Πηγή: Rebelion (12.04.2022) | Μετάφραση: Α.Λ.
Ο Γκρεγκ Γιούντιν είναι φιλόσοφος και κοινωνιολόγος στη Σχολή Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών της Μόσχας. Δύο ημέρες πριν ξεκινήσει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, προέβλεψε ακριβώς τι θα συνέβαινε σε ένα άρθρο του για το Open Democracy.
Ο Γκρεγκ Γιούντιν βρίσκεται ακόμη στη Μόσχα, αφού εισήχθη στο νοσοκομείο τραυματισμένος από τις δυνάμεις ασφαλείας, κατά τη διάρκεια μιας διαμαρτυρίας τις ημέρες μετά την έναρξη του πολέμου. Ο Γιούντιν προειδοποιεί εδώ και καιρό για την επιθετική διεκδίκηση της εξουσίας από τον Πούτιν, η οποία καθιστά όλο και πιο πιθανή μια στρατιωτική αντιπαράθεση με το ΝΑΤΟ.
Στη συνέντευξη αυτή περιγράφει τους μηχανισμούς εξουσίας στους οποίους βασίζεται το καθεστώς Πούτιν, τη ραγδαία μετατροπή της κατάστασης της ρωσικής κοινωνίας σε προφασιστική και τις προοπτικές του αντιπολεμικού κινήματος.
***
Δύο ημέρες πριν από την επίσημη έναρξη του πολέμου ήσασταν ένας από τους λίγους διανοούμενους που προειδοποιούσαν για έναν πόλεμο αυτής της κλίμακας. Ενώ πολλοί αριστεροί εξακολουθούσαν να πιστεύουν ότι επρόκειτο για την προσάρτηση του Ντονμπάς, εσείς προβλέψατε έναν πόλεμο που θα επικεντρωνόταν στο Κίεβο, το Χάρκοβο και την Οδησσό. Πώς καταλήξατε σε αυτή την εκτίμηση;
Προειδοποιώ για αυτόν τον πόλεμο εδώ και δύο χρόνια. Αλλά σίγουρα δεν ήμουν ο μόνος που το περίμενε: αρχικά υπήρχαν άνθρωποι που μελετούσαν τη ρωσική πολιτική και, αργότερα, ειδικοί του ρωσικού στρατού χτυπούσαν επίσης τα καμπανάκια. Όμως πολλοί ειδικοί απέρριπταν ή και χλεύαζαν την πραγματική πιθανότητα ενός μεγάλου πολέμου, και ο λόγος δεν ήταν ότι ήταν ανίκανοι, αλλά ότι ξεκίνησαν από λανθασμένες υποθέσεις. Δυστυχώς, δεν φαίνεται να έχουν πάρει το μάθημά τους, καθώς σήμερα αποκλείουν έντονα το ενδεχόμενο πυρηνικής κλιμάκωσης, αναλύοντας και πάλι τις ίδιες λανθασμένες παραδοχές.
Το βασικό λάθος ήταν η παραδοχή ότι ο Πούτιν θα βρισκόταν σίγουρα σε χειρότερη θέση μετά την εισβολή στην Ουκρανία από ό,τι ήταν πριν και ότι αυτό θα έπρεπε να επηρεάσει τους υπολογισμούς του. Ωστόσο, ο Πούτιν στάθμισε το κόστος του πολέμου έναντι του κόστους της αδράνειας. Του ήταν απολύτως σαφές ότι πολύ σύντομα θα βρισκόταν σε απελπιστική κατάσταση αν δεν ξεκινούσε τώρα αυτή τη στρατιωτική επιχείρηση.
