Σαράντα χρόνια συμπληρώθηκαν τη Δευτέρα από την ένταξη της Ισπανίας στο ΝΑΤΟ. Σε αυτό το διάστημα συμμετείχε σε 22 αποστολές με περισσότερους από 125.000 στρατιώτες, εκ των οποίων σκοτώθηκαν οι 119, ενώ αυτή τη στιγμή περίπου 1.400 ισπανοί στρατιώτες συμμετέχουν σε διάφορες αποστολές στα πλαίσια των νατοϊκών υποχρεώσεων της χώρας, εκτός από τα υλικά μέσα που συνεισφέρει, όπως αεροπλάνα, πλοία, ελικόπτερα, άρματα μάχης, κλπ. Στην επίσημη εκδήλωση που έγινε στο Teatro Real της Μαδρίτης, παρουσία του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ και μέσα στα συνήθη ταρατατζούμ, ο Φίλιππος ΣΤ’ και ο Πέδρο Σάντσεθ εξήραν τη σημασία του να ανήκει η Ισπανία στο ΝΑΤΟ, με τον «σοσιαλιστή» ισπανό πρωθυπουργό να επιμένει στην αύξηση των στρατιωτικών δαπανών. Οι εποχές που το PSOE έλεγε «όχι στο ΝΑΤΟ» φαντάζουν πλέον πολύ μακρινές, και σήμερα αυτό που κάνει είναι να προσπαθεί με κάθε τρόπο να πείσει τον ισπανικό λαό πως είναι «εθνικά συμφέρον» που η Ισπανία είναι μέρος αυτού του ηγεμονευόμενου από τις ΗΠΑ ιμπεριαλιστικού πολιτικοστρατιωτικού μπλοκ (σημ: το PSOE αρχικά είχε πει ψέματα πως η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα ήταν μόνο στην πολιτική του και όχι στην στρατιωτική του δομή, λες και ήταν δυνατόν να γίνει κάτι τέτοιο). Παράλληλα, ενόψει της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ που θα γίνει στη Μαδρίτη 28 – 30 Ιουνίου, όλοι τόνισαν ότι η διοργάνωση θα είναι μια σημαντική ευκαιρία για να επιβεβαιωθεί η δέσμευσή τους στις αξίες του ΝΑΤΟ (sic), και μίλησαν για τη ζωτική σημασία της συνεργασίας Ευρώπης και Βόρειας Αμερικής στα πλαίσια αυτού. Όμως κόντρα στα σχέδια των κυβερνήσεων υπάρχουν πάντα οι άνθρωποι, έτσι απέναντι στη σύνοδο, που το κόστος της θα ξεπεράσει τα 37 εκατομμύρια ευρώ, θα γίνει η αντισύνοδος των κινημάτων, που θα περιλαμβάνει συζητήσεις και διάφορους ακτιβισμούς, και θα ολοκληρωθεί με μια μεγάλη διαδήλωση στις 30 Ιουνίου. Ήδη πολύς κόσμος έχει εμπλακεί ενεργά στις προετοιμασίες, με στόχο να δοθεί μια δυναμική απάντηση από τα κάτω απέναντι στους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, στα γεράκια του πολέμου, στους απανταχού στρατόκαυλους, και στα λόμπι της βιομηχανίας όπλων. Οι δράσεις της αντισυνόδου συντονίζονται από την «Πλατφόρμα για την Ειρήνη, Όχι στο ΝΑΤΟ», μια πλατιά συμμαχία διάφορων αριστερών οργανώσεων, αντιμιλιταριστικών δικτύων, φεμινιστικών συλλογικοτήτων, κινημάτων πόλης, φοιτητικών συλλόγων, σωματείων βάσης, κλπ, που δημιουργήθηκε μετά από τρεις μαζικές συνελεύσεις που έγιναν, και της οποίας το μανιφέστο δημοσιεύουμε.
