Στη φωτογραφία, ο ηγέτης των ιθαγενών Wakuenai Kurripaco. Φωτογραφία: COICA
Πηγή: Rebelion (4.5.2022) | Μετάφραση: Α.Λ.
Η γενικευμένη απουσία των κυβερνήσεων των εννέα χωρών της Αμαζονίας έχει οδηγήσει στο θάνατο ιθαγενών ηγετών σε περιοχές όπου επικρατεί η βία, δηλώνει ο επικεφαλής του Συντονιστικού των Ιθαγενικών Οργανώσεων της Λεκάνης του Αμαζονίου (Coordinadora de las Organizaciones Indígenas de la Cuenca Amazónica – COICA), μιας οργάνωσης που εκπροσωπεί τους λαούς εννέα χωρών. Ο Χοσέ Γκρεγκόριο Ντίας Μιράμπαλ (José Gregorio Díaz Mirabal) θυμάται ότι ο ποταμός Atabapo με τα σκουρόχρωμα νερά του που περιβάλλεται από ζούγκλα και βουνά, πριν από 200 χρόνια, αποτελούσε μέρος του ιθαγενικού εδάφους. Σήμερα διασχίζει τρεις χώρες: την Κολομβία, τη Βραζιλία και τη Βενεζουέλα. «Μας χώρισαν τα Κράτη, αλλά εμείς είμαστε μια μεγάλη οικογένεια», λέει ο ηγέτης των ιθαγενών Wakuenai Kurripaco (1).
Αν και η Αμαζονία εξακολουθεί να είναι ένας τόπος με απίστευτα φυσικά τοπία, προσθέτει ο Ντίας Μιράμπαλ, απειλείται από τη φιλοδοξία των ανθρώπων και τις νόμιμες ή παράνομες, αλλά το ίδιο εγκληματικές, οικονομίες τους. «Κυνηγούν τον χρυσό, το πετρέλαιο, τον πλούτο και την εξουσία», λέει. «Φαίνεται ότι καμία από τις κυβερνήσεις μας δεν μπόρεσε να ελέγξει ή να παρακολουθήσει τι γίνεται σ’ αυτά τα παραμεθόρια εδάφη και, όπως ο αγώνας των ιθαγενών λαών έχει παγκοσμιοποιηθεί, το ίδιο συμβαίνει και με το έγκλημα.
Ο Ντίας Μιράμπαλ είναι ο επικεφαλής της COICA, μιας οργάνωσης που επί σχεδόν τέσσερις δεκαετίες εκπροσωπεί τους ιθαγενείς λαούς εννέα χωρών της Αμαζονίας – Περού, Βραζιλία, Βενεζουέλα, Βολιβία, Εκουαδόρ, Γουιάνα, Κολομβία, Σουρινάμ και Γαλλική Γουιάνα –, μέσω της οποίας [εκτός των άλλων δραστηριοτήτων της] μεταφέρουν τα αιτήματα των κοινοτήτων σε διεθνείς συναντήσεις.
«Πρόκειται για μια πολύ περίπλοκη πραγματικότητα λόγω της βίας που βιώνουμε, τα καρτέλ είναι ήδη μια παγκόσμια δύναμη, βρίσκονται παντού και έχουν φτάσει σε όλες τις χώρες στη λεκάνη του Αμαζονίου», λέει. «Πιστεύω ότι αποτελούν ένα παράλληλο κράτος λόγω της δύναμης πυρός, του οπλισμού, του χρήματος και της ικανότητάς τους να διαφθείρουν οποιαδήποτε δομή – αυτό δεν είναι μυστικό, όλοι το γνωρίζουν – και σ’ εμάς έλαχε να αρχίσουμε να ζούμε με αυτή την πραγματικότητα».
Το Mongabay Latam (2) μίλησε με τον Ντίας Μιράμπαλ για τις προκλήσεις και τις απειλές που αντιμετωπίζουν στις εννέα χώρες της Αμαζονίας, όπου επιδιώκουν τη διασυνοριακή συνεργασία για την υπεράσπιση της φύσης, των αυτοχθόνων πληθυσμών και των δικαιωμάτων τους, καθώς και για την αναγκαιότητα να βρεθούν, οι ιθαγενείς λαοί, στο επίκεντρο της λήψης αποφάσεων και των διαπραγματεύσεων σχετικά με την κλιματική αλλαγή και την εξαφάνιση της βιοποικιλότητας.