Η σημερινή Ρωσία είναι ένα βοναπαρτιστικό καθεστώς, που μοιάζει πολύ με το γαλλικό καθεστώς του 1848-1870, που περιέγραψε ο Μαρξ, αλλά και με τη Γερμανία του μεσοπολέμου – βασίζεται σε δημοψηφίσματα, επωφελούμενο από την ξαφνική καθιέρωση της καθολικής ψηφοφορίας, και καλλιεργεί επιθετικά τη δυσαρέσκεια και τον ρεβανσισμό στην κοινωνία μετά από μια μεγάλη ήττα (στην περίπτωση της Ρωσίας, μετά τον Ψυχρό Πόλεμο). Κυβερνώμενα από έναν ηγέτη με σχεδόν απεριόριστη εξουσία, τα καθεστώτα αυτά τείνουν να εκφυλίζονται σε εκλογικές μοναρχίες που καταστέλλουν κάθε εσωτερική διαφωνία και είναι εχθρικά προς τις γειτονικές τους χώρες. Είναι οικονομικά σταθερά, γεγονός που τα βοηθά να αποπολιτικοποιήσουν τις μάζες, ανταλλάσσοντας την απόλυτη απομάκρυνση από τα κοινά με τη σχετική ευημερία, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα την απόσυρση στην ιδιωτική ζωή. Τα παραπάνω οδηγούν τις χώρες να γίνουν στρατιωτικά επιθετικές, εξωτερικεύοντας τις εσωτερικές συγκρούσεις, υπερεκτιμώντας τις απειλές από το εξωτερικό και καταλήγοντας να ενισχύουν ισχυρές στρατιωτικές συμμαχίες εναντίον τους. Καθοδηγούνται από αυτοκτονικές τάσεις και οδεύουν αναπόφευκτα προς την ήττα – αλλά αυτό έχει υψηλό τίμημα για όλους, ειδικά τώρα, στην πυρηνική εποχή.
Αφού ο Πούτιν μετέτρεψε τη Ρωσία σε εικονική μοναρχία με το συνταγματικό δημοψήφισμα του 2020 και προσπάθησε να δολοφονήσει τον μοναδικό πολιτικό του αντίπαλο, τον Αλεξέι Ναβάλνι, ήταν σαφές για μένα ότι καλλιεργούσε ένα σχέδιο για έναν μεγάλο πόλεμο. Δεδομένου ότι ο Πούτιν θεωρεί την ύπαρξη ενός μεγάλου και πολιτισμικά κοντινού κράτους –το οποίο βρίσκεται στα σύνορά του και κυβερνάται από ένα πολιτικό καθεστώς που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ– ως υπαρξιακή απειλή από πολιτική και στρατιωτική άποψη, κατέστη προφανές ότι θα ξεκινούσε έναν πόλεμο με στόχο την κατάκτηση της Ουκρανίας, αν προηγουμένως δεν κατάφερνε να την υποτάξει με ειρηνικά μέσα. Κανένα τίμημα δεν είναι πολύ υψηλό για τον Πούτιν προκειμένου να αποκτήσει τον έλεγχο της Ουκρανίας, καθώς πιστεύει ότι υπάρχει μια υπαρξιακή απειλή από αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «αντιρωσικό» στα σύνορά του.
Επιπλέον, ο Πούτιν αντιμετώπιζε μείωση της δημοτικότητάς του στη Ρωσία, ιδίως μεταξύ των νέων, και πιθανότατα θα ερχόταν σύντομα αντιμέτωπος με ένα κίνημα αντίστασης και διαμαρτυρίας. Έπρεπε να δημιουργήσει τις συνθήκες που θα του εξασφάλιζαν ότι θα μπορούσε να το καταστείλει με κάθε κόστος.
Τι μπορείτε να πείτε για την καταστολή και τις προοπτικές του αντιπολεμικού κινήματος;
Το αντιπολεμικό κίνημα κατάφερε να κάνει ορατό τον διχασμό που υπάρχει σήμερα στη ρωσική κοινωνία. Οι άνθρωποι που διαδήλωσαν στους δρόμους ή έκαναν δημόσιες δηλώσεις κατά του πολέμου κατέστησαν σαφές ότι υπάρχει ένα σημαντικό τμήμα της ρωσικής κοινωνίας που απορρίπτει αυτόν τον πόλεμο και τον θεωρεί όχι μόνο έγκλημα κατά της Ουκρανίας αλλά και προδοσία των συμφερόντων της Ρωσίας. Τις πρώτες ημέρες, όταν οι δημοσκοπήσεις είχαν ακόμη κάποιο νόημα (δεν έχουν πλέον, όταν κάποιος αντιμετωπίζει έως και 20 χρόνια φυλάκιση για τον απλό λόγο ότι αποκαλεί αυτή την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», πόλεμο), τα στοιχεία έδειχναν ότι τουλάχιστον το 25% της ρωσικής κοινωνίας αντιτίθεται σε αυτή τη στρατιωτική επιχείρηση. Αυτό, κατά την άποψή μου, ήταν ήδη μια σημαντική επιτυχία.
