O Σουάτ Αλπέρ Ορχάν (Suat Alper Orhan) είναι υποψήφιος διδάκτορας που ερευνά τα κόμματα της Αριστεράς και τη μετανάστευση στο Πανεπιστήμιο Europa του Φλένσμπουργκ. Ο Ντογιουκάν Ντεμιρσίογλου (Dogukan Demircioglu) είναι φοιτητής στο Πολυτεχνείο της Μέσης Ανατολής, με εστίαση στην ψυχολογία της φτώχειας, και πολιτικός σύμβουλος στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση.

Μετάφραση: Ηρώ Μαρίνου | Πηγή: Jacobin (21.2.2022)

Για δεκαετίες, η στρατιωτική καταστολή και ο ολιγαρχικός έλεγχος κρατούσαν την Αριστερά στο περιθώριο της δημόσιας ζωής. Ωστόσο, το πρόσφατα συγκροτηθέν Εργατικό Κόμμα της Τουρκίας έφερε την άκρα Αριστερά, για πρώτη φορά στα πενήντα τελευταία χρόνια, ξανά στο κοινοβούλιο.

Η Τουρκία ετοιμάζεται για μια ακόμη εκλογική διαδικασία. Ακριβέστερα, ετοιμάζεται για μια κρίσιμη εκλογική διαδικασία σαν ένα αυτοκίνητο δίχως φρένα, με ελαττωματικούς τροχούς και μια μηχανή να φλέγεται. Στο επίκεντρο είναι η δυσαρέσκεια για τον εκτροχιασμό του πληθωρισμού μαζί με τα ερωτήματα για το ξεφάντωμα στον κλάδο των κατασκευών με χρήματα των φορολογουμένων και με σχέδια –από τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν– προσφοράς φορολογικών ελαφρύνσεων και διαγραφής χρεών στις εταιρίες της «συμμορίας των πέντε»[1]. Το καλύτερο, την ώρα που οικονομολόγοι ισχυρίζονται πως η Τουρκία είναι δυο βήματα μακριά από την κατάρρευση, ο Ερντογάν τους αποκαλεί δόλιους συνεργούς των «ξένων δυνάμεων».

Παρόλο που οι εκλογές αναμένονται να γίνουν τον Ιούνιο του 2023 –συμπίπτουν με την εκατοστή επέτειο της δημοκρατίας–, η συνεχιζόμενη αβεβαιότητα κάνει αδύνατη την πρόβλεψη για το πότε μπορεί να διεξαχθούν (εξαρτάται και από το πότε θα θεωρήσει ο Ερντογάν και οι σύμμαχοί του πως θα είναι προς το συμφέρον τους). Οι παράγοντες που συμμετέχουν στις ταυτόχρονες προεδρικές και βουλευτικές εκλογές, ωστόσο, είναι λίγο πολύ οι ίδιοι με αυτούς στις προηγούμενες. Ο Ερντογάν με το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) και οι υπερεθνικιστές με το Κόμμα του Εθνικιστικού Κινήματος (ΜΗΡ), συγκροτούν μαζί τη δεξιά Λαϊκή Συμμαχία. Απέναντι είναι η Εθνική Συμμαχία, που αποτελείται από το κεντροαριστερό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) και το κεντροδεξιό, εθνικιστικό Καλό Κόμμα (ΙΥΙΡ, μια διάσπαση του ΜΗΡ). Διάφορα μικρότερα κόμματα, κινούμενα στην Κεντροαριστερά και την άκρα Αριστερά και άλλα, φιλελεύθερα έως ισλαμιστικά, φαίνεται πιθανό να συμμετέχουν ή να υποστηρίξουν την Εθνική Συμμαχία.