Ποια προβλήματα μοιράζονται οι αυτόχθονες πληθυσμοί της Αμαζονίας; Πως βλέπει την κατάσταση η Coica;
Οι κύριες απειλές είναι ο εξορυκτισμός και η παράνομη εξόρυξη μεταλλευμάτων, που αυξάνονται κάθε δευτερόλεπτο, ανεξέλεγκτα, με νόμιμο ή παράνομο τρόπο. Επίσης οι μονοκαλλιέργειες – όπως η σόγια – και η εκτεταμένη κτηνοτροφία, ιδίως στη Βραζιλία, τη Βολιβία και σχεδόν σε όλες τις χώρες παραγωγής κρέατος, οι οποίες αναζητούν περισσότερη γη και αποψιλώνουν τη ζούγκλα. Επίσης, το λαθρεμπόριο ναρκωτικών και, φυσικά, η επέκταση των κυβερνήσεων προς την Αμαζονία για κάθε είδους έργο που αποκαλούν «ανάπτυξη».
Θεωρούμε ότι, επί του παρόντος, η σοβαρότερη από όλες τις απειλές είναι η έλλειψη αναγνώρισης των εδαφικών μας δικαιωμάτων: δεν υπάρχει επαρκής τιτλοποίηση της γης. Υπάρχουν περισσότερα από 300 εκατομμύρια εκτάρια που δεν έχουν ακόμη τιτλοποιηθεί. Πρόκειται για μια σοβαρή απειλή, διότι το Κράτος ή οι εταιρείες μπορούν να εισβάλουν στα ιθαγενικά εδάφη ανά πάσα στιγμή.
Η αντίσταση σε ένα αναπτυξιακό έργο των κρατών ή των εταιρειών καταλήγει τελικά σε δολοφονίες, διώξεις και ποινικοποίηση των ηγετών και των οργανώσεων των ιθαγενών.
Αποψίλωση των δασών στον Αμαζόνιο. Φωτογραφία: Luis Barreto – WWF.
Σε ποια χώρα της Αμαζονίας συναντάτε τις μεγαλύτερες δυσκολίες όσον αφορά την αντιμετώπιση της πολιορκίας των εδαφών και των δικαιωμάτων των λαών;
Το ζήτημα της τιτλοποίησης της γης αποτελεί οριζόντιο ζήτημα σε όλες τις χώρες. Όμως, εκεί όπου υπάρχουν οι περισσότερες συγκρούσεις και οι υψηλότεροι δείκτες ποινικοποίησης και δολοφονιών στον πλανήτη, είναι η Βραζιλία, το Περού, η Κολομβία και το Εκουαδόρ. Αυτή τη στιγμή, επειδή τα εδάφη των ιθαγενών είναι πλούσια σε νερό, πετρέλαιο, χρυσό, στρατηγικά ορυκτά αλλά και οξυγόνο, αντιμετωπίζουν πολλαπλές απειλές.
Το να ζεις σε μια ιθαγενική περιοχή αποτελεί απειλή, εκτός αν πουλήσεις τη γη ή την παραδώσεις για αναπτυξιακά έργα σε εταιρείες ή κοινοπραξίες με το Κράτος, για εγκληματικές ή παράνομες οικονομίες.
Στη Λατινική Αμερική είναι πολυάριθμες οι περιπτώσεις υπερασπιστών της γης που έχουν δολοφονηθεί καθώς και κοινοτήτων που έχουν εκτοπιστεί εξαιτίας των εξορυκτικών έργων και της βίας. Πώς επηρεάζουν αυτά τα γεγονότα τις ιθαγενικές κοινότητες της Αμαζονίας;
Αρχίζοντας με τη Βραζιλία, ο πρόεδρος Μπολσονάρου έχει θεσπίσει νόμους που επιτρέπουν την εισβολή σε ιθαγενικά εδάφη και με διατάγματα επιτρέπει την εκτεταμένη κτηνοτροφία και την παράνομη εξόρυξη – αυτό έχει προκαλέσει ένα πολύ υψηλό επίπεδο βίας και καταστροφής της φύσης στην Αμαζονία της Βραζιλίας.
Στη συνέχεια, είναι η Κολομβία, όπου πολύ πρόσφατα δολοφονήθηκαν τρεις ιθαγενείς ηγέτες στο Πουτουμάγιο – αυτό είναι καθημερινό φαινόμενο και είναι σαφές ότι υπάρχει συνενοχή και διαπλοκή μεταξύ της κυβέρνησης και των Ενόπλων Δυνάμεων και των εγκληματικών ομάδων.