Αλλά οι διαμαρτυρίες έχουν σταματήσει. Δεν είναι καν η καταστολή που τις εμποδίζει, αλλά η έλλειψη κοινωνικής οργάνωσης. Ο Πούτιν ήταν αρκετά έξυπνος ώστε να καταστρέψει όλες τις πολιτικές ή κοινωνικές οργανώσεις και τα δίκτυα που υπήρχαν πριν από την έναρξη του πολέμου. Είναι απίστευτα δύσκολο να οργανωθείς εδώ – συλλαμβάνεσαι αμέσως από την αστυνομία ή σε ξυλοκοπούν οι τραμπούκοι του κράτους. Η έλλειψη οργάνωσης είναι αποθαρρυντική. Οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να ρισκάρουν τη ζωή τους παρά τους νέους νόμους και την αυξημένη αστυνομική βία. Αλλά είναι δύσκολο να το κάνεις αυτό όταν δεν βλέπεις κανένα τρόπο να πετύχεις κάτι. Ο Πούτιν κερδίζει πάντα σκορπίζοντας μια αίσθηση αδυναμίας.
Σε συνέντευξή σας στον Robin Celikates για την Taz, συγκρίνατε τη σημερινή κατάσταση με εκείνη του 1938, όταν η Γερμανία προσάρτησε τη Σουδητία. Αυτή η σύγκριση είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενη, καθώς τροφοδοτεί την αφήγηση που τοποθετεί τον Πούτιν στην ίδια γραμμή με τον Χίτλερ, ενώ ο Τζορτζ Μπους δεν περιγράφηκε ποτέ με τον ίδιο τρόπο όταν εισέβαλε στο Ιράκ και σκότωσε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους.
Η σύγκριση με τον Χίτλερ ήταν ατυχής για μεγάλο χρονικό διάστημα και ποτέ δεν την υποστήριξα. Η προσέγγιση αυτή αποσκοπούσε στο να τρομάξει το ακροατήριο ταυτίζοντας τον Πούτιν με το ριζοσπαστικό κακό. Ο Πούτιν ήταν πολύ πιο κοντά στον Ναπολέοντα Γ’ ή ίσως στον Φράνκο, αν θέλετε να δώσετε έμφαση στη σκληρότητά του. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ήταν «αρκετά κακός», αλλά ότι ήταν ένα διαφορετικό είδος καταπιεστικού αυταρχικού καθεστώτος.
Τώρα όμως η κατάσταση στη Ρωσία έχει αλλάξει και δεν είμαι σίγουρος ότι οι άνθρωποι εκτός Ρωσίας το καταλαβαίνουν αυτό. Ζούμε σε μια συνεχή μετατόπιση από τον αυταρχισμό στον ολοκληρωτισμό. Πρόκειται για το πώς δομείται πολιτικά η κοινωνία και πώς δομείται η εξουσία. Με άλλα λόγια, δεν είναι θέμα ποσότητας, αλλά ποιότητας. Και με αυτή την έννοια, πράγματι, πολύ πρόσφατα αρχίσαμε να βλέπουμε διαδικασίες με περισσότερες ομοιότητες με αυτό που παραδοσιακά περιγράφεται ως φασισμός.
Στη Γερμανία έχουμε μια πολύ αυστηρή αντίληψη του φασισμού και του ναζισμού, με τον τελευταίο να συνδέεται πάντα με έναν εξοντωτικό αντισημιτισμό. Διανοούμενοι στη Γερμανία, όπως ο Felix Jaitner, αναλύουν μάλλον το καθεστώς του Πούτιν στο πλαίσιο του «Βοναπαρτισμού» του Μαρξ και του Πουλαντζά, κάτι μεταξύ στρατιωτικής δικτατορίας και φασισμού.
Η εμμονή με την ουσία του ουκρανικού έθνους και την ισοδυναμία του με το ρωσικό έθνος, είναι που ξεχωρίζει ως ιδιαίτερα ναζιστικό στοιχείο και όχι απλώς φασιστικό. Ως ανεπίσημη απόδειξη, θα πρέπει να προσθέσω ότι, είναι από καιρό γνωστό, υπάρχουν πολλοί θαυμαστές του Μουσολίνι μεταξύ των ρωσικών ελίτ. Θα συνιστούσα επίσης να διαβάσετε το άρθρο του Πούτιν στο National Interest το 2020, στο οποίο εξηγεί τα αίτια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Προσπαθήστε να βρείτε πόσες φορές κατηγορεί τη Γερμανία για τον πόλεμο σε αυτό το άρθρο, σε σύγκριση με την Πολωνία. Όσον αφορά τον αντισημιτισμό, δεν υπάρχει κανένα σαφές αντισημιτικό στοιχείο στο καθεστώς αυτή τη στιγμή. Όμως, υπάρχει πολύς σιωπηλός αντισημιτισμός στη Ρωσία, και είναι συγκεντρωμένος κυρίως στις μυστικές υπηρεσίες, οι οποίες έχουν πλέον το πάνω χέρι.