Ευτυχώς, από αριστερή σκοπιά, υπάρχει το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP). Έχοντας λάβει 11,7% στις τελευταίες εκλογές, η δύναμη αυτή, της οποίας ηγείται το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα των Κούρδων, έχει επίσης ενσωματώσει διάφορα αριστερόστροφα κόμματα και κινήματα. Το φιλόδοξο σχέδιό τους για «τουρκοποίηση» –που στόχευε στο να μετατραπεί σε ένα «κόμμα της Τουρκίας» και όχι μόνο των Κούρδων και των ζητημάτων τους– σταμάτησε όταν το AKP κατέφυγε σε σκληρή καταστολή και βία στις περιοχές όπου οι Κούρδοι είναι πλειονότητα. Αυτή η αυξανόμενη εχθρότητα εμπόδισε το σκοπό του HDP για ένα συμπεριληπτικό όραμα πέρα από το κουρδικό ζήτημα και το ανάγκασε να υποχωρήσει στις αρχικές του προτεραιότητες. Η κυβέρνηση εκμεταλλεύτηκε αυτή την υποχώρηση για να ποινικοποιήσει και να απομονώσει ακόμα περισσότερο το HDP: φυλάκισε τα μέλη και τους ηγέτες του, εξακολούθησε να τους συκοφαντεί και να τους λογοκρίνει απόλυτα στα ΜΜΕ. Αυτός ο διασυρμός έφτασε σε νέα επίπεδα όταν η Ντενίζ Ποϊράζ, μέλος του HDP, δολοφονήθηκε στα κεντρικά γραφεία του κόμματος στη Σμύρνη από δράστη έναν εθνικιστή αποφασισμένο για «μαζική δολοφονία» – παρ’ όλο που όταν συνέβη ήταν μόνη της στο κτήριο. Στο μεταξύ, ο κρατικός εισαγγελέας κατέθεσε αγωγή στο Συνταγματικό Δικαστήριο για να παύσουν οι δραστηριότητες του HDP και να τεθούν υπό απαγόρευση 451 πολιτικοί του. Παραμένει άγνωστο αν το HDP θα σταματήσει τη λειτουργία του, αλλά η πίεση που έρχεται από όλες τις πλευρές για αυτό, είναι μεγαλύτερη από πότε.

Παρά τη μεταβαλλόμενη ένταση καταστολής, λογοκρισίας και βασανιστηρίων στην πολιτική του Ερντογάν, η αντιπολίτευση φαίνεται ενεργοποιημένη και διεκδικεί πρόωρες εκλογές. Η υποστήριξη στον πρόεδρο σιγά σιγά καταρρέει, μαζί και η οικονομία και η γενική ευημερία του πληθυσμού. Το βασικό αντιπολιτευτικό στρατόπεδο βρίσκεται σε ανοδική πορεία και κερδίζει έδαφος. Το HDP δείχνει μεγάλη αποφασιστικότητα και διατηρεί την πολιτική του βάση και επιρροή. Όμως πού βρίσκεται η τουρκική Αριστερά σε όλα αυτά;

Το Εργατικό Κόμμα της Τουρκίας

Με τον πρόσφατο αποκλεισμό του HDP, η αριστερή πολιτική στην Τουρκία έχει παραγκωνιστεί, αν δεν έχει ήδη βυθιστεί σε σχετική αφάνεια, από τα κοινοβουλευτικά δρώμενα και τη λαϊκή κινητοποίηση τα τελευταία σαράντα χρόνια. Από τότε που η Τουρκία ανακηρύχτηκε δημοκρατία το 1923, η άκρα Αριστερά απομονώθηκε, παραγκωνίστηκε και εκδιώχθηκε με κάθε πιθανή ευκαιρία σε ένα προσδεδεμένο στις Ηνωμένες Πολιτείες κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ.