Μετά, έχουμε το Περού όπου, αυτή τη στιγμή, οι ιθαγενικές περιοχές δέχονται επίσης σοβαρές επιθέσεις λόγω του πετρελαίου και των μεταλλευμάτων , τα οποία αποτελούν την κύρια αιτία όλης αυτής της ποινικοποίησης των ιθαγενών.
Και εδώ στο Εκουαδόρ, πρόσφατα, παρά το γεγονός ότι χορηγήθηκε αμνηστία σε περισσότερους από 250 αδελφούς και αδελφές – οι περισσότεροι από αυτούς [είχαν φυλακιστεί] επειδή αντιτάχθηκαν σε έργα εξόρυξης πετρελαίου και μεταλλευτικών εταιρειών – η ίδια η κυβέρνηση ζητά να ανακληθούν αυτές οι αμνηστεύσεις και προωθεί διατάγματα για το ζήτημα των εξορύξεων.
Έτσι λοιπόν, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με σωρεία αγωγών – κάποιες καταφέραμε να τις κερδίσουμε, άλλες περιμένουν απάντηση, αλλά τελικά το Κράτος θέλει να συνεχίσει να επιβάλλει αυτή την εξορυκτική πολιτική, να επεμβαίνει στη ζούγκλα και, πάνω απ’ όλα, να αναζητά πετρέλαιο και μεταλλεύματα.
Αμνηστίες, εκτός από το Εκουαδόρ, χορηγούνται επίσης και σε άλλες χώρες, καθώς οι διώξεις είναι μια μόνιμη κατάσταση. Τι συμβαίνει με αυτές τις διαδικασίες; Ποια είναι η κατάσταση των ηγετών που βρίσκονται υπό δικαστική πίεση και σε ποιες χώρες σημειώνεται πρόοδος ή έχετε καταφέρει να αλλάξει αυτό;
Το Εκουαδόρ είναι η χώρα όπου έχουμε πετύχει τις περισσότερες αμνηστίες τα τελευταία χρόνια, ξεπερνούν τις 250. Υπάρχουν ηγέτες, μάλλον πολύ ορατοί, όπως ο Λεωνίδας Ίζα, ο Χάιμε Βάργκας και ο Αντόνιο Βάργκας, οι οποίοι συμμετείχαν στην οργάνωση της εξέγερσης του 2019 και την παράλυση πετρελαιοπηγών και μεταλλευτικών μονάδων μέσα από μεγάλες κινητοποιήσεις. Αυτές είναι οι πιο ορατές περιπτώσεις, επειδή έγιναν παγκόσμια είδηση, καθώς το ιθαγενικό κίνημα στο Εκουαδόρ είναι πολύ ισχυρό.
Σε άλλες χώρες, όπως η Βραζιλία, δίνονται μάχες στα δικαστήρια. Στην Κολομβία συμβαίνουν περισσότερες δολοφονίες, αλλά υπάρχουν και πολλά αδέλφια μας που βρίσκονται ακόμη στη φυλακή. Βλέπουμε με ανησυχία ότι οι νόμοι κερδίζονται όταν υπάρχουν ισχυρές κινητοποιήσεις όμως σε άλλες χώρες εξακολουθούν να συνεχίζονται τα ίδια προβλήματα επειδή, για παράδειγμα, το ιθαγενικό κίνημα είναι διχασμένο (Βολιβία) ή ο ιθαγενικός πληθυσμός είναι πραγματικά μικρός σε χώρες όπως η Βενεζουέλα, η Γουιάνα και το Σουρινάμ.
Η κατάσταση είναι ίδια σχετικά και με το θέμα του εξορυκτισμού. Φαίνεται ότι αυτή είναι η μόνη λύση που έχουν τα Κράτη στις χώρες της Νότιας Αμερικής. Εμείς προτείνουμε να αναγνωριστεί το έγκλημα της οικοκτονίας, να είναι δυνατόν τα κράτη να αμφισβητούνται, να ελέγχονται από τη διεθνή δικαιοσύνη επειδή καταστρέφουν την κληρονομιά της ανθρωπότητας, επειδή τώρα τα εδάφη των ιθαγενών εγγυώνται νερό, τροφή, καθαρό αέρα και, αν καταστραφούν, διακυβεύεται επίσης η εξαφάνιση του ανθρώπινου είδους από τον πλανήτη.