Βλέπετε το Κίνημα Ζ ως ένδειξη της ποιοτικής μετατόπισης προς το φασισμό;
Το σύμβολο Ζ, το οποίο υιοθετήθηκε από τα ρωσικά στρατιωτικά οχήματα στην Ουκρανία (τα οχήματα που ανήκουν στη Δυτική στρατιωτική περιφέρεια έχουν το σύμβολο Ζ λόγω της ρωσικής λέξης για τη Δύση: «Zapad»), προωθήθηκε από κυβερνητικούς προπαγανδιστές που σίγουρα γνωρίζουν ότι μοιάζει με μισή σβάστικα. Μερικοί ηλικιωμένοι τρομοκρατήθηκαν εντελώς από αυτό το σύμβολο καθώς τους θύμισε αμέσως την παιδική τους ηλικία. Τώρα, το σύμβολο Ζ, μαζί με διάφορες απειλές, συναντάται γραμμένο στις πόρτες των σπιτιών ακτιβιστών που αντιτίθενται στο πόλεμο, γεγονός που δείχνει ότι υπάρχει μια ομάδα ναζιστών μεταξύ των siloviki (μέλη της μυστικής αστυνομίας και των δυνάμεων ασφαλείας), οι οποίοι έχουν το ελεύθερο να ενεργούν με αυτόν τον τρόπο.
Ακόμα πιο ανατριχιαστικοί είναι οι σχηματισμοί σε σχήμα Ζ που φτιάχνουν οι άνθρωποι σε όλη τη Ρωσία με τα σώματά τους. Όχι μόνο οι δημόσιοι υπάλληλοι, αλλά και τα παιδιά στα σχολεία και τους παιδικούς σταθμούς καλούνται να συγκεντρωθούν σε σχήμα Ζ και να χαιρετήσουν τον Πούτιν. Στη θέα ενός τέτοιου «Ζ», που σχηματίζεται από παιδιά με ανίατες ασθένειες ή γονατιστά νήπια, είναι δύσκολο να μη σκεφτεί κανείς τη ναζιστική Γερμανία.
Μια άλλη ανησυχητική δυναμική είναι η εισαγωγή της ανοιχτής προπαγάνδας στα εκπαιδευτικά ιδρύματα, από τα πανεπιστήμια μέχρι τους παιδικούς σταθμούς. Το όραμα του Πούτιν για την ιστορία της Ουκρανίας σφυρηλατείται τώρα στα κεφάλια των παιδιών. Αυτό δεν έχει ξανασυμβεί. Παρά κάποιες ανησυχητικές εξελίξεις στη διδασκαλία της ιστορίας, δεν απαιτήθηκε ποτέ να διδαχθεί μια επίσημη αντίληψη της ιστορίας, πόσο μάλλον οι παραληρηματικές θεωρίες του Πούτιν.
Η φασιστική κινητοποίηση στη ρωσική κοινωνία συμβαίνει κυρίως στο επίπεδο του πολιτικού συμβολισμού;
Στην εικόνα που περιγράφεται παραπάνω πρέπει να προστεθεί η βία που εξαπολύεται σήμερα. Ήδη από την αρχή των αντιπολεμικών διαδηλώσεων υπήρξαν πολυάριθμες μαρτυρίες για ξυλοδαρμούς, βασανιστήρια και σεξουαλικές επιθέσεις σε αστυνομικά τμήματα. Αν και η αστυνομική βία δεν είναι ασφαλώς κάτι καινούργιο στη Ρωσία, οι εξελίξεις αυτές υποδηλώνουν μια πιθανή μετατόπιση σε ένα νέο επίπεδο. Επί του παρόντος, υπάρχει επίσης πλήρης καταστολή των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης: το τελευταίο ανεξάρτητο περιοδικό Novaya Gazeta, ο εκδότης του οποίου έλαβε πέρυσι το βραβείο Νόμπελ, έκλεισε πριν λίγες μέρες – πρακτικά αυτό σημαίνει δεν υπάρχει πλέον κανένα ανεξάρτητο μέσο ενημέρωσης. Αυτά που εξακολουθούν να υπάρχουν, δεν είναι προσβάσιμα από τη Ρωσία και χαρακτηρίζονται επισήμως ως «ξένοι πράκτορες» ή «εξτρεμιστικές οργανώσεις».