Το τελευταίο περιορισμένο κοινοβουλευτικό επίτευγμα της τουρκικής Αριστεράς ήταν το 1965, όταν το Εργατικό Κόμμα της Τουρκίας (ΤΙΡ) κέρδισε το 3% των ψήφων και 15 έδρες στη Βουλή. Για μια μικρή χρονική περίοδο προσέλκυσε με επιτυχία νέους από τα αστικά κέντρα, διανοούμενους και εργάτες στη βιομηχανία. Ακόμα και αυτό το ελάχιστο ποσοστό στάθηκε ικανό να τρομάξει το καθεστώς, το οποίο άλλαξε το εκλογικό σύστημα ώστε να αποτρέψει ανάλογες ριζοσπαστικές κινήσεις να αποκτήσουν κοινοβουλευτικό πάτημα. Αφού η άκρα Αριστερά εκδιώχθηκε από το κοινοβούλιο και την επίσημη πολιτική, αρκετά κινήματα και κόμματα μετέφεραν τον αγώνα τους στο δρόμο, τα εργοστάσια και τα πανεπιστήμια, με κάποιες ομάδες να προσχωρούν στην ένοπλη μάχη. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 και του 1970, η χώρα πολώθηκε απότομα ανάμεσα στη Δεξιά και την Αριστερά, με τις ένοπλες συμπλοκές μεταξύ διάφορων ομάδων να είναι μέρος της καθημερινότητας. Στο μεταξύ το ΤΙΡ και διάφορα άλλα αριστερά κόμματα απαγορεύτηκαν από τα δικαστήρια στο πέρασμα όλων αυτών των δεκαετιών με την επίκληση χιλιάδων αντιδημοκρατικών λόγων.

Όλη αυτή η πόλωση και η πολιτική διαμάχη σταμάτησαν με εκκωφαντικό τρόπο το Σεπτέμβριο του 1980 με πραξικόπημα. Εδώ δεν μπορούμε να εμβαθύνουμε στην τεράστιας κλίμακας καταστολή και την απάνθρωπη αντιμετώπιση που δέχτηκε η τουρκική Αριστερά – αλλά, από απαγορεύσεις σε διώξεις, παρεμποδίσεις σε πραξικοπήματα, την ώρα που εκατοντάδες δολοφονήθηκαν ή εκτελέστηκαν και χιλιάδες συνελήφθησαν, φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν, η τουρκική Αριστερά διασκορπίστηκε, εξορίστηκε ή απλά μαράζωσε. Το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980 τραυμάτισε τα αριστερά κινήματα, τα οποία δέχτηκαν ένα ισχυρό πλήγμα μια δεκαετία αργότερα με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτά τα κινήματα υποχώρησαν ελπίζοντας να ανακάμψουν και να επαναπροσδιοριστούν, όπως έκαναν πολλά κόμματα και κινήματα παγκοσμίως κατά τη διάρκεια και μετά τη δεκαετία του ’90. Έτσι, η τουρκική Αριστερά περιθωριοποιήθηκε και με όρους λαϊκής απήχησης και πολιτικής συνάφειας˙ περισσότερο πουριτανικές και θεωρητικές συμπεριφορές απορρόφησαν τις συζητήσεις της, απομακρύνοντάς την από τις μάζες.

Έγιναν διάφορες προσπάθειες για να ανανήψει η Αριστερά˙ ενώθηκαν κάμποσα κόμματα, μόνο και μόνο για διασπαστούν ξανά. Ταυτόχρονα, διεκδικούσαν να γίνουν εκλογές, μόνο για να καταρρεύσουν μπροστά στο αυστηρό όριο εισόδου του 10% στη Βουλή. Το Ενωτικό Κίνημα του Ιουνίου, το οποίο αναδύθηκε μετά τις διαμαρτυρίες στο Πάρκο Γκεζί το 2013 και φαινόταν ως μια ικανή βάση να χτιστεί μια αριστερή συμμαχία που να έχει νόημα, υπέκυψε στην εσωστρέφεια, σε φραξιονιστικές διαφορές και σε διαφωνίες για τη στρατηγική