Μανιφέστο για την ειρήνη, απέναντι στην σύνοδο του ΝΑΤΟ
Η πρόσφατη πανδημία έχει διαλύσει την πλάνη ότι χρειαζόμαστε ένα στρατιωτικοποιημένο σύστημα ασφαλείας. Η ανθρώπινη ασφάλεια έχει να κάνει με την ανάγκη για στέγαση, τροφή, αξιοπρεπή εργασία, πόσιμο νερό, συστήματα κοινωνικής προστασίας που εγγυώνται ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες για όλους, ένα σύστημα δημόσιας περίθαλψης, και με την ανάγκη αντιμετώπισης της κλιματικής έκτακτης ανάγκης, του τερματισμού των ανισοτήτων, και της αποτελεσματικής προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η Παγκόσμια Κοινωνική Έκθεση του ΟΗΕ για το 2020 προειδοποιεί για την αυξανόμενη ανισότητα, τόσο στις χώρες του Νότου όσο και σε εκείνες του παγκόσμιου Βορρά, όπου επιδεινώνονται οι κοινωνικοί διαχωρισμοί. Πάνω από τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε χώρες όπου η ανισότητα έχει αυξηθεί, το πλουσιότερο 1% έχει όλο και περισσότερους πόρους, ενώ το φτωχότερο 40% έχει λιγότερο από το 15% του πλούτου. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, με στοιχεία του 2019, περισσότεροι από 820 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από την πείνα και 2 δισεκατομμύρια υποφέρουν από την απειλή της, εκ των οποίων το 70% είναι γυναίκες. Το 26,4% του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει ένα πιάτο φαγητό την ημέρα, 80 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν γίνει πρόσφυγες φεύγοντας από τους πολέμους, και το 50% αυτών είναι γυναίκες και κορίτσια που είναι πιθανό να υποστούν σεξουαλική βία ή να πέσουν στα χέρια δικτύων εμπορίας ανθρώπων. Από την άλλη πλευρά, ως στρατιωτική δομή που είναι, το ΝΑΤΟ είναι ένα σαφές παράδειγμα διακρίσεων σε βάρος των ιστορικά καταπιεσμένων πληθυσμών (γυναίκες, κοινότητες από τον παγκόσμιο Νότο, ομάδες LGBTIQ+, κλπ), και τροχοπέδη στις προσπάθειες να τεθεί η ζωή στο επίκεντρο, όπως απαιτεί εδώ και χρόνια ο φεμινισμός.
Η στρατιωτικοποίηση της ασφάλειας
Το ΝΑΤΟ είναι ένα πολυεθνικό σύστημα ασφάλειας που δρα στη διεθνή σκηνή κατά παράβαση της ρητής εντολής του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Αυτό το καθιστά απειλή για την ειρήνη, όπως αποδεικνύεται από τις ενέργειές του στη Γιουγκοσλαβία, το Ιράκ, τη Λιβύη ή το Αφγανιστάν, οι οποίες προκάλεσαν αποσταθεροποίηση, καταστροφή, και σοβαρές οπισθοδρομήσεις στα κοινωνικά και ανθρώπινα δικαιώματα στις περιοχές που επέμβηκε. Αυτή η συνεχής απειλή για την ειρήνη συνέβη επίσης και σε ευρωπαϊκό έδαφος, όταν η Ρωσία επιτέθηκε στην Ουκρανία παραβιάζοντας τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, μια απαράδεκτη επίθεση που εμποδίζει την πρόοδο προς ένα κοινό σύστημα ασφαλείας και ενθαρρύνει τον επανεξοπλισμό και τη στρατιωτικοποίηση της ασφάλειας. Απαιτούμε από την ισπανική κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Ένωση να επικεντρωθούν στη διπλωματική οδό που θέτει τέλος στον πόλεμο και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Απορρίπτουμε την αποστολή όπλων από την ισπανική κυβέρνηση στην Ουκρανία, και απαιτούμε δέσμευση για μείωση των στρατιωτικών δαπανών. Το Όχι στον πόλεμο εξακολουθεί να είναι απαραίτητο περισσότερο από ποτέ.