Τέλος, το πιο ανησυχητικό στοιχείο αυτής της νέας, δυνητικά ολοκληρωτικής εικόνας, είναι η ιδεολογική στροφή που έχει κάνει ο Πούτιν από τις πρώτες ημέρες του πολέμου, η νέα του αφήγηση για «αποναζιστικοποίηση» της Ουκρανίας. Η κατηγορία ότι οι ουκρανικές αρχές υποστηρίζουν την Ακροδεξιά είναι διάχυτη στην επίσημη ρωσική ρητορική εδώ και αρκετό καιρό και δεν είναι εντελώς αβάσιμη. Τον Φεβρουάριο, ωστόσο, μετατράπηκε σε καθαρά ουσιοκρατική ρητορική, υπονοώντας ότι η ουκρανική «ουσία», η οποία υποτίθεται ότι είναι από τη φύση της ρωσική, έχει μολυνθεί από κάποιο ναζιστικό στοιχείο. Επομένως, είναι καθήκον του ρωσικού στρατού να καθαρίσει την Ουκρανία από αυτό το ναζιστικό στοιχείο. Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας μιλάει ήδη για την καθιέρωση διαδικασιών «φιλτραρίσματος» στα κατεχόμενα εδάφη. Και επειδή οι Ουκρανοί αντιστέκονται πεισματικά, η μόνη πιθανή εξήγηση είναι ότι ήταν ακόμη πιο «ναζιστές» από ό,τι αναμενόταν, γεγονός που θα μπορούσε εύκολα να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι τους αξίζει να εξοντωθούν. Το ίδιο αφήγημα περί «καθαρότητας» χρησιμοποιήθηκε από τον Πούτιν μόλις πριν από λίγες ημέρες, όταν μίλησε για τον «εσωτερικό εχθρό», τους λεγόμενους «προδότες του έθνους», τους οποίους η ρωσική κοινωνία πρέπει να «εξοντώσει σαν τον σκόρο» για να παραμείνει υγιής.
Είναι δυνατόν να ποσοτικοποιηθεί το Κίνημα Ζ;
Εξαρτάται από το πώς το ορίζετε. Ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν συμμετάσχει στους σχηματισμούς των δημόσιων φορέων, που φοράνε ρούχα με το σύμβολο Ζ, το βάζουν στα αυτοκίνητά τους ή το χρησιμοποιούν στα κοινωνικά δίκτυα είναι τεράστιος. Με βάσει την εμπειρία μου, εικάζω ότι θα μπορούσε να είναι κοντά στο 30% με 40% σε όλους τους τομείς της κοινωνίας. Ωστόσο, το να θεωρήσουμε τις παραπάνω ενέργειες ως ένα κίνημα, δεν είναι σωστό. Πολλοί από αυτούς αναγκάστηκαν να υιοθετήσουν το σήμα από τους, συχνά κρατικούς, εργοδότες τους. Πολλοί δεν χαίρονται γι’ αυτό, αλλά έχω ακούσει ανθρώπους να λένε: «Θα κάνω ό,τι θέλουν αν αυτό σώζει τη δουλειά μου». Οι άνθρωποι που το κάνουν εθελοντικά είναι κατά πολύ λιγότεροι σε αριθμό. Ωστόσο, ορισμένοι από αυτούς είναι πραγματικά επιθετικοί.
Για να είμαστε σαφείς, εδώ ακριβώς βρίσκεται η γραμμή μεταξύ του παλιού αυταρχισμού του Πούτιν και ενός νέου είδους ολοκληρωτικού κράτους. Όσο αυτό το κίνημα κυρίως οργανώνεται ενάντια στη θέληση του λαού, η γραμμή θα παραμείνει αδιάβατη. Ωστόσο, αν και η παθητικότητα των μαζών είναι πραγματικά απεριόριστη, κάποια στιγμή μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε επιθετικό όχλο.