Μέσα σε αυτό τον αναβρασμό, το Εργατικό Κόμμα της Τουρκίας (ΤΙΡ) αναγεννήθηκε το 2017 από μια διάσπαση του Κομμουνιστικού Κόμματος Τουρκίας (ΤΚΡ) χρονολογούμενη τρία χρόνια νωρίτερα. Μια ακόμη διάσπαση στον αχανή αστερισμό της τουρκικής Αριστεράς δεν είναι απαραίτητα αξιοσημείωτη. Αλλά το ΤΙΡ κατάφερε να αποδράσει από τη μοναξιά, έστω και σε κάποιο βαθμό. Αυτό οφείλεται και στη συνεργατική στάση του HDP. Στο γενικότερο πλαίσιο της απολύτως ανεκπλήρωτης διαδικασίας «τουρκοποίησης», το HDP άνοιξε τις λίστες του σε άλλα σοσιαλιστικά κινήματα και στελέχη, ελπίζοντας να ισχυροποιήσει την υποστήριξή του πέρα από τον κουρδικό πληθυσμό. Το ΤΙΡ ήταν ένας από τους ωφελημένους από τη στιγμή που κάποια αριστερά κόμματα το αρνήθηκαν.

Εφεξής η στρατηγική του ΤΙΡ ήταν να δρα και να ψηφίζει μαζί με το βασικό κουρδικό κόμμα αλλά υπό τη δική του σημαία – μια προσέγγιση που το HDP καλωσόρισε. Για να είμαστε δίκαιοι, το HDP είχε επίσης αρκετούς σοσιαλιστές και ακροαριστερούς βουλευτές κάτω από την ομπρέλα του. Ωστόσο, το κόμμα ήταν (και ακόμα είναι) μια συμμαχία πολυάριθμων δυνάμεων με διαφορετικές τάσεις και ιδεολογικές θέσεις. Υπό αυτή την έννοια, η επιλογή του ΤΙΡ να δράσει ανεξάρτητα ήταν μικρή αλλά καθόλου αμελητέα πρωτοβουλία. Ο ηγέτης του, Ερκάν Μπας, και ο παράγοντας που μεταστράφηκε σε πολιτικό, Μπαρίς Ατάι, εκλέχτηκαν με τις λίστες του HDP το 2018 αλλά κατέλαβαν τις θέσεις ως βουλευτές του ΤΙΡ, θέτοντας τέλος στη σχεδόν πενηντάχρονη απουσία ακροαριστερής εκπροσώπησης στην τουρκική Εθνοσυνέλευση.

Αν και αυτές οι κοινοβουλευτικές δραστηριότητες ξεκίνησαν πολύ πρόσφατα, ο Ερκάν Μπας είναι ένα οικείο όνομα, ειδικά στους προοδευτικούς κύκλους. Μέλος του σοσιαλιστικού κινήματος από τα εφηβικά του χρόνια, αναδείχτηκε ως οργανωτικός και επαρχιακός γραμματέας κι έπειτα ηγέτης του Κομμουνιστικού Κόμματος. Απομακρύνθηκε από την ακαδημαϊκή του θέση ως λέκτορας, γιατί οργάνωσε μια εργατική απεργία στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης.

Η κοινοβουλευτική εκπροσώπηση κατόρθωσε ένα νέο ξεκίνημα για περαιτέρω εξελίξεις – το ΤΙΡ άρχισε να κερδίζει σε δημοφιλία και καινούρια μέλη, ιδιαίτερα στις νέες ηλικίες της τουρκικής κοινωνίας. Οι δύο βουλευτές έγιναν τρεις αφού ο πολύ γνωστός δημοσιογράφος και συγγραφέας Αχμέτ Σικ μεταπήδησε στο ΤΙΡ μετά τη «βελούδινη» ανεξαρτητοποίησή του από το HDP. Η κοινοβουλευτική παρουσία του ΤΙΡ αυξήθηκε παραπάνω όταν η Σέρα Καντιτζίλ, ακτιβίστρια και δικηγόρος, ιδιαίτερα δημοφιλής στην τουρκική νεολαία, εγκατέλειψε το περασμένο καλοκαίρι το κεντροαριστερό CHP. Αν και λίγοι σε αριθμό σε μια βουλή των εξακοσίων, αυτοί οι τέσσερις βουλευτές διακρίθηκαν για τη σκληρή αντιπολίτευσή τους, την οποία τα κεντριστικά κόμματα της αντιπολίτευσης δεν μπόρεσαν να συναγωνιστούν.

