Αυτή είναι μια στιγμή κινδύνου

Διαβάστε εδώ τα κείμενα του αφιερώματος στο Κόκκινο και το Μαύρο

Είναι Οκτώβρης του ’99. Στις βουλευτικές εκλογές της Αυστρίας κερδίζουν οι Σοσιαλδημοκράτες. Παρότι πρώτοι, δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε κυβέρνηση με τη Δεξιά. Η εντολή περνάει, λοιπόν, στα χέρια του δεύτερου. Είναι ο ακροδεξιός Γιορκ Χάιντερ, ο φιλοναζιστής αρχηγός του «Κόμματος της Ελευθερίας» (sic). Ο Χάιντερ έρχεται σε συμφωνία με τη Δεξιά και, ως αρχηγός του δεύτερου κόμματος, ετοιμάζεται να γίνει καγκελάριος. Δεν θα γίνει.

Στην Αυστρία το κλίμα είναι πολύ βαρύ εναντίον του και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, των τότε «15», οι άλλοι 14 αρχηγοί διακόπτουν τις σχέσεις με τη χώρα. Κινητοποιήσεις ξεσπούν σχεδόν παντού στην Ευρώπη – και στην Αθήνα, με διαδήλωση εκατοντάδων ανθρώπων στα Προπύλαια. Στην Αυστρία, οι ακροδεξιοί καταγγέλλουν σοσιαλδημοκρατικό «δάκτυλο» και κατηγορούν την Αριστερά ότι προδίδει τη βούληση του έθνους. Είναι απολύτως αδιάφορο: η κινητοποίηση μέσα και έξω απ’ τη χώρα έχει πετύχει – ο Χάιντερ καταλαβαίνει τα όρια και παραχωρεί τη θέση του στον Σούσελ, της παραδοσιακής Δεξιάς.

Η ιστορία είναι πραγματική, αλλά δεν της φαίνεται. Με ό,τι έχει μεσολαβήσει, είκοσι τρία χρόνια μετά, διαβάζεται σαν σενάριο ταινίας εποχής ή μάθημα σύγχρονης (αλλά παλιάς) ιστορίας. Αν ελάχιστοι πια θυμούνται το ’99, για να το παίρνουν ως «έτος βάσης» –αν, με όσους Τραμπ, Λεπέν, Όρμπαν και Σαλβίνι ακολούθησαν τον Χάιντερ, δεν μπορούμε να θυμηθούμε πότε δεν ήταν «φυσιολογικό» ακροδεξιοί να αναλαμβάνουν θέσεις εξουσίας–, αν το βασικό που σήμερα απασχολεί κυβερνήσεις και Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μήπως η φασίστρια πρωθυπουργός Μελόνι αθετήσει τις ιταλικές δεσμεύσεις στο ΝΑΤΟ όσον αφορά την Ουκρανία, αυτό δείχνει ότι είμαστε σε στιγμή κινδύνου.

Ο κίνδυνος δεν έρχεται από το εξωτερικό – ούτε από το πολιτικό περιθώριο. Ο κίνδυνος είναι ότι οι φασιστικές ιδέες επικρατούν στο συνεχές Δεξιάς-Ακροδεξιάς, και τελικά μέσα στο κράτος, πράγμα που η Αριστερά, κινούμενη μεταξύ Κέντρου και περιθωρίου, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει. Τη στιγμή του κινδύνου, το κρίσιμο είναι πώς μαζεύεις δυνάμεις για να τον αντιμετωπίσεις.

***

Ετοιμάζοντας το αφιέρωμα για το Κόκκινο και το Μαύρο που ξεκινά σήμερα, βλέπαμε τις πρώτες φωτογραφίες από τη διάλυση της ειρηνικής συγκέντρωσης στην πρεσβεία του Ιράν. Στην Ευρώπη δεν θυμούνται πια το ’99, στην Ελλάδα μοιάζει τόσο μίσος να έχει καλύψει τη μνήμη της Μεταπολίτευσης. Το μέτρημα έχει χαθεί: διάλυση φοιτητικών διαδηλώσεων, διάλυση της συναυλίας στο ΑΠΘ με κίνδυνο ακόμα και νεκρούς, διάλυση των διαδηλώσεων ενάντια στο μετρό στην πλατεία Εξαρχείων, διάλυση των συγκεντρώσεων προσφύγων και μεταναστών στον Ελαιώνα, διάλυση συγκέντρωσης της παλαιστινιακής κοινότητας. Τις συγκεντρώσεις δεν τις διαλύουν φασίστες. Η διάλυση δεν χρειάζεται καν επίθεση στην αστυνομία που να λειτουργεί ως πρόσχημα. Η δε παλιότερη δικαιολογία, των εύλογων μέτρων αποστασιοποίησης λόγω πανδημίας, είναι πια περιττή.