Είδαμε το χρηματιστήριο να κάνει βουτιά κατά 40% μέσα σε δύο εβδομάδες, αλλά το ρούβλι έχει ήδη ανακάμψει από τα μέσα Μαρτίου. Πόσο καιρό μπορεί να λειτουργήσει μια οικονομία πολέμου στη Ρωσία; Οι κοινωνικές συνέπειες της οικονομικής ύφεσης δεν θα οδηγήσουν σε μεγάλη δυσαρέσκεια;
Ο Πούτιν δεν θα μείνει άπραγος και δεν θα περιμένει μέχρι η κρίση να χτυπήσει αρκετά σκληρά ώστε οι Ρώσοι να στραφούν εναντίον του. Γνωρίζει πολύ καλά τον κίνδυνο και, ως εκ τούτου, πιθανότατα θα προσπαθήσει να κατηγορήσει για την κρίση τους «προδότες» που ενεργούν σε συνεννόηση με τη Δύση για να βλάψουν τη Ρωσία. Ωστόσο, αν για κάποιο λόγο ο Πούτιν αποτύχει να θέσει σε εφαρμογή την τρομοκρατία και χάσει τη δυναμική του, είναι πιθανό ότι τα τμήματα της κοινωνίας που πλήττονται τώρα περισσότερο από την κρίση θα ενωθούν με τις ελίτ εναντίον του. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί σχετικά σύντομα.
Ποιά είναι η βάση της εξουσίας του Πούτιν από οικονομική άποψη; Υπάρχει διαχωρισμός εντός των οικονομικών ελίτ σε φιλοπόλεμους και αντιπολεμικούς;
Ο Πούτιν μπόρεσε να οικοδομήσει μια ισχυρή και εύρωστη νεοφιλελεύθερη οικονομία εμμένοντας στο μοντέλο της ελεύθερης αγοράς της δεκαετίας του 1990. Στην πραγματικότητα, οι νεοφιλελεύθεροι που ήταν στην εξουσία υπό τον Γέλτσιν εξακολουθούν να είναι υπεύθυνοι για την οικονομία υπό τον Πούτιν, με βασικό πρόσωπο την Ελβίρα Ναμπιούλινα, επικεφαλής της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας. Αυτό το νεοφιλελεύθερο σκηνικό έχει κάποιες ιδιαιτερότητες όπως, για παράδειγμα, ο συνδυασμός δημόσιων και ιδιωτικών εταιρειών όπως η Gazprom ή η Rosneft, οι οποίες θεωρητικά ανήκουν στο κράτος, αλλά στην πραγματικότητα διοχετεύουν τα έσοδα στις τσέπες των φίλων του Πούτιν. Αυτό το οικονομικό μοντέλο εξασφάλισε εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη κατά την πρώτη δεκαετία της εξουσίας του Πούτιν και σχετική ανθεκτικότητα στις ξένες κυρώσεις κατά τη δεύτερη δεκαετία.
Ωστόσο, η ανάπτυξη οδήγησε σε τεράστια ανισότητα. Σήμερα, η Ρωσία είναι μία από τις πιο άνισες χώρες στον κόσμο, συναγωνιζόμενη τις Ηνωμένες Πολιτείες από αυτή την άποψη: το 2019, το 58% του πλούτου ανήκε στο 1% του πληθυσμού, ενώ το κορυφαίο 10% κατείχε το 83% του συνολικού πλούτου, σύμφωνα με την Credit Suisse. Ταυτόχρονα, ο Πούτιν δημιούργησε ένα σύστημα διαρροής προς τα κάτω (trickle–down system) που μοιάζει με αυτό που δημιούργησε ο Ρόναλντ Ρέιγκαν στην εποχή του. Ενώ οι ελίτ έγιναν απίστευτα πλούσιες και αγόραζαν ατελείωτα πολυτελή γιοτ και παλάτια, ο γενικός πληθυσμός μπόρεσε να αυξήσει το βιοτικό του επίπεδο μέσω των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων και της καταναλωτικής πίστης. Η Ρωσία έχει δυσανάλογα υψηλά επίπεδα ιδιωτικού χρέους, με σημαντικό ποσοστό των φτωχότερων οικογενειών να ξοδεύει το ήμισυ του εισοδήματός του σε πληρωμές τόκων σε τράπεζες ή οργανισμούς μικροχρηματοδότησης.