Επάνοδος;

Θα ήταν πρόωρο να μιλήσουμε για αναβίωση της τουρκικής Αριστεράς. Αλλά υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία που δείχνουν ότι το ΤΙΡ και η Αριστερά μπορούν να επιστρέψουν πραγματικά στην εθνική πολιτική αρένα.

Αρχικά, ενώ το εκλογικό σύστημα δημιουργήθηκε από τη συμμαχία AKP-MHP ώστε να εξυπηρετήσει τα δικά της οφέλη, αυτό γύρισε μπούμερανγκ, γιατί ακύρωσε το κατώφλι του 10% που απαιτείται, από το 1980, με σκοπό να αποκλείσει συγκεκριμένα κινήματα (κυρίως κουρδικά, ισλαμιστικά και αριστερά) από το κοινοβούλιο. Το 10% υπάρχει ακόμα κατ’ όνομα αλλά η δυνατότητα να κατέλθει κανείς στις εκλογές με μια ευρύτερη συμμαχία κάνει ευκολότερη τη συνθήκη να υπερνικηθεί, διασφαλίζοντας ότι οι ψήφοι δεν πάνε χαμένες σε κόμματα που έχουν χαμηλότερα του 10% ποσοστά. Αυτό είναι σημαντικό δεδομένου ότι –με σχεδόν όλους τους άλλους χώρους πολιτικής τόσο κατασταλμένους και εκφοβισμένους– το να μετρά η ψήφος σου είναι για πολύ καιρό ο βασικός τρόπος για να εκφραστείς πολιτικά στην Τουρκιά.

Για την ώρα, το HDP, το ΤΙΡ και αρκετά άλλα ακροαριστερά κόμματα και κινήσεις βρίσκονται σε συζητήσεις για να συμμαχήσουν στις επόμενες εκλογές και πέρα από αυτές. Εξαιτίας του διασυρμού και της ποινικοποίησης του HDP, μια συμμαχία με αυτό το κόμμα βεβαίως γεννά ανεπιθύμητες αντιδράσεις από συγκεκριμένα τμήματα της τουρκικής κοινωνίας, ειδικά στους κεντροδεξιούς εθνικιστικούς και συντηρητικούς κύκλους. Το κουρδικό ζήτημα είναι προφανώς ένα από τα σημεία διχασμού στα εσωτερικά της Τουρκίας. Ωστόσο, το ΤΙΡ φαίνεται να μην πτοείται από αυτές τις αντιδράσεις: η στάση του περιστρέφεται γύρω από μια μη βίαιη, ειρηνική επίλυση της διαμάχης και ίση πολιτειακή αντιμετώπιση όλων των κοινωνικών ομάδων της χώρας.

Η κυρίαρχη αντιπολίτευση , η Συμμαχία του Έθνους, προέρχεται από την Κεντροαριστερά και την Κεντροδεξιά και αναζητά ψήφους από όλους τους πιθανούς τομείς της κοινωνίας. Εντούτοις, φαίνονται πιο σίγουροι για τις ψήφους των συντηρητικών – πρώην ψηφοφόρων του ΑΚΡ που τώρα δείχνουν αναποφάσιστοι. Το κεντροαριστερό CHP προσπαθεί να μεγιστοποιήσει τις ψήφους του ως κόμμα του κέντρου και το ΙΥΙΡ προαλείφεται για τη νέα κεντροαριστερή περισυλλεκτική δύναμη στη μετά ΑΚΡ εποχή. Το αν το CHP θα επιτύχει τέτοιο εύρος κοινωνικής επιρροής παραμένει άγνωστο και η ίδια η στρατηγική του είναι αρκετά αμφιλεγόμενη. Πράγματι, αυτά τα ανοίγματα φαίνεται να οδηγούν το CHP προς οικονομικές πολιτικές δύο όψεων, υποβαθμίζοντας προτάσεις για εθνικοποίηση και παραπέμποντας σε μικρές ρυθμίσεις στην οικονομία, υπονομεύοντας έτσι τις σοσιαλδημοκρατικές θέσεις του κόμματος. Επιπλέον, μια υπέρμετρη εστίαση σε καταστηματάρχες και ψηφοφόρους της επαρχίας – δυο ομάδες πληθυσμού που στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι υπέρ της κυβέρνησης– τους αναγκάζει να αγνοήσουν τους βιομηχανικούς εργάτες και τους υπαλλήλους, το πρεκαριάτο και αυτούς που εργάζονται στην αναδυόμενη ψηφιακή οικονομία. Στο μεταξύ, μικρά δεξιά κόμματα γύρω από τη Συμμαχία του Έθνους ελπίζουν με τη σειρά τους να τροφοδοτήσουν τον πυρήνα των ψηφοφόρων του AKP με ποικίλης έντασης φιλελευθερισμό και συντηρητισμό.

