Τον Γιώργο Γούση τον γνωρίσαμε ως δημιουργό κόμιξ μέσα από το 9 και την Γαλέρα και αργότερα μέσα από το πολύ αξιόλογο περιοδικό κόμιξ Μπλε Κομήτης. Το 2016 συνεργάστηκε με τους συγγραφείς Δημοσθένη Παπαμάρκο και Γιάννη Ράγκο για τη μεταφορά σε κόμικ του Ερωτόκριτου, το οποίο γνώρισε τεράστια επιτυχία, ενώ το 2019 συνδημιουργεί, με τους Παναγιώτη Πανταζή και Γεωργία Ζάχαρη, το κόμικ Φεστιβάλ, ειδική παραγγελία για τα 60α γενέθλια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Κάπως έτσι εμφανίζεται στα κινηματογραφικά πράγματα της χώρας. Τον Σεπτέμβρη του 2019, κάνει το σκηνοθετικό του ντεμπούτο με την μικρού μήκους ταινία Χειροπαλαιστής, που, αν και απορρίπτεται από το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας, κερδίζει το βραβείο 2ης καλύτερης ταινίας στο 25ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας και το βραβείο ΙΡΙΣ Καλύτερου μικρού μήκους ντοκιμαντέρ του 2020 της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Το 2020 κυκλοφόρησε το πρώτο μέρος του graphic novel Ληστές, η ζωή και ο θάνατος των Γιάννη και Θύμιου Ντόβα, εμπνευσμένη από τη ζωή των διαβόητων λήσταρχων την Ηπείρου, αδερφών Ρεντζαίων. Εμείς μιλήσαμε με τον Γιώργο λίγες μέρες μετά την συμμετοχή της νέας του ταινίας, του μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ του Χειροπαλαιστής, στο 24ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης όπου και κέρδισε τρία βραβεία, το FIPRESCI για το καλύτερο Ελληνικό ντοκιμαντέρ, το βραβείο της ΕΡΤ και το βραβείο της επιτροπής Νεότητας. Την συνέντευξη πήρε ο Τάσος Κορωνάκης
***
Γυρίζεις από την Θεσσαλονίκη μετά την πρεμιέρα της δεύτερης μεγάλου μήκους ταινίας σου με τρία σημαντικά βραβεία – και συγχαρητήρια και για αυτά! Πώς νιώθεις;
Πηγαίνοντας δεν έχεις στο μυαλό σου τα βραβεία. Η βασική αγωνία είναι πώς θα αντιδράσει ο κόσμος στην ταινία και στην συγκεκριμένη περίπτωση, που η μεγάλου μήκους εκδοχή του Χειροπαλαιστή είναι η προέκταση μιας μικρού μήκους, με ενδιέφερε πολύ ειδικά κόσμος που δεν είχε δει και την μικρού. Η προβολή πήγε πάρα πολύ καλά, η υποδοχή ήταν θερμή, η ταινία φαινόταν να λειτουργεί και να αλληλοεπιδρά με το κοινό. Πήγε πολύ καλά και το Q&A όποτε αρχικά ήρθε μια ανακούφιση. Όσον αφορά τα βραβεία, επειδή είναι τέτοιοι οι χρόνοι στο φεστιβάλ δεν έχεις εικόνα για τις άλλες ταινίες, οπότε, δεν μπορείς ούτε καν να μαντέψεις ποια ταινία θα πάει καλά. Τα βραβεία είναι σίγουρα μια επιβράβευση και μια ενθάρρυνση για την συνέχεια.