Ο José Gregorio Díaz Mirabal κατά τη διάρκεια της Πορείας για το Κλίμα στη Γλασκώβη της Σκωτίας, στο πλαίσιο της COP26. Φωτογραφία: COICA
Σ’ αυτό το πλαίσιο, τι σημαίνει να είσαι ιθαγενής ηγέτης; Πώς είναι να ζεις κάτω από απειλές, ποινικοποίηση, διώξεις και να βλέπεις άλλους συντρόφους και συντρόφισσες να υφίστανται τέτοιου είδους πιέσεις;
Το να είσαι ιθαγενής ηγέτης, αυτή τη στιγμή, σημαίνει πολλά πράγματα. Πρώτον, όταν υπερασπίζεσαι ένα ποτάμι, μια περιοχή, έναν ή περισσότερους πολιτισμούς – όπως στην περίπτωση της COICA, η οποία περιλαμβάνει εννέα χώρες, περισσότερους από 500 λαούς και περισσότερους από 100 λαούς σε εθελοντική απομόνωση, καθώς και το μεγαλύτερο τροπικό δάσος στον πλανήτη – είναι μια πολύ μεγάλη ευθύνη.
Βασικά συνοδεύουμε τις εθνικές εδαφικές διαδικασίες και εξετάζουμε υπό ποιές συνθήκες σύντροφοι έχουν πεθάνει, έχουν δολοφονηθεί ή βρίσκονται στη φυλακή, κάποιοι πέθαναν εκεί λόγω της βίας που υπάρχει στις φυλακές. Αναρωτιόμαστε, αφού δεν έχουν δολοφονήσει κανέναν, δεν είναι έμποροι ναρκωτικών, απλώς υπερασπίζονται τα εδάφη τους, την ταυτότητά τους, την οικογένειά τους, τους ανθρώπους, το νερό, τα βουνά, γιατί βρίσκονται στη φυλακή; Φαίνεται ότι αυτό αποτελεί έγκλημα.
Το να είσαι ηγέτης σε μια πετρελαϊκή ζώνη ή εκεί όπου υπάρχουν πολλοί φυσικοί πόροι είναι θανατική καταδίκη ή καταδικάζεσαι σε ποινικοποίηση αν δεν διαπραγματευτείς, αν δεν αποδεχτείς τους όρους των εταιρειών ή των κυβερνήσεων. Όμως, υπάρχει επίσης μεγάλος σεβασμός από τους λαούς για όλους τους ηγέτες, άνδρες και γυναίκες, που αναλαμβάνουν με θάρρος αυτόν τον ρόλο, όταν γνωρίζουμε ότι το να καταγγείλεις μια εταιρεία ή την κυβέρνηση και να απαιτήσεις δικαιώματα, προηγούμενη διαβούλευση [για τη χρήση των εδαφών μας], τιτλοποίηση του εδάφους, σημαίνει ότι πας κόντα σε πολλές οικονομικές και πολιτικές δυνάμεις.
Οι ιθαγενείς ηγέτες γνωρίζουν ότι βγαίνουν [από τις περιοχές τους] για ν’ αγωνιστούν αλλά δεν ξέρουν αν θα επιστρέψουν. Και αυτό έχει συμβεί πολλές φορές. Η πιο επικίνδυνη περιοχή του πλανήτη για την υπεράσπιση της βιοποικιλότητας, των εδαφών, των βουνών, των ποταμών και της ζούγκλας είναι, δυστυχώς, η Νότια Αμερική.
Είπατε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα για τους ιθαγενείς λαούς είναι το ζήτημα της τιτλοποίησης της γης. Πώς τα πάνε οι λαοί της Νότιας Αμερικής σε αυτό το ζήτημα; Αυτή η καθυστέρηση είναι το επίκεντρο των επερχόμενων απειλών;
Αυτή τη στιγμή, εμείς, στη λεκάνη της Αμαζονίας, λέμε ότι, αν θέλετε μια εγγύηση ότι η κλιματική αλλαγή δεν θα υπερβεί τα επίπεδα του 1,5 – θέσαμε τώρα το θέμα αυτό στη Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλότητα (CBD) στη Γενεύη – πρέπει να τιτλοποιηθούν τουλάχιστον 100 εκατομμύρια εκτάρια. Το ιδανικό θα ήταν να φτάσουμε τα 300 εκατομμύρια εκτάρια. Το λέμε αυτό εδώ και σχεδόν 15 με 20 χρόνια ωστόσο έχει σημειωθεί πολύ μικρή πρόοδος. Όλες οι επιστημονικές μελέτες λένε ότι τα ιθαγενικά εδάφη είναι τα καλύτερα διατηρημένα επειδή εμείς βρισκόμαστε εκεί όμως πολλά από αυτά δεν έχουν καμία εγγύηση, δεν υπάρχει κατοχύρωση τίτλων ιδιοκτησίας, οπότε ανά πάσα στιγμή το Κράτος ή οι εταιρείες μπορούν να εισβάλουν επειδή δεν υπάρχει νομική εγγύηση για το έδαφός μας.