Οι ολιγάρχες του Πούτιν μπορούν να χωριστούν σε δύο ομάδες. Ορισμένοι από αυτούς είναι παλιοί φίλοι του Πούτιν από την KGB. Μοιράζονται την ιμπεριαλιστική κοσμοθεωρία του και πιθανώς συνέβαλαν στο να τον ωθήσουν σε αυτόν τον πόλεμο. Μια άλλη ομάδα αποτελείται από εκείνους που έγιναν υπερπλούσιοι τη δεκαετία του 1990 και μπόρεσαν να πολλαπλασιάσουν τις περιουσίες τους υπό τον Πούτιν. Είναι προφανώς δυσαρεστημένοι με αυτόν τον πόλεμο και ορισμένοι τολμούν να το λένε δημοσίως, έστω και διακριτικά.
Ωστόσο, τόσο οι υπερπλούσιοι όσο και οι τεχνοκράτες που είναι υπεύθυνοι για τη ρωσική οικονομία, στερούνται πλήρως κάθε πολιτικής υποκειμενικότητας. Έχουν δώσει όρκο στον Πούτιν να μην εμπλακούν ποτέ στην πολιτική και δεν τολμούν καν να αμφισβητήσουν τις αποφάσεις του. Τον φοβούνται και απλά αποδέχονται ότι αυτός ο πόλεμος είναι η μοίρα που θα μοιραστούν με τη χώρα τους. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με διάφορες πηγές πληροφοριών, η Ελβίρα Ναμπιούλινα προσπάθησε να παραιτηθεί μετά την έναρξη του πολέμου, αλλά ο Πούτιν απείλησε την οικογένειά της και την ανάγκασε να παραμείνει. Αυτοί οι άνθρωποι αισθάνονται αρκετά άνετα να κρατούνται όμηροι.
Όταν αλληλογραφούσαμε πριν από αυτή τη συζήτηση, είπατε ότι ο Πούτιν θα εισβάλει στην Πολωνία σε επόμενη φάση. Εάν συμβεί αυτό, υπάρχουν δύο επιλογές: είτε οι ΗΠΑ/ΝΑΤΟ θα επιτρέψουν στον Πούτιν να πάρει τον έλεγχο της Ανατολικής Ευρώπης είτε πιθανώς οδηγηθούμε προς τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εξακολουθώ να δυσκολεύομαι να φανταστώ ένα τέτοιο σενάριο, καθώς ο στρατός του ΝΑΤΟ φαίνεται πολύ ανώτερος από τον ρωσικό.
Ο στόχος του Πούτιν δεν είναι ένας πόλεμος με την Ουκρανία ή την Πολωνία. Γι’ αυτόν, οι χώρες αυτές είτε δεν υπάρχουν είτε είναι απλές μαριονέτες των Ηνωμένων Πολιτειών. Στα μάτια της ρωσικής στρατιωτικής διοίκησης, ο πόλεμος είναι ένας αμυντικός πόλεμος κατά των ΗΠΑ/ΝΑΤΟ/Δύσης και οι όροι αυτοί χρησιμοποιούνται εναλλακτικά. Το ουκρανικό έδαφος είναι μόνο το πρώτο βήμα σε αυτόν τον μεγάλο πόλεμο. Τα ρωσικά στρατεύματα στην Υπερδνειστερία (αυτονομιστική περιοχή της Μολδαβίας) έχουν ήδη κινητοποιηθεί και περιμένουν να αποκτήσουν μια σύνδεση με τον ρωσικό στρατό εάν καταλάβει την Οδησσό, πράγμα που θα σήμαινε ότι θα ήταν δυνατή μια εισβολή στη Μολδαβία. Οι χώρες της Βαλτικής και η Πολωνία αποτελούν σίγουρα μεσοπρόθεσμους στόχους. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Πούτιν απαίτησε την πλήρη αποχώρηση των στρατευμάτων του ΝΑΤΟ από τις πρώην χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας.
