Με τις επιλογές του ο Μακρόν ανοίγει την πόρτα σε μια κρίση καθεστώτος, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται από την άποψη της πολιτικής παρεκτροπής, του αδιεξόδου, ακόμη και της βίας, λέει ο Ροζέ Μαρτελί, εκδότης του αριστερού γαλλικού περιοδικού Regards, μιλώντας στην «Εποχή». Συγχρόνως, αναφέρει ότι η δυσαρέσκεια είναι σήμερα το κύριο έδαφος για την άνοδο της Ακροδεξιάς, ειδικά στις εργατικές περιοχές, και τονίζει την ανάγκη ενός εναλλακτικού προοδευτικού σχεδίου.

Συνέντευξη στον Δημήτρη Γκιβίση

Πώς ερμηνεύεις αυτή την επιμονή του Μακρόν να αυξηθούν τα όρια συνταξιοδότησης;

Η αύξηση της ηλικίας που παρέχει δικαίωμα συνταξιοδότησης είναι παλιό αίτημα των επιχειρηματικών κύκλων και της γαλλικής Δεξιάς. Για τους υποστηρικτές του δικαιολογείται από την αύξηση του προσδόκιμου ζωής και από την ανάγκη περιορισμού των επιπτώσεων των ελλειμμάτων των συνταξιοδοτικών ταμείων με παράταση της περιόδου εισφορών. Γενικότερα, η αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης υποτίθεται ότι αυξάνει τον πλούτο που παράγεται κατά τη διάρκεια της ζωής της εργασίας και συνεπώς αυξάνει το ποσό των φόρων που εισπράττονται, χωρίς να αυξηθεί ο φορολογικός συντελεστής των φυσικών προσώπων. Αυτά τα επιχειρήματα έχουν αντικρουστεί από τους επίσημους φορείς και από όλα τα συνδικάτα, αλλά ο Μακρόν επιμένει στη μεταρρύθμισή του για δύο βασικούς λόγους: για να δείξει στην Ευρώπη ότι έχει υλοποιήσει τον κανόνα του περιορισμού των δημοσίων ελλειμμάτων και για να κλείσει το μάτι στην παραδοσιακή Δεξιά, την οποία χρειάζεται για να σχηματίσει κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες. Για αυτό είναι έτοιμος να αψηφήσει την κοινή γνώμη, που αρνείται τη μεταρρύθμιση με μεγάλη πλειοψηφία, να αψηφήσει όλα τα συνδικάτα, ακόμη και να παρακάμψει την ψήφο της Εθνοσυνέλευσης όταν δεν είναι σίγουρος ότι θα έχει πλειοψηφία. Μπορεί να το κάνει αυτό γιατί το Σύνταγμα του δίνει τη νομική δυνατότητα. Όταν όμως η νομιμότητα έρχεται σε αντίθεση με τη γνώμη της πλειοψηφίας του λαού, παύει να είναι νόμιμη. Με τις επιλογές του ο Μακρόν ανοίγει την πόρτα σε μια κρίση καθεστώτος, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται από την άποψη της πολιτικής παρεκτροπής, του αδιεξόδου, ακόμη και της βίας.

 

Πώς εξηγείς αυτό το τεράστιο ξέσπασμα της λαϊκής οργής; Είναι μόνο η αντίθεση στην αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης ή δείχνει και μια βαθύτερη δυσαρέσκεια για τη γενικότερη κατάσταση;