Πρόκειται για μια μεγάλη αντίφαση διότι, στην Παγκόσμια Διάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή και τη Βιοποικιλότητα, ο λόγος που εκφράζουν τα κράτη είναι ότι πρόκειται να προστατεύσουν [τη Φύση] και να καταπολεμήσουν την κλιματική αλλαγή όμως, στην πραγματικότητα, είναι τα πρώτα που προωθούν την αποψίλωση των δασών και το κάνουν μέσω διαταγμάτων και νόμων, πολλοί από τους οποίους αγνοούν τα δικαιώματα των ιθαγενών λαών.
Εάν αυτό δεν επιλυθεί, η αποψίλωση των δασών θα συνεχίσει να αυξάνεται, η εξαφάνιση της βιοποικιλότητας θα συνεχίσει να αυξάνεται καθημερινά, θα υπάρξουν περισσότερα κλιματικά φαινόμενα και, φυσικά, δεν θα υπάρχουν αρκετά τρόφιμα ή αρκετό πόσιμο νερό, εάν τα εδάφη που έχουν διατηρηθεί – είτε πρόκειται για προστατευόμενες περιοχές είτε για ιθαγενικά εδάφη –, συνεχίσουν να μετατρέπονται σε περιοχές που υφίστανται την καταστροφή από τον εξορυκτισμό ή οποιαδήποτε άλλη οικονομική δραστηριότητα που προωθεί την αποψίλωση των δασών.
Πέρυσι, κατά τη διάρκεια της COP26 (3), ειπώθηκε ακριβώς ότι οι ιθαγενείς λαοί είναι οι καλύτεροι φύλακες της φύσης. Στην περίπτωση των χωρών της Αμαζονίας, τι πρέπει να γίνει ώστε οι προτάσεις σας να εισακουστούν, να εφαρμοστούν και οι πόροι να φτάσουν πραγματικά στις περιοχές για τις οποίες προορίζονται;
Στη Γλασκώβη έγιναν πολλές ανακοινώσεις. Έχουν ήδη περάσει σχεδόν πέντε μήνες και η ανακοίνωση για 1,7 δισεκατομμύρια δολάρια για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, η οποία στηρίζει επίσης τους ιθαγενείς λαούς, προς το παρόν δεν διαθέτει ακόμη έναν μηχανισμό για το πώς αυτοί οι πόροι θα φτάσουν στους λαούς. Μέχρι στιγμής, εξακολουθεί να ισχύει ότι το 1% πηγαίνει στα ιθαγενικά εδάφη και το 99% δαπανάται σε συμβουλευτικές υπηρεσίες, στην κυβερνητική γραφειοκρατία και στη λειτουργία των μεγάλων παγκόσμιων ΜΚΟ. Πρόσφατα είχαμε άλλη μια συνάντηση με τους δωρητές αυτού του 1,7 δις και απαιτήσαμε έναν μηχανισμό.
Το πρόβλημα είναι η γραφειοκρατία. Προσπαθούμε, απαιτούμε πραγματικά, να εμπιστευτούν τους ιθαγενείς λαούς και να αναζητήσουν έναν άμεσο μηχανισμό διότι πραγματικά δεν υπάρχει πολύς χρόνος και αυτά τα χρήματα θα βοηθούσαν να σταματήσει η αποψίλωση των δασών στα εδάφη μας.
