Πηγή: Manifesto (24/3/2022) – Απόδοση στα ελληνικά: Κ.Ζ.
Θα έχουμε ένα Αφγανιστάν στην καρδιά της Ευρώπης; Σήμερα (σ.σ.: Πέμπτη 24/3) σε τρεις Συνόδους Κορυφής σε μια μέρα στις Βρυξέλλες (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ΝΑΤΟ, G7) ο Τζο Μπάιντεν θα μας πει αν θέλει –Πούτιν επιτρέποντος– να τερματιστεί ο πόλεμος ή να αντιμετωπίσει τη Ρωσία σε μια σύγκρουση φθοράς δι’ αντιπροσώπων, που έχει διαρκέσει ήδη ακριβώς ένα μήνα.
Το αφήγημα μιας Ρωσίας που δεν μπορεί να νικήσει ή που, ούτως ή άλλως, βρίσκεται σε τέλμα, είναι ήδη έτοιμο. Ο αμερικανός πρόεδρος φθάνει στην Ευρώπη κομίζοντας τη γνωμοδότηση του Πενταγώνου, σύμφωνα με την οποία ο Πούτιν έχει χάσει πάνω από το 10% της στρατιωτικής του δύναμης, ότι η εισβολή είναι σε τέλμα, ότι η επιμελητεία των ρωσικών στρατευμάτων περνάει κρίση και ότι οι Ουκρανοί υποτίθεται ότι σε κάποιες περιοχές έχουν περάσει στην αντεπίθεση.
Και όπως μας πληροφορεί στους New York Times της 22/3 ο αμερικανός στρατηγός που σχεδίασε τις επιδρομές της Καταιγίδας της Ερήμου στο Ιράκ, οι Ουκρανοί έχουν ακόμα και μια μυστική αεροπορική δύναμη που πολεμάει εναντίον των Σουκόι της ρωσικής αεροπορίας.
Ας το πούμε χωρίς περιστροφές: ο Μπάιντεν είναι ο ηγέτης ενός ευρω-ατλαντικού μετώπου όπου οι Ουκρανοί είναι το πεζικό, περίπου όπως ήταν οι Κούρδοι στον πόλεμο απέναντι στον ISIS. Αν και οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν σε καμιά περίπτωση επιβολής μιας ζώνης απαγόρευσης πτήσεων, για να αποφύγουν έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο, είναι οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί που γέμισαν με όπλα την Ουκρανία και οι ΗΠΑ αποτελούν τον μεγαλύτερο προμηθευτή στρατιωτικής και πολιτικής βοήθειας στο Κίεβο, ύψους σχεδόν 14 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αυτή είναι η οικονομική και στρατιωτική παρακαταθήκη για να συνεχιστεί η σύγκρουση. Παρακαταθήκη την οποία η Ιταλία του Ντράγκι, την ημέρα που μίλησε ο Ζελένσκι στο Κοινοβούλιο, έσπευσε να ενισχύσει.
Κι όμως, θα έπρεπε ο Μπάιντεν να βρει μια διέξοδο για τον Πούτιν και να σταματήσει τη σφαγή των Ουκρανών. Αλλά θα έπρεπε να την έχει αναζητήσει νωρίτερα, όταν επί δυο μήνες οι Αμερικανοί έλεγαν ότι είναι βέβαιοι για τη ρωσική εισβολή αλλά δεν έκαναν τίποτα συγκεκριμένο.
Ο Αντρέι Γκράτσεφ –εκπρόσωπος του Γκορμπατσόφ όταν ανακοινώθηκε η διάλυση της ΕΣΣΔ– σε πρόσφατη συνέντευξή του υπογράμμιζε ότι «χρειάζεται να οδηγήσουμε τις δυο χώρες που βρίσκονται σε σύγκρουση προς μια έξοδο κινδύνου, επιστρέφοντας στη φόρμουλα των συμφωνιών του Μινσκ του 2015, στην ουδετερότητα και στη μετατροπή της Ουκρανίας σε ομοσπονδιακό κράτος που θα εγγυάται το σεβασμό των δικαιωμάτων της ρωσόφωνης μειονότητας. Τέτοιες λύσεις θα μπορούσαν να κατεβάσουν τους τόνους και να προσφέρουν στον Πούτιν τη δυνατότητα να δικαιολογήσει το σταμάτημα της εισβολής».
Έχει ενδιαφέρον ότι η ίδια τοποθέτηση, με διαφορετικές αποχρώσεις, εκφράστηκε και από την αμερικανική επιθεώρηση The Atlantic, που υπογραμμίζει τον απατηλό πειρασμό των δυτικών ηγετών. Οι δυτικοί ενισχύουν τη ρητορική και την υποστήριξη τους στην Ουκρανία ως ηθική και γεωπολιτική αλληλεγγύη, αλλά και εξαιτίας της αρχικής επιτυχίας της Ουκρανίας να κρατήσει απέναντι στην ρωσική εισβολή. Όσο περισσότερο αντιστέκεται η Ουκρανία, τόσο περισσότερο η Δύση πείθεται ότι μπορεί να πετύχει κάτι παραπάνω από τη διατήρηση του status quo, ότι δηλαδή ο Πούτιν και το καθεστώς του δεν θα επιζήσουν από την κρίση την οποία δημιούργησαν.