Χτίζοντας τη βάση της Αριστεράς

Αν και το κέντρο βάρους στην τουρκική πολιτική σκηνή γέρνει προς τα δεξιά, ωστόσο το ΤΙΡ μπορεί να είναι η εναλλακτική για το προοδευτικό εκλογικό σώμα που βρίσκει το CHΡ αρκετά επικεντρωμένο στην προσέλκυση συντηρητικών ψηφοφόρων και το ΗDΡ με κύρια απεύθυνση στους Κούρδους. Η ριζοσπαστική Αριστερά ωφελούμενη από μια τέτοια αναδιάταξη δεν είναι καθόλου εκλεκτική στην Τουρκία: δυνάμεις στο εξωτερικό όπως η Ανυπότακτη Γαλλία του Μελανσόν και η Δανέζικη Κοκκινοπράσινη Συμμαχία επιδίωξαν με αντίστοιχο τρόπο να κινητοποιήσουν πρώην ψηφοφόρους της Κεντροαριστεράς, η οποία μπήκε σε νεοφιλελεύθερη ή ανοιχτά συντηρητική τροχιά.

H πολιτική στην Τουρκία κάπως χωράει επίσης σε μια τέτοια εξέλιξη: από τότε που η χώρα μετέβη σε πολυκομματική δημοκρατία μετά το 1945, τα κυρίαρχα κόμματα είναι (με σύντομα, κατ’ εξαίρεση, ιντερλούδια) στη συντριπτική τους πλειοψηφία δεξιά (με διαφορετικές τάσεις), με έναν αυξανόμενα συντηρητικοποιημένο πληθυσμό. Καθώς επίκεινται εκλογές, το κεντροαριστερό CHP και το κοσμικό κεντροαριστερό ΙΥΙΡ φλερτάρουν με το συντηρητικό εκλογικό σώμα υιοθετώντας τη ρητορική τους και διαβεβαιώνοντας τους ψηφοφόρους πως δεν υπάρχουν σκέψεις για «κοσμικό» πολιτικό ρεβανσισμό όπως η απαγόρευση της μαντήλας στην εκπαίδευση ή η προκατάληψη εναντίον των θρησκευόμενων σε δημόσιες υπηρεσίες ή εργασία.