Πώς βοήθησε η συγκρότηση της COICA ως πολιτικής οργάνωσης για την υπεράσπιση όλων αυτών των αιτημάτων των ιθαγενών λαών της Αμαζονίας; Σε ποιο βαθμό ακούγονται και λαμβάνονται υπόψη από τις διάφορες κυβερνήσεις των εννέα χωρών της Αμαζονίας;
Στη Νότια Αμερική δεν υπάρχει οργάνωση στο επίπεδο της COICA. Προσπαθήσαμε να αναλάβουμε με υπευθυνότητα τη διεθνή εκπροσώπηση και είχαμε επίσης παγκόσμιο αντίκτυπο, διότι, ενώνοντας τη φωνή μας με τη φωνή οργανώσεων των λαών της Ασίας, της Αφρικής, της Κεντρικής Αμερικής, καταφέραμε να συζητήσουμε με ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και να συζητήσουμε με τις δικές μας κυβερνήσεις στην Ευρώπη. Είναι απίστευτο: δεν μπορούμε να μιλήσουμε μαζί τους εδώ στη Νότια Αμερική, πρέπει να τους μιλήσουμε σε αυτές τις παγκόσμιες συνόδους!
Επιδιώκουμε τον διάλογο με τις κυβερνήσεις για να δούμε αν τηρούν αυτά που υπόσχονται σε διεθνές επίπεδο. Κάνουμε αυτή την προσπάθεια, θα είμαστε παρούσες οι οργανώσεις της COICA και από τις εννέα χώρες, για να αναζητήσουμε ένα σχέδιο δράσης διότι υπάρχουν πολλές υποσχέσεις, αλλά οι δράσεις αργούν πολύ.
Αν δεν συμμετέχουμε στη διαχείριση [των προβλημάτων] του κλίματος και της βιοποικιλότητας – επειδή έχουμε προτάσεις που έχουν δοκιμαστεί εδώ και χιλιάδες χρόνια – αν δεν είμαστε στο επίκεντρο της λήψης αποφάσεων, της συμμετοχής, της εκτέλεσης, του σχεδιασμού και της εφαρμογής ενός σχεδίου, θα συνεχιστεί αυτή η πορεία που βλέπουμε η οποία φαίνεται να είναι μια πορεία πολεμική, καταστροφική για το πόσιμο νερό, τη βιοποικιλότητα και τη ζωή. Μια μεγάλη επισιτιστική κρίση έρχεται αν δεν ληφθούν αυτές οι αποφάσεις. Είμαστε μέρος της λύσης αυτής της παγκόσμιας κρίσης και αυτό πρέπει να αποτυπωθεί σε δράση, σε συντονισμό με τα κράτη που είναι υπεύθυνα γι’ αυτήν.
Παρά ταύτα, πιστεύετε ότι έχει σημειωθεί πρόοδος τα τελευταία χρόνια;
Έχουμε σημειώσει πρόοδο αλλά με πολύ πόνο. Η πανδημία πήρε πολλούς αδελφούς και αδελφές ενώ το Κράτος θα μπορούσε να είχε ενεργήσει πολύ καλύτερα, δεν έφτασε ποτέ στις ιθαγενικές περιοχές όπως θα έπρεπε να έχει κάνει. Επίσης, είναι σημαντικός ο αριθμός των αδελφών μας που δολοφονούνται ή βρίσκονται στις φυλακές. Παρ’ όλα αυτά, παρά τον πόνο και το γεγονός ότι πρέπει να βρισκόμαστε στους δρόμους – γιατί τα σημαντικότερα επιτεύγματα κερδίζονται στους δρόμους, το Κράτος δεν δωρίζει δικαιώματα – οι οργανώσεις είναι εκείνες που συνεχίζουν να αγωνίζονται στα εδάφη τους. Όλες οι οργανώσεις που βρίσκονται στις διάφορες χώρες και υπερασπίζονται τα δικαιώματα είναι απαραίτητες, είναι το κλειδί για τη ζωή των ιθαγενών λαών.
Έχουμε φωνή, έχουμε δικαιώματα, αυτό είναι αλήθεια – αλλά αυτό έχει επιτευχθεί με πολύ πόνο, με πολλές θυσίες, με πολλές απώλειες. Τίποτα δεν χαρίστηκε. Όμως αυτό δεν αρκεί, πρέπει τα δικαιώματά μας να εφαρμοστούν πραγματικά, να υλοποιηθούν σε πράξεις.
