ηγέτης, ώστε να επιλύει προβλήματα και να διαχειρίζεται σταθερά κρίσεις, μικρές και μεγάλες».

Ως εκτελεστικός διευθυντής επιχείρησης, ως μάνατζερ δηλαδή, εμφανίστηκε και στο χτεσινό διάγγελμα, κάνοντας αυτό που στη γλώσσα των μάνατζερ λένε “damage control”: διαχείριση της ζημιάς. Δεν βγήκε να φωτίσει όσα δεν ξέραμε, να αναλάβει ευθύνες, να παραδεχτεί πρόβλημα στη λειτουργία του πολιτεύματος – και φυσικά ούτε για να παραιτηθεί από ευθιξία. Το θέμα ήταν η διαχείριση της ζημιάς: του πλήγματος στην εικόνα, τη φήμη, το προσωπικό του κύρος – και το κύρος της άλλοτε ΚΥΠ, που, καταπώς φαίνεται, άλλαξε όνομα, όχι όμως και αποστολή ή τρόπους εργασίας.

Να γίνουν τα πάντα για να μη γίνει τίποτα

Ό,τι συμβαίνει αυτές τις μέρες κινείται στην ίδια αντίληψη: μείωση της βλάβης – διοίκηση του κράτους σα να ήταν οικογενειακή επιχείρηση:

* Ο Μητσοτάκης εξωθεί σε παραίτηση τον ανιψιό του, Γρηγόρη Δημητριάδη, τον άνθρωπο που διάλεξε, όπως γράφτηκε, τον Κοντολέοντα για αρχηγό της ΕΥΠ (η διαχείριση των μυστικών υπηρεσιών ως οικογενειακή υπόθεση…). Ο πρωθυπουργός «παραιτεί» και τον Κοντολέοντα, τον οποίο μεταχειρίζεται ως απολύτως αναλώσιμο: την εκδοχή του πρώην αρχηγού της ΕΥΠ για τη «νόμιμη επισύνδεση» την ακούει και την κρίνει μόνο ο ίδιος ο Μητσοτάκης.

* Απαλλαγμένος από το θεσμικό βάρος του γραμματέα του πρωθυπουργού (παραμένοντας ωστόσο ανιψιός του…), ο Δημητριάδης σκέφτεται ότι είναι καλή ιδέα, ενώ ο πρωθυπουργός υπόσχεται «όλα στο φως», αυτός να κάνει μια αγωγή SLAPP εναντίον των Μέσων που φέραν στο φως τις «νόμιμες-αλλά-λάθος» επισυνδέσεις. Και στις καλύτερες οικογένειες, πολλώ δε μάλλον στον κόσμο των επιχειρήσεων, η διαχείριση της εξουσίας δεν είναι «λειτούργημα», αλλά προσωπική υπόθεση και ανταγωνισμός: η λογική απέναντι στον ανταγωνιστή είναι η εξαφάνιση του ανταγωνιστή

* Ενώ οι «νόμιμες επισυνδέσεις» είναι είδηση σε όλα τα ξένα Μέσα, από το πρωθυπουργικό περιβάλλον διαρρέουν σενάρια ανάμειξης της Ουκρανίας και της Αρμενίας, με κίνδυνο αντίστοιχα διπλωματικά επεισόδια.

* Στο διάγγελμα που εξόργισε ακόμα και τον Βαγγέλη Βενιζέλο, το βασικό ήταν η αποκατάσταση του πρωθυπουργικού κύρους, του κύρους της ΕΥΠ και της εποπτεύουσας εισαγγελέως. Η επισύνδεση ήταν νόμιμη, απλά γιατί έφερε την έγκριση της εισαγγελέως. Αλλά τότε γιατί η καρατόμηση Δημητριάδη και Κοντολέοντος πριν καν έρθουν να μιλήσουν στη Βουλή – αν όχι για τη μείωση της ζημιάς στο πρωθυπουργικό προφίλ;

* Τα άμεσα βήματα που εξαγγέλθηκαν για την αντιμετώπιση, υποτίθεται, του προβλήματος, είναι ένα ανεμενόμενο τίποτα:

• Στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας, πλειοψηφία έχει η ΝΔ.
• Η εξεταστική επιτροπή, όπως προειδοποίησε ο μάνατζερ Μητσοτάκης, «θα λειτουργήσει υπό συνθήκες που η φύση του αντικειμένου που θα ερευνήσει επιβάλλει».
• Η «θεσμική θωράκισή» της ΕΥΠ, που ο ίδιος υποσχέθηκε, υπονομεύεται ήδη στην πράξη, με τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Ι. Ντογιάκο να αυτοπεριορίζεται να μάθει απλά ποιος «έδωσε» μέσα από την ΕΥΠ την παρακολούθηση του Ανδρουλάκη.
• Η «θωράκιση» υπονομεύεται ακόμα περισσότερο από το ίδιο το μέσο που θα την επιφέρει, δηλαδή την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, αντί νόμου: η ΠΝΠ δεν απαιτεί αρχικά συμμετοχή της Βουλής.
• Η παρακολούθηση του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη, όπως και χιλιάδων «ανώνυμων», πάντα για λόγους «εθνικής ασφάλειας», είναι, ιδίως μετά το διάγγελμα, θέμα εκτός ατζέντας: στη λογική της διαχείρισης της ζημιάς, στη λογική δηλαδή της διοίκησης του κράτους ως επιχείρηση, ένας ανεξάρτητος δημοσιογράφος δεν είναι μετρήσιμος για να απολογηθείς γι’ αυτόν, όσο «μετρήσιμος» είναι ο Ανδρουλάκης, αρχηγός κόμματος που υπολογίζεις για αυριανή κυβερνητική συνεργασία.
• Η ανακοίνωση της Google, ότι κυβερνητικοί οργανισμοί έχουν προμηθευτεί το Predator (σε μια λογική ΣΔΙΤ: όσα δεν μπορεί να κάνει «νόμιμα» το κράτος, να τα κάνει το πρόγραμμα από την αγορά), είναι εκτός συζήτησης επίσης – ελέφαντας στο δωμάτιο.
• Αν σε αυτά προσθέσουμε και τη στοίχιση των μεγαλύτερων ΜΜΕ στην κυβέρνηση, τα «θεσμικά αντίβαρα» στην εκτελεστική εξουσία, που ο φιλοκυβερνητικός συνταγματολόγος Νίκος Αλιβιζάτος θεωρεί εγγύηση για τη λειτουργία της φιλελεύθερης δημοκρατίας, είναι εξωφρενικά αδύναμα.

