Υοκο Ogawa Ο Αγαπημένος Μαθηματικός Τύπος του Καθηγητή, μτφ Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδόσεις Άγρα 2010, σσ.:303
[Οι ακτίνες του ήλιου έριχναν το ίδιο μαλακό φως σε όλα όσα βλέπαμε γύρω μας. Ακόμα και ένα νεκρό έντομο που επέπλεε στο σιντριβάνι άστραφτε. Αντιλαμβανόμενη ότι ένα από τα πιο σημαντικά σημειώματα στο στήθος του σακακιού, εκείνο που έλεγε «η μνήμη μου διαρκεί μόνον 80 λεπτά», κινδύνευε να ξεκολλήσει και να το πάρει ο αέρας, άπλωσα το χέρι και το στερέωσα ξανά στο κλιπάκιτου.]
Μπορείτε να φανταστείτε έναν άνθρωπο χωρίς παρελθόν και χωρίς μέλλον; Έναν άνθρωπο που έχει μονάχα το παρόν, το εδώ και το τώρα;
Έπειτα από κάποιο τροχαίο ατύχημα, ο εξηντάχρονος καθηγητής μαθηματικών ζει με μία βραχεία μνήμη μόλις ογδόντα λεπτών. Δεν θυμάται ποιος ήταν, δεν θυμάται τίποτα για το χθεσινό βράδυ, δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσει ποια είναι αυτή η γυναίκα που στέκεται μπροστά του. Κάθε μέρα όλα αρχίζουν από την αρχή, εκτός βέβαια από τα μαθηματικά. Ο Καθηγητής όλη μέρα διαβάζει και λύνει μαθηματικά προβλήματα, κι όταν κάτι σημαντικό προκύψει, που πρέπει να το θυμάται οπωσδήποτε, το καρφιτσώνει στο σακάκι του. Με αυτόν τον τρόπο μετατρέπει τον εαυτό του σε ένα σημειωματάριο εκκρεμοτήτων, πάντα, σε χρόνο ενεστώτα.
Μια γυναίκα, σταλμένη από ένα γραφείο οικιακών βοηθών, αναλαμβάνει τη φροντίδα του ηλικιωμένου άντρα. Η γυναίκα αυτή μαζί με το γιο της θα ανακαλύψουν έναν ολοκαίνουριο κόσμο, που υπήρχε πάντα διπλά τους και ο καθηγητής θα γνωρίσει πέρα από την επί πληρωμή φροντίδα μια πραγματικά ανθρωπινή σχέση γεμάτη στοργή.
Η Ογκάουα μας δίνει ένα πολύ δυνατό μυθιστόρημα, γεμάτο τρυφερότητα και ανθρωπιά, αποθεώνοντας στην ουσία το μεγαλείο τον μικρών καθημερινών πραγμάτων, των σιγμών εκείνων που μπορεί να μην σημαίνουν τίποτα, αλλά δεν παύουν να αστράφτουν από μοναδικότητα. Ένα ζεστό τσάι, μια ραδιοφωνική μετάδοση ενός αγώνα μπέιζμπολ, μια βόλτα στον κουρέα ή το πάρκο.
Στο κατακερματισμένο, και όμως συμπαγές σύμπαν της συγγραφέως έχουμε μια αφήγηση που τρέχει από παρελθοντικό χρόνο σε ενεστώτα, και τρεις ανθρώπους που αν και ζουν ο καθένας σε διαφορετικό χρόνο, η αλληλεγγύη της καθημερινής από κοινού ζωής τους ενώνει σε ένα συμπαγές κράμα.
Ο καθηγητής, ανώνυμος, καθώς είναι ένας άνθρωπος στο περιθώριο που ζει απλώς για να πεθάνει. Η οικιακή βοηθός και αφηγήτρια, ανώνυμη και αυτή όπως τόσοι και τόσες εργάτ(ρι)ες που τα ονόματα τους και οι προσωπικές τους ιστορίες δεν έχουν καμία σημασία, πληρώνονται απλώς για να κάνουν μια εργασία και τέλος. Ο μικρός γιος της βοηθού, με το ψευδώνυμο Ρούτ που σημαίνει μια τετραγωνική ρίζα, κι ίσως αυτή μας δώσει κάποιο γινόμενο. Τρεις άνθρωποι που ενώνονται από την ανάγκη της επιβίωσης, καταφέρνουν να σπάσουν τα δεσμά της σχέσης εξάρτησης και να βιώσουν συναισθήματα που και για τους τρεις είναι πολύ σημαντικά.
Η επιλογή του επαγγέλματος της οικιακής βοηθού για την πρωταγωνίστρια μόνο τυχαία δεν μπορεί να είναι, καθώς το επάγγελμα αυτό για την ιαπωνική κοινωνία αν και αρκετά αρχαίο και κακοπληρωμένο, κάποτε σήμαινε κάτι, όμως έπειτα από την καπιταλιστική άλωση της από Ανατολής έγινε απλά άλλη μια απρόσωπη σχέση εκμετάλλευσης για γυναίκες χωρίς κανένα εφόδιο πέρα από τα δύο τους χέρια, και ίσως μια καλή συνταγή για ράμεν. Αναλόγως και η ανωνυμία του καθηγητή, μαρτυρά άλλον έναν ανεπιθύμητο που όμως έχει την ατυχία, για τον ίδιο και το κοινωνικό σύνολο, να ζει χωρίς φίλους να τον επισκεφθούν, χωρίς αναμνήσεις, μόνο από την ελεημοσύνη που ο καθωσπρεπισμός επιβάλει στους συγγενείς του, παρατημένος -ακόμη και ακούρευτος- και απομονωμένος όμως. Όσο για τον μικρό μαθητή, τον Ρουτ, αν και είναι ο γιος μιας παραδουλεύτρας θα γίνει η ρίζα που θα στεγάσει από κάτω του το άθροισμα των αποτελεσμάτων των δυο ενήλικων ανθρώπων.
Αυτά είναι τα υλικά που αναμιγνύει η Ogawa για να μας δώσει μια σύγχρονη ιστορία των ανώνυμων καθημερινών ανθρώπων της διπλανής πόρτας, αμερικανιστή, που η ανάγκη τους φέρνει κοντά, και η τυχαιότητα γίνεται αφετηρία να δημιουργήσουν ένα μικρόκοσμο, ένα σύμπαν γεμάτο τρυφερότητα και λάμψη.
Η αφήγηση είναι εξαιρετική, και θεωρώ ότι η απευθείας απόδοση από το πρωτότυπο του Ευαγγελίδηβοηθάει στη μεταφορά την εικονοπλαστικής ικανότητας της συγγραφέως, όπως επίσης και η επιλογή του εκδότη να φέρει σε επαφή το ελληνόφωνο κοινό με τη σχετικώς άγνωστη σύγχρονη ιαπωνική λογοτεχνία.