Τι ήταν το σημαντικότερο και αυτό που περισσότερο σημάδεψε τους ιθαγενείς λαούς κατά τη διάρκεια της πανδημίας;
Η πανδημία ήταν κάτι που κανείς δεν περίμενε. Όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, πρέπει αμέσως να ειδοποιήσουμε τις κοινότητες για τον κίνδυνο και, με τη συμβολή της ιθαγενικής φρουράς, να κλείσουμε τις κοινότητες. Συνειδητοποιήσαμε ότι δεν υπήρχαν φάρμακα, δεν υπήρχαν υγειονομικές υπηρεσίες, ούτε καν σχολεία. Η πανδημία βρήκε τις κοινότητες σε πλήρη εγκατάλειψη λόγω της γεωγραφικής τους θέσης και μπορεί η πανδημία να τελείωσε, ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις, οι κυβερνήσεις ούτε καν έφτασαν εκεί.
Εμείς φτιάξαμε ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης και καταφέραμε να φέρουμε οξυγόνο, τρόφιμα, φάρμακα και κάναμε μεγάλη προσπάθεια να φτάσουμε στις κοινότητες που δεν έφτασε το Κράτος. Το πιο δύσκολο όμως ήταν να βλέπουμε τους συντρόφους μας να πεθαίνουν, να μολύνονται και, όπως όλες οι οικογένειες στον κόσμο, να χάνουν τους αγαπημένους τους. Το ίδιο συνέβη και σε εμάς.
Τι σημαίνει για εσάς η λέξη έδαφος;
Το έδαφος είναι το σπίτι, η maloca (4), το αγρόκτημα, το νερό, είναι η ζωή. Αν θέλετε να καταστρέψετε τους ιθαγενείς λαούς, αρπάξτε το έδαφός τους, θα έπαυαν να είναι ιθαγενείς. Θα γίνονταν ζητιάνοι στις πόλεις. Το έδαφος είναι η ζωή, είναι το φαρμακείο μας, το σχολείο μας, είναι ο τόπος της ψυχαγωγίας μας, της θεραπείας, είναι ο πνευματικός μας τόπος, είναι και ο τόπος της γιορτής. Έχουμε τα πάντα εκεί και δεν χρειάζεται να τα αναζητήσουμε αλλού.
Όμως, από τότε που ήρθαν οι Ισπανοί, μας κυνηγάει μια κατάρα. Πριν ήθελαν χρυσό, τώρα θέλουν πετρέλαιο, στρατηγικά ορυκτά, και ποτέ δεν βλέπουν το έδαφός μας ως νερό, τροφή, ως πνεύμα και ζωντανή ύπαρξη, παρά μόνο ως επιχείρηση. Πάντα ήταν έτσι τα πράγματα και εμείς είμαστε οι ακατανόητοι, οι παρεξηγημένοι. Είμαστε πλάσματα παράξενα επειδή δεν θέλουμε να εκμεταλλευτούμε τη φύση αλλά πάντα θέλουμε να συνυπάρχουμε μαζί της, ιστορικά, εδώ και χιλιάδες χρόνια. Κανείς δεν καταλαβαίνει ότι κοιμόμαστε πάνω σε τόσο πλούτο και αυτό που θέλουμε είναι να συνεχίσουμε να ζούμε με τον ίδιο τρόπο όπως πάντα.
Το κείμενο δημοσιεύτηκε αρχικά στο ηλεκτρονικό περιοδικό Mongabay.
______________
Σημειώσεις
1. Baniwa-Curripaco-Wakuenai ιθαγενική εθνοτική ομάδα στο βόρειο τμήμα της Νότιας Αμερικής, που σήμερα ζει κυρίως σε τρεις χώρες: Βενεζουέλα, Βραζιλία και Κολομβία. Οι τρεις ονομασίες αντικατοπτρίζουν το γεγονός ότι η περιοχή Wakuenai έχει χωριστεί τεχνητά σε τρεις που ανήκουν στις αντίστοιχες χώρες.
2. Το Mongabay.com, δικτυακός τόπος που δημοσιεύει ειδήσεις σχετικά με την περιβαλλοντική επιστήμη, την ενέργεια, τον οικολογικό σχεδιασμό και διαθέτει εκτενείς πληροφορίες για τα τροπικά δάση.
3. COP26, η 26η διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή που πραγματοποιήθηκε στη Γλασκώβη της Σκωτίας από τις 31.10 μέχρι τις 13.11.2021.
4. Maloca, παραδοσιακή προγονική κατασκευή που χρησιμοποιούν για σπίτι οι ιθαγενείς της Αμαζονίας, κυρίως στην Κολομβία και τη Βραζιλία. Σε κάθε κοινότητα η maloca έχει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