Ο αγώνας των εξοπλισμών
Το ΝΑΤΟ είναι ένας από τους μεγαλύτερους μοχλούς της παγκόσμιας κούρσας των εξοπλισμών. Είναι απαράδεκτο οι παγκόσμιες δαπάνες για εξοπλισμούς το 2019 να ανέρχονταν σε 1,63 τρισεκατομμύρια ευρώ, ή 2,2% του παγκόσμιου ΑΕΠ (το υψηλότερο ποσοστό από τον Ψυχρό Πόλεμο). Λόγω της στενής συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με το ΝΑΤΟ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το 2018 προϋπολογισμό 1,3 δισεκατομμυρίων ευρώ για την άμυνα κατά την περίοδο 2021 – 2027. Το ΝΑΤΟ, μη αποκλείοντας τη χρήση πυρηνικών όπλων, αποτελεί εμπόδιο για την προώθηση μιας Διεθνούς Συνθήκης σχετικά με την απαγόρευση και την καταστροφή ολόκληρου του παγκόσμιου οπλοστασίου όπλων μαζικής καταστροφής (ABQ) με ελεγχόμενο τρόπο. Η αποχώρηση των ΗΠΑ, του σημαντικότερου εταίρου του ΝΑΤΟ, από τη Συνθήκη για τις Πυρηνικές Δυνάμεις Μέσου Βεληνεκούς (INF), ανοίγει για άλλη μια φορά το ενδεχόμενο ενός ανεξέλεγκτου επανεξοπλισμού τακτικών πυρηνικών όπλων. Η Ισπανία είναι η έβδομη μεγαλύτερη χώρα παραγωγής όπλων στον κόσμο, για αυτό και ο αγώνας εξοπλισμών του ΝΑΤΟ την ωφελεί οικονομικά. Πρέπει να προωθήσουμε όλες τις πρωτοβουλίες για τη σύναψη δεσμευτικών και πολυμερών διεθνών συνθηκών που προωθούν την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων από όλες τις χώρες. Πρέπει επίσης να επιβάλουμε μια νομοθεσία που απαγορεύει την πώληση όπλων σε περίπτωση σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οι οικολογικές συνέπειες
Οι στρατοί προκαλούν περιβαλλοντικές ζημιές κυρίως σε τρία επίπεδα: εκπομπές CO2 από τα ορυκτά καύσιμα που χρησιμοποιούν, τοξικά υπολείμματα πολέμων που καταστρέφουν τα οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα, και άμεση βλάβη σε φυσικά περιβάλλοντα, όπως τα στρατόπεδα εκπαίδευσης τα οποία παραμένουν για πολλά χρόνια χωρίς δυνατότητα αναγέννησης. Οι στρατιωτικές βιομηχανίες των χωρών του ΝΑΤΟ λειτουργούν ως ασφάλεια για τα συμφέροντα των μεγαλύτερων πολυεθνικών εταιρειών που ρυπαίνουν τον άνθρακα. Υπό αυτή την έννοια, θεωρούμε απαράδεκτο το γεγονός ότι οι ΗΠΑ, καθώς και μεγάλο μέρος των κρατών που αποτελούν μέρος αυτού του συνασπισμού, εξαιρούν τις στρατιωτικές εκπομπές από τους εθνικούς καταλόγους εκπομπών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν πάει πολύ πίσω. Δεν υπάρχει δημόσια έκθεση για τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου των εθνικών στρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και δεν έχει τεθεί κανένας στόχος μείωσης των εκπομπών. Πέρα από αυτό, το οποιοδήποτε σχέδιο πράσινου πλυντηρίου για τις ένοπλες δυνάμεις στέκεται μόνο στην ευπάθεια που δημιουργείται λόγω της εξάρτησής τους από τα ορυκτά καύσιμα που εξαντλούνται. Με τα λόγια του πρώην υπουργού Ναυτικών των ΗΠΑ: «προχωρούμε προς εναλλακτικά καύσιμα για να γίνουμε καλύτεροι μαχητές». Η επερχόμενη σύνοδος κορυφής των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων του ΝΑΤΟ φαίνεται να αποσκοπεί στην επανέκδοση μιας νέας στρατηγικής Ψυχρού Πολέμου. Το 2021, το ΝΑΤΟ ενέκρινε το «Σχέδιο Δράσης για την Ασφάλεια και την Κλιματική Αλλαγή» για να προετοιμάσει μια νέα επανίδρυση στη Μαδρίτη. Οι χώρες του ΝΑΤΟ, έχοντας επίγνωση της πρόκλησης που θέτει η κλιματική κρίση, ετοιμάζονται να οικειοποιηθούν τις τελευταίες πηγές πετρελαίου και φυσικού αερίου και τους απαραίτητους πόρους που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κατάρρευσης, και να δώσουν μια στρατιωτικοποιημένη απάντηση στην κλιματική μετανάστευση, μετατρέποντας το Βορρά σε φρούριο, μέσω μηχανισμών όπως η Frontex. Η οικολογική μετάβαση που προτείνουν οι κυβερνήσεις του Βορρά είναι αποικιακή και απραγματοποίητη όσον αφορά τα φυσικά όρια του πλανήτη. Το ΝΑΤΟ, λοιπόν, αντιπροσωπεύει τη μιλιταριστική και αποικιοκρατική απάντηση. Εμείς επιλέγουμε μια δίκαιη και αλληλέγγυα εναλλακτική λύση.