Το ζήτημα της συνταξιοδότησης είναι ένας ισχυρός παράγοντας κινητοποίησης, επειδή το υπάρχον σύστημα είναι μια σκληρά κερδισμένη κατάκτηση μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Σε γενικές γραμμές, τα κοινωνικά κινήματα σε αυτό το θέμα είναι από τα πιο ισχυρά και έχουν κερδίσει πολλές φορές, με πιο πρόσφατη το 2019–2020. Στην πραγματικότητα, πίσω από τη συνταξιοδότηση και τη δυνατότητα να έχουμε μια ζωή απαλλαγμένη από την αλλοτρίωση της καπιταλιστικής μισθωτής εργασίας διακυβεύονται μεγάλα κοινωνικά ζητήματα. Αλλά είναι αλήθεια ότι το σημερινό κίνημα εξαπλώνεται σε μια εποχή αυξανόμενης ανησυχίας, απώλειας νοήματος στην εργασία και αυξανόμενης απομάκρυνσης από τη λειτουργία της κοινωνίας. Επιπλέον, εξακολουθεί να υπάρχει ένα τεράστιο αίσθημα δυσπιστίας, μεγαλύτερο απ’ ό,τι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, απέναντι στους θεσμούς, στην πολιτική ζωή και κυρίως στα κόμματα. Στα μάτια ενός πολύ μεγάλου μέρους του πληθυσμού, η δημοκρατία δεν λειτουργεί όπως θα έπρεπε. Κατά συνέπεια, η οργή ενάντια στις επιλογές που γίνονται στην κορυφή του κράτους μετατρέπεται πολύ γρήγορα σε μια βαθιά δυσαρέσκεια εναντίον των «επάνω», εναντίον εκείνων που αποφασίζουν χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις προσδοκίες και τις ανησυχίες των «από κάτω».

 

Πολλοί πιστεύουν ότι το χάσμα μεταξύ των ελίτ και της κοινωνικής πλειοψηφίας δημιουργεί έναν σημαντικό κίνδυνο, καθώς προετοιμάζει τον δρόμο για την άνοδο στην εξουσία της Ακροδεξιάς. Σε ποιο βαθμό συμμερίζεσαι αυτήν την ανησυχία;

Αυτή ακριβώς η δυσαρέσκεια που προανέφερα είναι σήμερα το κύριο έδαφος για την άνοδο της Ακροδεξιάς, ειδικά στις εργατικές περιοχές. Η απειλή της Ακροδεξιάς στην εξουσία δεν είναι αποκύημα της φαντασίας. Οι εκλογές του 2022 αποκάλυψαν μια πολιτικά κατακερματισμένη χώρα, όπου η Αριστερά μειώθηκε σε λιγότερο από το 1/3 των ψήφων και έτσι βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδό της σε ολόκληρη τη μεταπολεμική περίοδο. Αυτό είναι το συγκεκριμένο αποτέλεσμα της διπλής διαγραφής του πολιτικού κομμουνισμού και του γαλλικού σοσιαλισμού. Είναι βαθύτερα το σημάδι μιας ρήξης με μια μακρά ιστορική περίοδο. Την εποχή του ανερχόμενου εργατικού κινήματος η πολιτική δράση και οι συνδικαλιστικοί αγώνες υποστηρίχτηκαν από τη μεγάλη ελπίδα της ισότητας, που γεννήθηκε από την Κοινωνική Επανάσταση. Θα μπορούσε κάποιος τότε να ονειρευτεί τη μεγάλη χειραφέτηση που υποσχέθηκε η «δημοκρατική και κοινωνική δημοκρατία», η οποία σφυρηλατήθηκε στις επαναστατικές μάχες του 1848 και στη συνέχεια του 1871, με την Κομμούνα του Παρισιού. Η διπλή αποτυχία του σοβιετισμού και της σοσιαλδημοκρατίας αποδυνάμωσε αυτό το όνειρο. Αλλά αν ο θυμός δεν μπορεί να βασιστεί στην ελπίδα, γίνεται αγανάκτηση. Από εκεί και μετά εστιάζεται στην εύρεση των υπευθύνων για τις δυσκολίες, παρά στην καταγγελία του συστήματος που παράγει ανισότητες, διακρίσεις και φτώχεια. Επιτίθεται στον αποδιοπομπαίο τράγο που βλέπει επειδή είναι κοντά του (το κοινωνικό παράσιτο, τον ξένο) και όχι στους αόρατους μηχανισμούς: της εκμετάλλευσης, της κυριαρχίας, και της κοινωνικής αποξένωσης. Αυτό γίνεται ακόμη πιο εύκολα, καθώς η Ακροδεξιά έχει κερδίσει σταδιακά τη μάχη των ιδεών. Από τη δεκαετία του 1970 έχει αναπτύξει την ιδέα ότι το κεντρικό ζήτημα δεν ήταν πλέον αυτό της ισότητας, αλλά αυτό της ταυτότητας: «δεν είμαστε πλέον στο σπίτι μας». Στην πραγματικότητα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με δύο συνεκτικά σχέδια: αυτό της σημερινής εξουσίας συνδυάζει τον παγκοσμιοποιημένο φιλελευθερισμό, τον ενισχυμένο αυταρχισμό, και την επιβεβαίωση της εξουσίας. Αυτό της Ακροδεξιάς συνδέει την ανησυχία, την εμμονή με την προστασία, και τη φαντασίωση περί εγκλεισμού και αποκλεισμού. Στην κοινωνική, πολιτική και θεσμική κρίση που βιώνουμε, το δεύτερο σχέδιο είναι το πιο δυναμικό. Ως αποτέλεσμα, όλες οι ενδείξεις σήμερα είναι στο κόκκινο: προς το παρόν όλα δείχνουν ότι η Ακροδεξιά είναι πιθανό να είναι ο μεγάλος ωφελούμενος της κρίσης.

