H Σύνοδος του ΟΗΕ για το κλίμα (COP27) πραγματοποιείται φέτος στην Αίγυπτο, σε μια περιοχή, την ανατολική Μεσόγειο, όπου οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι ήδη εμφανείς, και αναμένεται να γίνουν ακόμα πιο έντονες το επόμενο διάστημα.
Και παρ’ ότι είναι σημαντικό τέτοιου τύπου διεθνή γεγονότα να λαμβάνουν χώρα στην καρδιά του παγκόσμιου Νότου, που πληρώνει ήδη το βαρύ τίμημα των πολιτικών των κρατών του πλούσιου Βορρά, είναι η πρώτη φορά που τα ντόπια κινήματα καλούν σε μαζικό μποϊκοτάζ.
Άσχετα με την αποτελεσματικότητα των συνόδων αυτών, την παρουσία των λόμπι των ορυκτών καυσίμων στις διαδικασίες και τον αποκλεισμό κοινωνικών ομάδων, παράλληλα με τις «επίσημες» συνόδους πραγματοποιούνταν και οι People’s Summit (Σύνοδος των Λαών) με δεκάδες δράσεις, συζητήσεις, διαδηλώσεις, δίνοντας τη δυνατότητα σε όσους/ες δεν χωρούσαν στην εκάστοτε σύνοδο να εκφράσουν την άποψη τους και να πιέσουν προς την κατεύθυνση της λήψης ουσιαστικών μέτρων για την κλιματική αλλαγή, ασκώντας με αυτό τον τρόπο πίεση στους «μέσα».
Φέτος είναι η πρώτη φορά που ακτιβιστές και κινήματα της χώρας όπου πραγματοποιείται η COP καλούν σε μαζικό μποϊκοτάζ από το παγκόσμιο κίνημα κλιματικής δικαιοσύνης. Όπως αναφέρουν, «η COP 27 θα πραγματοποιηθεί σε ένα απομονωμένο και υπό ισχυρή αστυνόμευση τουριστικό θέρετρο, με μόνο μια δίοδο εισόδου και εξόδου» και με ξενοδοχεία που χρεώνουν τιμές που αποκλείουν στην πραγματικότητα οργανώσεις και ομάδες, ιδιαίτερα όσες προέρχονται από τις φτωχότερες χώρες.
Αν και η αιγυπτιακή κυβέρνηση έχει ανακοινώσει ότι θα υπάρχει χώρος για να εκφράσουν τα κινήματα τις θέσεις και τις αντιρρήσεις τους, αυτό που εννοούν στην πραγματικότητα είναι «ψεύτικες» διαδηλώσεις κοντά στο συνεδριακό κέντρο όπου θα συμμετέχουν ΜΚΟ που συνδέονται με το κράτος, μόνο και μόνο για δώσουν την εντύπωση ότι η ανεξάρτητη τοπική κοινωνία των πολιτών είναι παρούσα. «Δεν θα επιτραπεί σε κανέναν πραγματικό Αιγύπτιο ακτιβιστή να πλησιάσει το Σαρμ Ελ Σειχ κατά τη διάρκεια της διάσκεψης», όπως τονίζουν ακτιβιστές και κινήματα.
Σημειώνουν ακόμα ότι «ενώ η αιγυπτιακή κυβέρνηση προετοιμάζεται να φιλοξενήσει την COP 27, χιλιάδες άνθρωποι, μεταξύ των οποίων υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημοσιογράφοι, ειρηνικοί διαδηλωτές, δικηγόροι, πολιτικοί της αντιπολίτευσης και ακτιβιστές υποφέρουν στις αιγυπτιακές φυλακές, σε απάνθρωπες συνθήκες, μόνο και μόνο επειδή άσκησαν το δικαίωμά τους στην ελευθερία της έκφρασης, της συμμετοχής σε συλλογικότητες ή σε ειρηνικές συναθροίσεις, χωρίς καμιά νομική βάση ή μετά από δίκες – παρωδία. Η Αίγυπτος είναι μια αφρικανική χώρα, μέρος του Παγκόσμιου Νότου. Αλλά, ταυτόχρονα, είναι και μια χώρα που κυβερνάται από μια βάναυση και διεφθαρμένη στρατιωτική δικτατορία. Το καθεστώς του Αμπντελφατάχ Ελ Σίσι, θα παρουσιάσει τον εαυτό του ως υπερασπιστή των αναγκών και των αιτημάτων του Παγκόσμιου Νότου συνολικά και της αφρικανικής ηπείρου συγκεκριμένα. Κι αυτό είναι ένα τεράστιο ψέμα».