Είναι οι ίδιες οι αδυναμίες της Ρωσίας που δημιουργούν μια σειρά από κινδύνους. Ανοίγει ο δρόμος σε υποθέσεις για κατάρρευση της Ρωσίας, που ξεκινούν για παράδειγμα από την πεποίθηση ότι η ρωσική στρατιωτική μηχανή δεν στάθηκε στο ύψος της, ότι οι δυσκολίες στην Ουκρανία αποκαλύπτουν ένα σύστημα διαβρωμένο από τη διαφθορά, ότι ο Πούτιν είναι μια χάρτινη τίγρη, ή ότι το καθεστώς της Μόσχας θα καταρρεύσει σύντομα.
Πρέπει να υπενθυμίσουμε όμως ότι η κινέζικη απολυταρχία επέζησε από τη σφαγή της Τιεν Αν Μεν, η ιρανική θεοκρατία επιβιώνει για δεκαετίες παρά τις κυρώσεις των ΗΠΑ και ότι, πιο πρόσφατα, ο Μπασίρ Άσαντ επιβίωσε από τον συριακό εμφύλιο πόλεμο και έγινε ξανά δεκτός στον αραβικό κόσμο με την επίσκεψή του στα Εμιράτα την περασμένη Παρασκευή.
Αλλά αυτό που φοβίζει περισσότερο το ευρωατλαντικό μέτωπο, που βγαίνει από εμβληματικές καταστροφές στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, στη Λιβύη, είναι ότι ανακαλύπτει ότι ο μισός πλανήτης υποστηρίζει ή έστω συμπαθεί τον Πούτιν. Είναι το μέτωπο που αρνείται τις κυρώσεις στη Μόσχα. Από την Κίνα, την Ινδία και το Πακιστάν ως τα καθεστώτα του Κόλπου, χωρίς να ξεχνάμε τις αμφιταλαντεύσεις της Τουρκίας και του Ισραήλ. Πρόκειται για κράτη που θέλουν να κρατήσουν ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τη Μόσχα. Όπως δείχνει ανάμεσα στ’ άλλα η ιστορική συνάντηση των προηγούμενων ημερών στο Σαρμ Ελ Σεϊχ ανάμεσα στον ισραηλινό πρωθυπουργό Μπένετ, τον πρίγκηπα των Εμιράτων Μοχάμεντ Μπιν και τον Αιγύπτιο δικτάτορα Φάταχ Αλ Σίσι.
Υπάρχει ο κίνδυνος το αφήγημα μιας Ρωσίας που έχει τελματωθεί στην Ουκρανία να τροφοδοτήσει επικίνδυνες αυταπάτες. Είναι πιθανό το καθεστώς του Πούτιν να έχει πράγματι αποδυναμωθεί. Αλλά αυτή η αδυναμία της Ρωσίας μπορεί να δημιουργήσει νέους κινδύνους. Σε πρώτη φάση, η Δύση θα μπορούσε να νιώσει τόσο σίγουρη για τον εαυτό της ώστε να δοκιμάσει τα όρια της Μόσχας. Κατόπιν, η προοπτική μιας ρωσικής ήττας στην Ουκρανία, αυξάνει την πιθανότητα ο Πούτιν να κλιμακώσει τη σύγκρουση.
Η κλιμάκωση μπορεί να ξεκινήσει άμεσα. Ο Πούτιν θα μπορούσε να αποφασίσει ότι, απλά, δεν μπορεί να χάσει. Αυτό θα μπορούσε να αυξήσει την πιθανότητα χρήσης όπλων μαζικής καταστροφής για να αλλάξει τα πράγματα επί του πεδίου. Η φύση του καθεστώτος του θέτει ως επίδικο όχι μόνο την εξουσία του, αλλά ακόμα και τη ζωή του. Σε μια τέτοια κατάσταση δεν μπορεί κανείς να προεξοφλήσει ότι θα σταματήσει πριν ισοπεδώσει το Κίεβο. Έχει ήδη δείξει ότι είναι διατεθειμένος να το κάνει: το έδειξε πρώτα στο Γκρόζνι στην Τσετσενία, και έπειτα στο Χαλέπι, όταν οι αεροπορικές του δυνάμεις υποστήριξαν τον Άσαντ.
Ο κίνδυνος, συνεπώς, είναι η δυτική υποστήριξη στην Ουκρανία –η οποία τροφοδοτείται από τη βαρβαρότητα του Πούτιν, την ουκρανική επιτυχία και τη δυτική αισιοδοξία– να συνδυαστεί με αποδυνάμωση του καθεστώτος Πούτιν, και να δημιουργήσει τις συνθήκες για λάθος υπολογισμούς που θα γεννηθούν από την απελπισία. Κι όσο περισσότερο διαρκεί η κρίση, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος.