Η στρατιωτική στρατηγική του είναι απλή: απειλεί με πυρηνικά όπλα και καταλαμβάνει εδάφη. Πιστεύει ότι η Δύση είναι θεμελιωδώς αδύναμη, διεφθαρμένη και δειλή. Αυτή η στάση είναι εξαιρετικά δημοφιλής στη Ρωσία και ο Πούτιν την ενισχύει. Υπάρχει μια βαθιά πεποίθηση στη Ρωσία ότι η Δύση δεν θα διακινδύνευε ποτέ μια πυρηνική σύγκρουση με τη Ρωσία για μια χώρα στην Ανατολή, είτε πρόκειται για την Ουκρανία είτε για την Πολωνία. Αυτό που βλέπουμε τώρα στην Ουκρανία επιβεβαιώνει σε γενικές γραμμές την εκτίμησή τους: αρκεί ο Πούτιν να επικαλεστεί μια πυρηνική σύγκρουση για να επανεξετάσει η Δυτική Ευρώπη τι είναι διατεθειμένη να κάνει για να βοηθήσει την Ουκρανία.
Ο Πούτιν πιστεύει επίσης ότι αυτή τη στιγμή έχει κάποιο στρατιωτικό πλεονέκτημα έναντι των ΗΠΑ στα υπερηχητικά όπλα. Ίσως πιστεύει ότι αυτό θα ήταν αρκετό για να αποτρέψει τις ΗΠΑ από το να εμπλακούν σε μια πιθανή πυρηνική αντιπαράθεση. Σύμφωνα με τον ρωσικό στρατό, έχει ήδη χρησιμοποιήσει υπερηχητικούς πυραύλους στην Ουκρανία χωρίς να υπάρχει καμία στρατιωτική ανάγκη, κάτι που φαίνεται να αποτελεί μήνυμα προς τη Δύση. Είναι σημαντικό ότι ο Πούτιν έχει επανειλημμένα πει ότι αυτό το πλεονέκτημα δεν θα διαρκέσει για πολύ, καθώς οι Αμερικανοί σύντομα θα τον προλάβουν. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να το εκμεταλλευτεί τώρα.
Πώς μπορεί η Αριστερά στη Γερμανία να στηρίξει την Αριστερά στην Ουκρανία και τη Ρωσία στους σημερινούς αγώνες τους;
Ειλικρινά, πιστεύω ότι ο κόσμος βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο. Γνωρίζουμε αυτό το θηρίο εκ των έσω και δεν έχουμε πολλές αυταπάτες ότι θα σταματήσει μόνο του. Η Αριστερά γνωρίζει τη σημασία των διεθνών κινημάτων κατά τη διάρκεια μεγάλων πολέμων. Πρέπει, επομένως, να αντισταθεί στην πλαισίωση αυτής της σύγκρουσης με όρους εθνών-κρατών, π.χ. Ρωσίας και Ουκρανίας, διότι αυτό θα ενίσχυε μόνο τα κράτη και θα αποδυνάμωνε περαιτέρω τους λαούς. Μόνο μέσω της διεθνούς αλληλεγγύης μπορεί να σταματήσει αυτό το θηρίο. Και πρέπει να σταματήσει τώρα, πριν να είναι πολύ αργά.
Ένα σημαντικό πράγμα που πρέπει επίσης να γίνει τώρα είναι να στοχεύσουμε τα χρήματα των υπερπλουσίων. Αυτή η βάναυση επίθεση κατέστησε σαφές ότι το κεφάλαιο παθαίνει αμόκ όταν δεν υπόκειται σε έλεγχο. Η επιτυχία του Πούτιν στο να διαφθείρει πολιτικές και οικονομικές ελίτ σε όλο τον κόσμο οφείλεται στη γνώση του ότι η απληστία και το προσωπικό συμφέρον είναι οι ακρογωνιαίοι λίθοι του καπιταλισμού. Πιστεύει ακράδαντα ότι τα χρήματα μπορούν να αγοράσουν τα πάντα. Γνωρίζει ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία είναι μια απάτη. Ο Πούτιν είναι ένας υπερ-νεοφιλελεύθερος, ξερίζωσε κάθε έννοια αλληλεγγύης στη Ρωσία και την αντικατέστησε με αχαλίνωτο κυνισμό. Γι’ αυτό είναι σίγουρος ότι κανείς δεν θα παρέμβει στα στρατιωτικά του σχέδια και ότι τελικά θα αρθούν όλες οι κυρώσεις, επειδή το κεφάλαιο ενδιαφέρεται μόνο για τα κέρδη. Έχει αρκετές αποδείξεις γι’ αυτό, και η πολιτική που ανέπτυξε η πρώην καγκελάριος Μέρκελ, σε σχέση με τη Ρωσία, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς η απληστία κυριαρχεί στην πολιτική εξουσία στον καπιταλισμό.
Αρχική δημοσίευση: akweb