Ξεκίνησες με την ιστορία του αδερφού σου στο πρώτο σου μικρού μήκους ντοκιμαντέρ και συνέχισες με τα «μαγνητικά πεδία» που μας άφησες με το στόμα ανοιχτό πως μπορεί να γίνει μια τέτοια ταινία με τόσο χαμηλό μπάτζετ και επιστρέφεις στον Χειροπαλαιστή. Γιατί;
Αρχικά, ο Χειροπαλαιστής, δεν είναι «η ιστορία του αδερφού μου». Απλώς τυχαίνει ο πρωταγωνιστής και αντικείμενο της παρατήρησής μας να είναι αδερφός μου, τον οποίο παρατηρώ όσο θυμάμαι τον εαυτό μου. Άρα γνώριζα καλά με τι είχα να κάνω. Αλλά δεν εστίασα στην σχέση μας, δεν είναι στο κέντρο της παρατήρησής μου ως αδερφός μου. Επίσης, δεν είναι το ίδιο το θέμα της μικρού και της μεγάλου μήκους. Στην μικρού μήκους βλέπαμε ένα νέο άνθρωπο που φεύγει από την Αθήνα και πάει να ζήσει στο χωριό, την σχέση του με την τοπική κοινωνία. Η ταινία που προβλήθηκε φέτος στο φεστιβάλ είναι πολύ διαφορετική, είναι θα έλεγα πολύ πιο ψυχαναλυτική. Ο πρωταγωνιστής επιστρέφει στην Αθήνα για να κυνηγήσει τα όνειρα του, είναι ένας άνθρωπος που δεν ξέρει τι του φταίει, αλλά και που ανήκει. Δεν έχει να κάνει με τον τόπο, την επαρχία ή την πόλη. Η εικόνα του δυνατού όμορφου γυμνασμένου αρσενικού, συγκρούεται ίσως με την ψυχολογία του, με την αδυναμία να βρει αυτό που ψάχνει. Παρατηρούμε μια συνεχή προσπάθεια για απελευθέρωση από το ίδιο του το σώμα, σαν να μην αντέχει άλλο να είναι αυτό που του έμαθε η κοινωνία από μικρός να είναι.
Σε απασχολεί το θέμα Αθήνα – Επαρχία;
Σε καμία από τις δύο ταινίες δεν είχα αυτό στο μυαλό μου. Βεβαίως το περιβάλλον της ταινίας είναι εκεί και δηλώνει την παρουσία του. Στην μία περίπτωση είναι το χωρίο, στην άλλη η πόλη, αλλά κι αυτό σχετικό είναι. Η πόλη του Χειροπαλαιστή δεν είναι το αστικό κέντρο, είναι ένα μακρινό προάστιο θα έλεγα, ο Ασπρόπυργος στην προκειμένη. Το χωρίο και η πόλη συμβολίζουν την ψυχολογία του Παναγιώτη, είναι αυτό το μεταιχμιακό, το οριακό στην μετάβαση από την μία κατάσταση στην άλλη. Αυτό είναι κυρίως που μου τράβηξε την προσοχή.
Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας θεωρείς των ταινιών σου; Αν σε ρώταγε ένα νέο παιδί τι θα τον συμβούλευες;
Το μυστικό είναι να μην ξεκινάς κάτι έχοντας μια συνταγή στο μυαλό σου. Όλα είναι μια ανακάλυψη, και αυτό νομίζω είναι το ωραίο, συνεχώς ανακαλύπτεις και σκέφτεσαι πως να κάνω αυτό, πως να κάνω το άλλο, δοκιμάζεις και κάπως έτσι πετυχαίνεις ή αποτυγχάνεις. Και το να αποτύχεις σε κάτι, πάλι μια ανακάλυψη είναι, βρίσκεις τι δεν δούλεψε. Αν σκεφτείς ότι για 75 λεπτά ταινίας έχουμε τραβήξει 10 και 15 ώρες, είναι νομίζω σαφές ότι κυρίως είχαμε αποτυχημένες προσπάθειες. Από την άλλη, ήμασταν και πολύ τυχεροί. Νιώθω πως και εγώ και οι συνεργάτες μου είχαμε μια μεγάλη τύχη. Όλα έγιναν πολύ γρήγορα και φυσικά βοήθησαν και τα βραβεία και η αποδοχή του κόσμου ώστε σήμερα κάποιοι άνθρωποι να γνωρίζουν εμάς και την δουλειά μας. Και η τύχη όμως, διαχείριση χρειάζεται, δεν είναι πάντα δώρο.