 

Μπορεί σήμερα η Αριστερά στη Γαλλία να μετατρέψει την κοινωνική οργή σε αλλαγή του πολιτικού συσχετισμού δυνάμεων; Και πώς;

Δεν υπάρχει αναπόφευκτο, ούτε στην ανεξέλεγκτη άνοδο της Ακροδεξιάς, ούτε στην αδυναμία της Αριστεράς. Η Αριστερά είναι ακόμα εδώ: συγκεντρώθηκε στις βουλευτικές εκλογές του 2022, μάχεται στους δρόμους μαζί με τα κοινωνικά κινήματα, δρα μέσα στο κοινοβούλιο, έχει σταθερές προτάσεις. Αλλά το σχέδιο πίσω από αυτές τις προόδους δεν είναι ευανάγνωστο. Ως αποτέλεσμα, ο αγώνας δεν υποστηρίζεται από την ελπίδα και ο θυμός πολύ συχνά μετατρέπεται σε αποθάρρυνση και δυσαρέσκεια. Στο άμεσο μέλλον το κλειδί για μια θετική έκβαση της κρίσης βρίσκεται στο κίνημα κατά της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος. Είναι ισχυρό, αποφασιστικό, ενιαίο. Πρέπει να παραμείνει έτσι και να πολλαπλασιάσει όλες τις πιθανές μορφές που δείχνουν ότι τίποτα δεν θα σταματήσει την αντίθεσή του στην αδικία. Αν δεν θέλουμε η οργή να δώσει ώθηση την Ακροδεξιά, πρέπει να είμαστε ανυποχώρητοι απέναντι στις οπισθοδρομικές ιδέες της. Αλλά αυτό που έχει σημασία, περισσότερο ακόμα και από την μετωπική κριτική, είναι να αντιπαρατεθούμε στην Ακροδεξιά με ένα εναλλακτικό προοδευτικό σχέδιο, βασισμένο σε άλλους στόχους, άλλες αξίες, και άλλες μεθόδους. Η Αριστερά θα μπορέσει να παίξει τον ρόλο της μόνο αν είναι ενωμένη, όπως είναι σήμερα στη Nupes (Νέα Οικολογική και Κοινωνική Λαϊκή Ένωση). Θα μπορέσει να το κάνει μόνο αν παραμείνει σταθερά στην Αριστερά, ερχόμενη σε ρήξη με τις σοσιαλφιλελεύθερες επιλογές που έχουν επιταχύνει την παρακμή της. Θα πετύχει μόνο εάν ενσαρκώσει τόσο τη ρήξη με τις κυρίαρχες λογικές, όσο και την αίσθηση της ενότητας της πλειοψηφίας. Καμία βελτίωση για την κοινωνία δεν γίνεται χωρίς ρήξη με τη φιλελεύθερη τάξη, αλλά οι ρήξεις δεν γίνονται χωρίς τις πλειοψηφίες που τις καθιστούν δυνατές.

Διαβάστε επίσης

Στο πάρτι του γιου μου ήρθαν μόνο δύο παιδάκια και ο κλόουν μοίραζε μπαλόνια στους περαστικούς

«Τελικά το να είσαι αυτιστικός στην Ελλάδα είναι όμοιο με το να έχεις λέπρα. Τελικά όλοι αποδεχόμαστε τη διαφορετικότητα μέχρι το αυτιστικό να μας καλέσει στο πάρτι του»