Ενώ ούτε το ΤΙΡ έχει μια ρεβανσιστική «κοσμική» ατζέντα, παράλληλα στέκεται σθεναρά απέναντι σε μια μεταστροφή προς τη συντηρητική ρητορική και την άμβλυνση των «εκκοσμικευμένων» ριζών της δημοκρατίας. Για παράδειγμα, η αντίδρασή του στις θρησκευτικές σέχτες και την επιρροή τους στη δημόσια ζωή ήρθε στο επίκεντρο της συζήτησης όταν ένας φοιτητής που έμενε σε ένα χρηματοδοτούμενο από μια τέτοια σέχτα διαμέρισμα, αυτοκτόνησε. Το ΤΙΡ υπερασπίστηκε την εθνικοποίηση όλων των διαμερισμάτων και φοιτητικών εστιών που ανήκαν σε σέχτες και υποστήριξε πως οι θρησκευτικές σέχτες πρέπει να απαγορευτεί να παρέχουν δημόσιες υπηρεσίες και να λειτουργούν ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Ο λόγος των αριστερών λαϊκιστών του ΤΙΡ αντανακλά σε μεγάλο βαθμό το κοινό του: βιομηχανικοί εργάτες, διοικητικοί υπάλληλοι, άνεργοι, φοιτητές, γυναίκες, έμφυλες μειονότητες, περιβαλλοντιστές και πάει λέγοντας. Ο Ερκάν Μπας χρησιμοποιεί τη ρητορική των αριστερών λαϊκιστών για να ενώσει όλες αυτές τις ομάδες εναντίον του καθεστώτος, απαιτώντας μέτρα για την επίλυση του διχασμού ανάμεσα στο 99%, το οποίο περιλαμβάνει τα παραπάνω τμήματα της κοινωνίας, και της προνομιούχας χούφτας του 1%, που περιλαμβάνει τους επιχειρηματίες, τους κυβερνητικούς αξιωματούχους και φυσικά τον Ερντογάν και το ΑΚΡ. Οι υπόλοιποι βουλευτές του TIP χρησιμοποιούν αυτόν το λόγο δίνοντας διαφορετική έμφαση: ο Άχμετ Σικ, για παράδειγμα, επικεντρώνεται κατά κύριο λόγο στην κυβερνητική διαφθορά και τις ύποπτες δοσοληψίες μέσα στο κράτος.

Συνεπώς, το ΤΙΡ στοχεύει να κινητοποιήσει τον πυρήνα αυτών των ομάδων και να καταστεί τόσο οργανωτική δύναμη επιρροής όσο και εκλογική. Η προτίμησή τους στο ΤΙΡ σε σχέση με άλλα πιο κεντριστικά αντιπολιτευτικά κόμματα είναι επίσης γιατί δεν φοβάται να διώξει ψηφοφόρους: συνεπώς η επιθετική του αντιπολίτευση περνάει το μήνυμα του ασυμβίβαστου ωστόσο αιχμηρού και ακριβούς. Το ΤΙΡ μπορεί να χτίσει τη βάση του με το να κάνει ό,τι έκανε πάντα καλύτερα τα τελευταία τρία χρόνια: κορυφώνοντας μια δεινή αντιπολίτευση στην ιδιωτικοποίηση, την ανισότητα και τη διαφθορά, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα ένα συνεκτικό πολιτικό πρόγραμμα με αξιόπιστες εναλλακτικές λύσεις.

H λαϊκή πρόσληψη της τουρκικής Αριστεράς έχει εδώ πολύ μεγάλη σημασία. Στο πέρασμα των δεκαετιών η Αριστερά έχασε τη θέση της στα κυρίαρχα πολιτικά δρώμενα. Θεωρήθηκε λιγότερο ότι κατεβάζει πιθανούς υποψήφιους για την αλλαγή και περισσότερο ως μια δύναμη ανοιχτής πίεσης για τις ομάδες που βρίσκονταν στο περιθώριο. Για να διασκεδάσει μια τέτοια εντύπωση, το ΤΙΡ πρέπει να επικεντρώσει την εκστρατεία του στην καθημερινότητα των ανθρώπων και όχι να μείνει προσκολλημένο σε πομπώδεις διεκδικήσεις και προσδοκίες. Το σιωπηρό του διάλειμμα από το πλαίσιο των θεωρητικών αποκλίσεων και του πολιτικού πουριτανισμού είναι ένα πρώτο καλό βήμα, αλλά δεν είναι αρκετό. Από μια ριζοσπαστική φορολογική μεταρρύθμιση μέχρι λύσεις για τη διαφθορά, από την πρόσβαση στις κοινωνικές υπηρεσίες μέχρι ένα πρόγραμμα εθνικοποιήσεων, υπάρχουν πολλοί τομείς όπου το ΤΙΡ μπορεί να κάνει ριζοσπαστικές προτάσεις για μια μελλοντική κοσμική δημοκρατία. Αυτό μπορεί να του επιτρέψει να ηγηθεί του δημόσιου λόγου, να αυξήσει το κύρος του και να αναπτύξει ένα πιστευτό όραμα για μια εναλλακτική Τουρκία. Βοηθιέται επιπλέον και από μια αλλαγή πλαισίου: όσο η κοινωνική ανισότητα εκτοξεύεται και οι αποτυχημένες πολιτικές και στην πανδημία βαθαίνουν την οικονομική κρίση, προτάσεις που κάποτε θεωρούνταν ευφάνταστες μπορούν τώρα να φανούν ελκυστικές.