Ναι αλλά κάτι κάνατε, δεν είναι όλα τύχη. Ποιος είναι ο πυρήνας της δουλειάς; Τι ήταν αυτό που σε έσπρωξε να κάνεις ταινίες; Ήθελες κάτι να πεις;
Ναι, δεν ξέρω αν είναι κάτι εγωκεντρικό ή κάτι περίεργο δικό μου αλλά με πιάνει μια μανία. ‘Όποτε ξεκίναγα μια ιδέα, και στα κόμιξ το ίδιο, ένιωθα ότι ο κόσμος να χαλάσει τίποτα δεν θα με σταματήσει από το να πω αυτό που θέλω. Εκτός βέβαια και αν όντως χαλάσει ο κόσμος και βλέπεις ότι συνεχώς πέφτεις σε τοίχο, τότε νομίζω πρέπει να έχεις την οξυδέρκεια να προσαρμόζεσαι και να αλλάζεις πορεία. Είναι κι αυτό ένα πολύ σοβαρό εργαλείο επιβίωσης. Νομίζω πάντως, πως αν ένας νέος νιώθει αυτή την εσωτερική ανάγκη να κάνει κάτι, δεν θα περιμένει να ακούσει καμια συμβουλή από κανέναν. Θα πάει και θα το κάνει, γιατί απλώς δεν μπορεί να κάνει αλλιώς.
Άρα δεν θα σε ρωτήσω κόμιξ ή σινεμά; Είναι θέμα φόρμας; Τρόπου έκφρασης;
Ναι, βέβαια. Ακόμα και τώρα προσαρμόζω αυτό που θέλω να πω και επιλέγω το κατάλληλο μέσο για αυτό. Αν ας πούμε έχω μια ιδέα επιστημονικής φαντασίας και μου φαίνεται ακατόρθωτο να το γυρίσω, μάλλον θα το κάνω κόμιξ.
Το ίδιο ισχύει και μεταξύ ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, μικρού ή μεγάλου μήκους;
Ναι. Φυσικά το θέμα είναι τι θέλεις να πεις και ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να το πεις. Το κάθε μέσο έχει τα δικά του χαρακτηριστικά, κάποιος μπορεί να είναι καλός στο ένα και να μην είναι στο άλλο. Αν πας να κάνεις μια μεγάλου μήκους με την λογική μιας μικρού μήκους δεν νομίζω ότι θα τα καταφέρεις, ακόμα κι αν έχει πολλές βραβευμένες μικρού μήκους.
Επίσης κάπου διάβασα να λες πως ίσως το ντοκιμαντέρ κρύβει πιο πολύ ψέμα από την μυθοπλασία γιατί ο κόσμος έρχεται πεισμένος ότι θα δει κάτι ρεαλιστικό, ενώ βλέπει την άποψη μάλλον του σκηνοθέτη για το θέμα.
Ειδικά στην Ελλάδα νομίζω πως ο κόσμος μπερδεύει κάπως το ντοκιμαντέρ με το ρεπορτάζ. Έρχεται στην αίθουσα και περιμένει να του φανερώσεις την αλήθεια, αλλά εσύ δεν μπορείς πάρα να πεις μονάχα την δική σου αλήθεια, τον τρόπο που εσύ είδες κάτι, και φυσικά όλο αυτό θα είναι κατασκευασμένο από ψέματα. Έχεις επιλέξει που κοιτάζει η κάμερα, τι γράφει ο ήχος και έχεις μοντάρει το υλικό. Αν μετά από αυτό ο θεατής πιστεύει πως βλέπει την πραγματικότητα, τι να πω…
Χαίρομαι που το λες γιατί στην Ελλάδα πολλές φορές τα πράγματα μπαίνουν σε μια κατά την γνώμη μου λάθος σειρά, κάπως αξιολογική. Οι νέοι κάνουν μικρού μήκους, οι δημοσιογράφοι ντοκιμαντέρ και οι καλοί σκηνοθέτες μεγάλου μήκους μυθοπλασία.