Απαγορεύονται οι συναθροίσεις
Βάσει δυο νόμων, ο ένας εκ των οποίων έρχεται από την εποχή της αποικιοκρατίας, το δικαίωμα στη διαμαρτυρία απαγορεύεται: οποιαδήποτε συνάθροιση άνω των πέντε ατόμων είναι παράνομη, και τιμωρείται με φυλάκιση δυο έως πέντε χρόνια, ενώ τα πρόστιμα που επιβάλλονται είναι εξοντωτικά. Οι δυνάμεις ασφαλείας έχουν την απόλυτη ελευθερία να απαγορεύουν ειρηνικές συγκεντρώσεις και να ασκούν υπερβολική βία. Επιπλέον, οποιαδήποτε τοποθέτηση ενάντια στο καθεστώς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χαρακτηρίζεται ως «διάδοση ψευδών ειδήσεων» με στόχο την αποσταθεροποίηση του καθεστώτος και διώκεται.
Και προς επίρρωση των παραπάνω, σύμφωνα με δημοσίευμα του Reuters της 1/11, οι αιγυπτιακές δυνάμεις καταστολής έχουν συλλάβει σχεδόν 70 άτομα που σχετίζονται με καλέσματα για διαμαρτυρίες κατά τη διάρκεια της συνόδου, όπως καταγγέλλει ομάδα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι συλλήψεις έγιναν μετά από καλέσματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Άλλη χαρακτηριστική περίπτωση είναι ο αποκλεισμός ομάδων και εκπροσώπων των κατοίκων και των φυλών του Σινά, της περιοχής όπου θα γίνει η Σύνοδος. Όπως καταγγέλλουν οργανώσεις, το αιγυπτιακό καθεστώς, εδώ και χρόνια, με τη δικαιολογία ότι πολεμά την τρομοκρατία, έχει εκτοπίσει κατοίκους από τις περιοχές όπου ζούσαν, έχει καταπατήσει αγροτική γη και έχει επιβάλει περιορισμούς στην μετακίνηση ανθρώπων και προϊόντων, καταδικάζοντας τους γηγενείς σε οικονομική ασφυξία. Η ευρύτερη περιοχή έχει μετατραπεί σε κλειστή στρατιωτική ζώνη, δεν επιτρέπεται σε δημοσιογράφους και ανεξάρτητους φορείς να την επισκεφθούν και να καταγράψουν την κατάσταση, ενώ χιλιάδες είναι οι περιπτώσεις φυλακίσεων, εξαφανίσεων και απαγωγών.
Όπως σημειώνει η Ναόμι Κλάιν, οι διεθνείς αντιπροσωπείες δεν μπορούν καν να διαβάσουν και πολλά σε σχέση με τη σημερινή κατάσταση του περιβάλλοντος στην Αίγυπτο, καθώς, σύμφωνα με τον «δρακόντειο νόμο του 2019, όλοι οι ερευνητές θα πρέπει να λάβουν την άδεια της κυβέρνησης πριν δημοσιοποιήσουν πληροφορίες που θεωρούνται “πολιτικές”. (Δεν είναι μόνο οι φυλακισμένοι που φιμώνονται: ολόκληρη η χώρα φιμώνεται, και εκατοντάδες ιστοσελίδες έχουν μπλοκαριστεί…)».
Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (Human Rights Watch) πολλές συλλογικότητες αναγκάστηκαν να περιορίσουν την έρευνα και τη δράση τους, ενώ μια από τις καλύτερες ερευνητικές ομάδες αναγκάστηκε να αναστείλει τις ερευνητικές του δραστηριότητες γιατί δεν μπορούσε να εργαστεί στο πεδίο.
Απόρθητο κάστρο
Τα κινήματα ανταποκρίνονται στο κάλεσμα για μποϊκοτάζ. Ούτως ή άλλως, το Σαρμ Ελ Σέιχ είναι ένα απόρθητο κάστρο, καθώς γύρω του υψώνεται ένα τείχος μήκους 36 χιλιομέτρων, παρόμοιο με αυτό που έχουν χτίσει οι Ισραηλινοί στην Παλαιστίνη, με απόλυτο έλεγχο εισόδου/εξόδου. Τα κινήματα της Αιγύπτου κάνουν έκκληση για αλληλεγγύη και στήριξη, καθώς είναι αδύνατο να δράσουν άμεσα τα ίδια στη χώρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι όσοι και όσες έχουν μιλήσει αυτή την περίοδο, είτε βρίσκονται στην Αίγυπτο, είτε στην Ευρώπη, ζητούν να μην αναφέρονται τα ονόματά τους, καθώς κινδυνεύουν άμεσα.
Όπως όμως επισημαίνει η Ναόμι Κλάιν, μπορεί γι’ αυτή τη Σύνοδο να είναι αργά, ωστόσο πρέπει να υπάρξει πίεση προς τη Γραμματεία του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή «να αναπτύξει κριτήρια που να περιλαμβάνουν τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τις χώρες που θα φιλοξενήσουν στο μέλλον COPs ως μέρος της συμφωνίας φιλοξενίας της Συνόδου», όπως ζητά το Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.