Το μέλλον της τουρκικής Αριστεράς μπορεί να μην είναι τόσο ρόδινο όσο ακούγεται. Τα πολιτικά της αντανακλαστικά και ένστικτα των εκστρατειών του πήγαν χαμένα στα «πέτρινα χρόνια» και αυτό θέτει επιπλέον εμπόδια, με δεδομένο και τους λιγότερους πόρους σε ένα αυταρχικό καθεστώς το οποίο διαθέτει ισχυρό προπύργιο, τα ΜΜΕ. Θα ήταν υπερβολή να αναμένουμε ιλιγγιώδη άνοδο των ψήφων ή την ίδια κινητοποίηση όπως σε άλλα αριστερά κόμματα στην Ευρώπη. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τo ιστορικό προηγούμενο και τους μπελάδες της Αριστεράς στην Τουρκία, μια νέα αρχή με ένα όραμα για το πώς θα μπορούσε να γίνει η Τουρκία και μια φωνή που αρνείται να δεχτεί τη δεξιά ηγεμονία, μπορεί μια χαρά να βρίσκεται καθ’ οδόν. Το ΤΙΡ με τη συνεργασία και την υποστήριξη του HDP μπορεί να είναι το αουτσάιντερ στις επικείμενες εκλογές, μια πολιτική δύναμη στη μετά ΑΚΡ εποχή – και πιθανόν να ωθήσει το πολιτικό κέντρο σε αριστερή στροφή.

Φωτογραφία: Ο βουλευτής Ερκάν Μπας (Erkan Baş), πρόεδρος του Κόμματος Εργαζομένων της Τουρκίας (Ali Unver)

_________________

Σημείωση

[1] Ανάμεσα στον μακρύ κατάλογο των ευνοημένων από την κυβέρνηση επιχειρηματιών, υπάρχουν πέντε που μαζί με τις εταιρίες τους έχουν ειδικές σχέσεις και προνόμια, όπως ετήσιες εγγυήσεις σε αεροδρόμια και γέφυρες πληρωμένες σε δολάρια. Πρόκειται για την Τσενγκίζ Χόλντινγκ του Μεχμέτ Τσενγκίζ, την Καλυόν Κατασκευαστική του Κεμάλ Καλύοντσου, την Κολίν Κατασκευαστική του Νάτσι Κολόγλου, τη Λίμακ Χόλντινγκ του Νιχάτ Ούζντεμιρ και την ΕμΕνΤζι Χόλντιγκ του Μεχμέτ Νατζίφ Γκιουνάλ. Η αντιπολίτευση τους αποκαλεί «συμμορία των πέντε» και τους κατηγορεί για νοθείες στους διαγωνισμούς και φοροδιαφυγή.

 

Διαβάστε επίσης

Δίκη Πολύκαρπου Γεωργιάδη: μια κακόγουστη φάρσα της «Αντιτρομοκρατικής»

Ενάμιση χρόνο πριν, την Τετάρτη 23 Σεπτεμβρίου 2020, ο αγωνιστής Πολύκαρπος Γεωργιάδης…

Εντουάρ Λουί: «Ενάντια στον φασισμό, θα πάω να ψηφίσω έναν υποψήφιο που μισώ βαθιά»

Τον Εντουάρ Λουί, μια από τις πιο μαχητικές φωνές υπέρ της εργατικής…