Κι εμείς;

Η δυσωδία που αναδίδουν οι χειρισμοί του πρωθυπουργού-μάνατζερ έχει εξοργίσει πολλές και πολλούς, βγάζοντάς μας από το μούδιασμα: το βλέπεις σε άρθρα και σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στις συζητήσεις – όχι στο δρόμο. Πρέπει να το παραδεχτούμε: όλη αυτή η αποφορά έχει να κάνει με το ότι το παιχνίδι παίζεται εδώ και καιρό στα «πάνω πατώματα», στις κορυφές, στα γραφεία των «νόμιμων επισυνδέσεων». Ο πρωτοφανής συγκεντρωτισμός, οι εκβιασμοί, η ωμότητα, που «απευθύνονταν» ως τώρα μόνο στην Αριστερά, τα κινήματα και τους αναρχικούς, τώρα συμπεριλαμβάνουν, και εξοργίζουν, και τμήματα του αστικού κόσμου: τον παρακολουθούμενο Ανδρουλάκη, συγκεκριμένους δημοσιογράφους συστημικών μέσων, διανοούμενους, μεγάλα ξένα Μέσα και ξένες πρεσβείες. Όταν το παιχνίδι μεταφέρεται στα πάνω πατώματα, εκεί δηλαδή όπου οι περισσότεροι δεν έχουμε τρόπους παρέμβασης, όταν τα «αντίβαρα» συρρικνώνονται, τα πράγματα γίνονται επικίνδυνα.

Είναι προφανώς αληθές ότι οι παρακολουθήσεις δεν αποτελούν πρωτοτυπία του μάνατζερ Κοριάκου. Στο βιβλίο του Ανεπιθύμητο παρελθόν, για το κάψιμο στη Χαλυβουργική των 17,5 εκ. φακέλων φρονημάτων, τον Αύγουστο του 1989, ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης σημειώνει τη «συνέχεια του κράτους», που δεν ήταν μόνο «της Δεξιάς»: τη συνέχιση δηλαδή των παρακολουθήσεων και επί ΠΑΣΟΚ. Κατοπινές παρακολουθήσεις σε βάρος της ΚΝΕ και της άκρας Αριστεράς τεκμηρίωνε και αντίστοιχη έρευνα των Γιώργου Πετρόπουλου, Νίκου Χατζηδημητράκου και Ελένης Χατζηγιάννη, που δημοσίευσε μερικά χρόνια πριν η Εφημερίδα των Συντακτών («Και όμως το ΠΑΣΟΚ είχε χαφιέδες και φακέλωνε τα κόμματα», 30.12.2017). Φυσικά είχε και συνέχεια. Αν μείνουμε όμως να απαριθμούμε τις ομοιότητες, χάνουμε τη διαφορά: είμαστε απέναντι σε μια κυβέρνηση που, με πρώτο τον πρωθυπουργό, δίνει στους κρατικούς μηχανισμούς το μήνυμα ότι «το κράτος είναι δικό μας» και ότι, απέναντι στον εκάστοτε αντίπαλο, «όλα επιτρέπονται». Αν ο αρχηγός της κυβέρνησης παίζει απέναντι σε κάθε αντίπαλο χωρίς αντίβαρα και κανόνες, σα να μην επιτρέπει να υπάρξει αντίπαλος, αν πρώτα για τον Φουρθιώτη, μετά για το Λιγνάδη και τώρα για τους «κοριούς», όλα είναι «νόμιμα», το μήνυμα είναι ότι «δεν υπάρχουν κανόνες».

Πρέπει να απαιτήσουμε να μάθουμε ποιοι είναι οι χιλιάδες που παρακολουθεί η ΕΥΠ για λόγους «εθνικής ασφάλειας». Πρέπει να τιμωρηθούν οι άμεσα εμπλεκόμενοι. Και, κυρίως, αυτή η κυβέρνηση πρέπει να φύγει τώρα, με τη δική μας συμβολή: χωρίς τη συμβολή αυτή, η επόμενη κυβέρνηση δεν θα έχει πρόβλημα να κάνει τα ίδια.

Το “Κοριάκος” είναι του σκιτσογράφου John Antono.