Το μέλλον
Πρέπει να προχωρήσουμε προς το τέλος του στρατιωτικού παρεμβατισμού, προς μοντέλα κοινωνικής δικαιοσύνης, προς την κλιματική δικαιοσύνη, και προς ένα αποστρατιωτικοποιημένο σύστημα ασφάλειας, βασισμένο στη διπλωματική πρόληψη των συγκρούσεων, την πολυμερή προσέγγιση, και τη συμμόρφωση με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Η πρόταση στρατιωτικοποίησης του ΝΑΤΟ συνοδεύεται από την στρατιωτική ανάπτυξη των ΗΠΑ σε όλο τον κόσμο την οποία απορρίπτουμε, συμπεριλαμβανομένων των βάσεων Rota και Morón στη χώρα μας. Η τρέχουσα κατάσταση στην Ουκρανία, που προκλήθηκε, μεταξύ άλλων παραγόντων, από τη Ρωσία και τη στάση του ΝΑΤΟ, δείχνει το βαθμό στον οποίο η ειρήνη δεν μπορεί να αφεθεί στα χέρια του στρατού.
Η θέση μας
Για όλους αυτούς τους λόγους, απορρίπτουμε την πρόσκληση του Πέδρο Σάντσεθ για τη διεξαγωγή της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη, υποστηρίζουμε τη διάλυση και την μετατροπή ολόκληρης της ισπανικής στρατιωτικής βιομηχανίας, και απαιτούμε από την ισπανική κυβέρνηση να ακυρώσει την οποιαδήποτε άδεια εξαγωγής όπλων σε χώρες που βρίσκονται σε σύγκρουση ή που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι πολίτες του ισπανικού κράτους έχουν αποδειχθεί ειρηνιστές, αντίθετοι με τον πόλεμο και την κούρσα των εξοπλισμών. Από την πολιτική ανυπακοή των αντιρρησιών συνείδησης ενάντια στην υποχρεωτική στρατιωτική θητεία μέχρι τις μεγάλες διαδηλώσεις κατά του πολέμου, έχουμε τοποθετηθεί με σαφήνεια για τους στόχους μας που είναι αντίθετοι από αυτούς που υπερασπίζεται το ΝΑΤΟ. Χρειαζόμαστε ένα αποστρατιωτικοποιημένο σύστημα ασφαλείας, χωρίς όπλα μαζικής καταστροφής, χωρίς στρατιωτικές βάσεις που θα αναπτύσσονται σε τρίτες χώρες, συνοδευόμενο από τη δραστική μείωση των δαπανών για εξοπλισμούς, και τη δημιουργία μιας κουλτούρας ειρήνης στην οποία θα διατίθενται οι πόροι και τα μέσα που σήμερα προορίζονται για τον πόλεμο. Οι αρχές αυτές θα πρέπει να καθοδηγούν τις ενέργειες για οποιαδήποτε πολιτική δράση που δεν βασίζεται στα συμφέροντα άλλων χωρών ή των μεγάλων δυνάμεων. Χρειαζόμαστε έναν κόσμο απαλλαγμένο από πολέμους και καταστροφές. Για αυτόν τον λόγο, απορρίπτουμε τον μιλιταρισμό, από όπου και αν προέρχεται. Έχουμε πολλά παραδείγματα οργανώσεων, συλλογικοτήτων και ανθρώπων που εργάζονται καθημερινά για την ασφάλειά μας, χωρίς να καταφεύγουν στην απειλή της βίας, πηγαίνοντας στη ρίζα των προβλημάτων που προκαλούν την ανασφάλεια. Οι τεράστιες στρατιωτικές δαπάνες είναι μια τέτοια απειλή. Για όλους αυτούς τους λόγους, απορρίπτουμε την πρόσκληση του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ για τη διεξαγωγή της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη. Κατά συνέπεια, οι πολιτικές και κοινωνικές οργανώσεις και οι προσωπικότητες από τον ακαδημαϊκό χώρο και τον πολιτισμό που προσυπογράφουν αυτό το μανιφέστο, θεωρούν απαραίτητο να προωθήσουμε μια εναλλακτική λύση για την ειρήνη και τον αφοπλισμό.