Αυτό είναι ένα μόνο κεφάλαιο. Από το εργοστάσιο της ΜΑΛΑΜΑΤΙΝΑ ως τους αγώνες των εκπαιδευτικών, οι απεργίες απαγορεύονται και αντιμετωπίζουν απεργοσπαστικούς μηχανισμούς. Τα εγχώρια ΜΜΕ ελέγχονται ασφυκτικά από την κυβέρνηση, οι ξένοι ανταποκριτές λοιδωρούνται ως «αντεθνικά στοιχεία», δημοσιογράφοι δέχονται αγωγές για να φοβηθούν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης λογοκρίνονται συστηματικά από μηχανισμό υπό κυβερνητική εποπτεία. Τα πανεπιστήμια καταλαμβάνονται από την αστυνομία, που λειτουργεί ως αγέλη τραμπούκων υπεράνω του νόμου. Οι ΜΚΟ συκοφαντούνται σχεδόν συλλήβδην ως όργανα της Τουρκίας, της Αριστεράς ή και των δύο, για να συγκαλυφθούν παράνομες επαναπροωθήσεις και εγκληματικές συνθήκες κράτησης προσφύγων και μεταναστών. Η δικαστική εξουσία εξουθενώνει τη μικρή παραβατικότητα και τους πολιτικούς αντιπάλους της κυβέρνησης, απαλλάσσει όμως προκλητικά τους φίλους της, για εγκλήματα με πολλαπλάσια κοινωνική βλάβη. Το ισχυρότερο, υποτίθεται, αντίβαρο στην εκτελεστική εξουσία στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες, ο κοινοβουλευτικός έλεγχος, μετρά καθημερινούς εξευτελισμούς: ακόμα και διεθνώς εκτεθειμένος, ως πολιτικά υπεύθυνος παρακρατικού κυκλώματος υποκλοπών σε βάρος ανεξάρτητων δημοσιογράφων και ηγετικών στελεχών της αντιπολίτευσης, ο πρωθυπουργός προστατεύεται από το σιωπητήριο που επιβάλλει η κοινοβουλευτική πλειοψηφία, απαξιώνοντας τη Βουλή.

Πιστεύει κανείς ότι όλα αυτά θα διορθωθούν, όσο η κυβέρνηση καλλιεργεί κλίμα ισχυρότερης ανάμειξης στον πόλεμο της Ουκρανίας και, παράλληλα, σύρραξης με την Τουρκία; Μπορούμε να περιμένουμε μακάρια την προκήρυξη εκλογών, όταν η Δεξιά μας προετοιμάζει για συγκυβέρνηση με την ανορθολογική ακροδεξιά ή κομματίδια στα δεξιά της ετοιμάζονται για μια μαύρη-μπλε κυβερνητική συμμαχία και στην Ελλάδα;

Είμαστε σε στιγμή κινδύνου – και ο κίνδυνος, για τις ελευθερίες και την ελευθερία, βεβαιώνει πόσο απέχουμε από το 1999. Αν εκατομμύρια άνθρωποι δεν μπορούν να βγάλουν το μήνα, το ενοίκιο, τα αναγκαία για την επιβίωση, αν η επίδειξη αυταρχισμού, μαζί με την οικονομική εξουθένωση, θυμώνουν τους ανθρώπους, η ίδια κατάσταση σπρώχνει παράλληλα στην παραίτηση και τον κυνισμό. Εκεί που ο ορίζοντας είναι απλά η επιβίωση, δεν περισσεύει η ελπίδα – ιδίως αν αυτή έχει νωρίτερα διαψευστεί.

Είμαστε σε στιγμή κινδύνου. Στο ντοκιμαντέρ «Σε μια στιγμή κινδύνου», δουλειά της δημοσιογραφικής ομάδας του Alterthess (της Σταυρούλας Πουλημένη, του Ιάσονα Μπάντιου και του Θεόφιλου Καλαϊτζίδη), εξηγήθηκε κάτι κρίσιμο για το πού είμαστε: ο εκφασισμός μιας κοινωνίας δεν σημαίνει πως μια ολόκληρη κοινωνία φτάνει να υιοθετεί τις ιδέες της Μελόνι, του Βορίδη ή του Βελόπουλου για την Αριστερά, το προσφυγικό, τα ελληνοτουρκικά, τις αμβλώσεις, τους ΛΟΑΤΚΙ. Εκφασισμός είναι ότι μειοψηφικά, αλλά σημαντικά τμήματα της κοινωνίας και της «επίσημης» πολιτικής, υιοθετούν φασιστικές πρακτικές, άρα και ιδέες, και ότι, παράλληλα, αυτό θεωρείται συμβατό ή ανεκτό από πολύ μεγαλύτερα τμήματα της κοινωνίας και του πολιτικού κόσμου. Είμαστε ακριβώς εδώ.

Την ώρα του κινδύνου, το βασικό δεν είναι να ψάχνουμε ομοιότητες και διαφορές με το Μεσοπόλεμο και τους τότε Μελανοχίτωνες: κάθε εποχή έχει τον τρόπο της. Το σημαντικό, σε μια στιγμή κινδύνου, είναι πώς θα μαζέψουμε δυνάμεις για να φρενάρουμε τον κίνδυνο, όσο ακόμα υπάρχει χρόνος. Δεν θα υπάρχει για πάντα. Στο Κόκκινο και το Μαύρο θέλουμε να συμβάλουμε σε αυτή την υπόθεση: στη δημιουργία ενός αντιαυταρχικού, κοινωνικού μετώπου, απέναντι στο όλο και πιο ενιαίο αυταρχικό μέτωπο Δεξιάς και Ακροδεξιάς, που κερδίζει έδαφος στην Ευρώπη. Για το σκοπό αυτό, ζητήσαμε κείμενα και συνεντεύξεις ανθρώπων που, καθένας και καθεμιά από διαφορετική θέση, συμβάλλουν σε μια κοινή υπόθεση: να πατήσουμε τώρα το φρένο. Το αφιέρωμα θα συνεχιστεί τις επόμενες μέρες, και δεν θα μείνει μόνο στην οθόνη.

Διαβάστε εδώ τα κείμενα του αφιερώματος στο Κόκκινο και το Μαύρο