Ναι, σίγουρα δεν είναι έτσι. Το θέμα είναι να ξέρεις τι θες να πεις. Κι όσο καλύτερα το έχεις στο μυαλό σου τόσο πιο εύκολα θα βρεις και τον τρόπο, και τα μέσα να το πεις.
Εσύ τι θες να πεις;
Έλα ντε. «Η νεκροψία θα δείξει» που λέει και ένας φίλος, ο Δημήτρης Μανουσιάκης. Προς το παρόν νομίζω πως με έλκουν οι αντιφάσεις. Οι οριακές καταστάσεις. Εκεί ήταν το ενδιαφέρον μου και στον Χειροπαλαιστή. Ένας νέος άνδρας γυμνασμένος που νιώθει αδύναμος, είναι σε μια οριακή ψυχολογική κατάσταση. Ένας χειροπαλαιστής που κάνει και τον κλόουν σε παιδικά πάρτι. Πράγματα που είναι μέσα στην ζωή, αλλά εντελώς απρόσμενα. Εμένα με γοητεύει οτιδήποτε δεν είναι ακριβώς αυτό που φαίνεται, οτιδήποτε δεν είναι κανονικό. Αν κάτι έχει περισσότερες ερμηνείες από μια, τότε με ενδιαφέρει.
Σε αφορούν τα πιο κοινωνικά θέματα, ο πόλεμος, τι συμβαίνει στον κόσμο; Υπάρχει κι όλη αυτή η συζήτηση για τους καλλιτέχνες και αν πρέπει ή όχι να παρεμβαίνουν.
Φυσικά με αφορούν, αρχικά ως πολίτη. Οι καλλιτέχνες είναι πολίτες και οφείλουν να ασχολούνται όπως ο καθένας μας με ότι συμβαίνει γύρω μας. Αλλά δεν υπάρχει κάποια σύμβαση που λέει πως όλοι οι καλλιτέχνες πρέπει να ασχολούμαστε στο έργο μας με ότι συμβαίνει κάθε φορά στην επικαιρότητα. Είναι και πράγματα που μπορεί να μην τα ξέρεις. Ναι ως πολίτης είμαι υπέρ της ειρήνης και προσπαθώ να πληροφορηθώ όπως μπορώ και να καταλάβω τι συμβαίνει μέσα σε ένα κάπως χαοτικό περιβάλλον αλληλοαναιρούμενων προπαγανδιστικών πληροφοριών. Σε αυτή τη συνθήκη δεν είμαι σε θέση όμως και να μιλήσω μέσα από τον κινηματογράφο για αυτό. Σίγουρα όχι αυτή τη στιγμή που δεν έχω καμια προσωπική εμπλοκή σε αυτά.
Πόσο εύκολο ήταν για εσένα να περάσεις από το κόμιξ στο σινεμά. Πόσο εύκολο είναι να κάνεις σινεμά στην Ελλάδα; Υπάρχει ειδικά στο ξεκίνημα νομίζω, μου έχει συμβεί πολλές φορές σε μικρού μήκους μια συγκλονιστική αλληλοβοήθεια. Έρχονται καλοί επαγγελματίες, ηθοποιοί, διευθυντές φωτογραφίας, μοντέρ με λίγα ή και καθόλου λεφτά για να σε βοηθήσουν να ξεκινήσεις και να κάνεις πράξη αυτό που έχεις οραματιστεί.
Ναι, ισχύει και ειδικά στο ξεκίνημα δεν χρειάζεσαι και πάρα πολλά λεφτά. Νομίζω πως ειδικά στις μικρού μήκους είναι μια ευκαιρία για όλους, να πειραματιστούν, να δείξουν κάτι διαφορετικό. Και όλοι κερδίζουν κάτι. Βεβαίως δεν μπορείς να συνεχίσεις να δουλεύεις χωρίς να πληρώνεις τον κόσμο. Αλλά ναι ισχύει και είναι πολύ όμορφο.
Ο κινηματογράφος όμως είναι ακριβό σπορ.
Γενικά ναι, αλλά εξαρτάται και από το τι θες να κάνεις κάθε φορά. Κάθε ταινία είναι μια εντελώς άλλη συνθήκη. Εγώ δεν είμαι ο άνθρωπος που θα περιμένω 5 χρόνια για να βρω τα λεφτά για να γυρίσω μια ταινία. Μπορεί στο μέλλον να γίνω όμως. Αυτή τη στιγμή δεν είναι αυτό που με κινητοποιεί. Με κάποιο τρόπο θα προσαρμόσω το σενάριο στις δυνατότητες που έχω και θα εκτιμήσω αν με αυτές μπορεί να βγει αυτό που θέλω. Δεν λέω ότι είναι κακό να βάζεις στόχους και να κάνεις υπομονή μέχρι να τους πετύχεις, απλά εμένα δεν μου αρέσει να βάζω πολύ μακρινούς στόχους.
Ενώ λένε ότι στο σινεμά υπάρχει σκληρή ιεραρχία και η παντοκρατορία του σκηνοθέτη νομίζω πως ταυτόχρονα είναι και μια πολύ συλλογική δουλειά, αν ο σκηνοθέτης δεν δουλέψει ομαδικά δεν μπορεί να βγει καλή ταινία.
Είναι μόνο συλλογική δουλειά. Φυσικά υπάρχει αυτός που έχει οραματιστεί την ταινία και κατευθύνει κάπως την ομάδα αλλά χωρίς αυτήν δεν υπάρχει τίποτα. Με τους συνεργάτες μου συχνά λέμε πως η διαδικασία της κατασκευής μιας ταινίας, μοιάζει πολύ με την ερωτική πράξη. Πολύ σύντομα θα φανεί αν είσαι σαδιστής, μαζοχιστής, αυνανιστής ή δοτικός, τρυφερός και χαδιάρης.
Σου λείπει τα κόμιξ, η αποκλειστική ενασχόληση με αυτό;
Αυτή τη στιγμή καθόλου. Είχε πολύ μοναξιά για μένα αυτή η περίοδος. Δεν εγκαταλείπω φυσικά τα κόμιξ, για εμένα είναι ένα από τα μέσα που έχω να εκφραστώ.
Μετά το Χειροπαλαιστή τι ακολουθεί; Τι σχεδιάζεις; Υπάρχει μια ιδέα που σε έχει συνεπάρει;
Κοίτα, δουλεύω ήδη το δεύτερο μέρος των Ληστών.
Α, ωραία. Θα το έχουμε σύντομα;
Δεν ξέρω πόσο σύντομα θα το έχετε, αλλά το δουλεύω πάντως. Και έχω μια ιδέα για μια νέα ταινία μυθοπλασίας η οποία με απασχολεί πολύ. Με έχει πιάσει η γνωστή μανία.
Τέλεια. Σε τί φάση βρίσκεται;
Υπάρχει η ιδέα, η υπόθεση, συζητάμε με τον συνεργάτη μου το σενάριο. Είναι για μένα αυτή ίσως η πιο δύσκολη φάση. Μοιάζει με την αναμονή μπροστά στη λευκή σελίδα. Όταν μπεις μέσα και πάρει κάπως μορφή και πας να το γυρίσεις, έχεις βέβαια χιλιάδες άλλα προβλήματα να λύσεις, αλλά για εμένα τουλάχιστον, η φάση της σκέψης και της μορφοποίησης του σεναρίου είναι η πιο δύσκολη.
Σε ευχαριστώ και πάλι πολύ για αυτή την συνέντευξη και αναμένουμε τα επόμενα.
Κι εγώ σας ευχαριστώ.
