Όταν προωθήθηκε στη Σοβιετική Ένωση η περεστρόικα, την εποχή του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, τα εστιατόρια McDonald’s έφτασαν σαν βαρόμετρο που σηματοδότησε την άφιξη του καπιταλισμού στη χώρα αυτή καθώς και σε εκείνες που ήταν μέρος του Συμφώνου της Βαρσοβίας.

Πηγή: El Colectivo (Κολομβία), Μάης 2022 | Μετάφραση: Δημήτρης Γκιβίσης

Στην καπιταλιστική προπαγάνδα το γεγονός αυτό προβλήθηκε ως ένδειξη του αδιαμφισβήτητου και αιώνιου θριάμβου της «ελεύθερης αγοράς», αφού αυτές οι κοινωνίες είχαν επιτέλους αποδεχτεί την ανωτερότητα της καπιταλιστικής ελευθερίας, που αποδεικνύεται από το πρόχειρο φαγητό. Ακόμα και ως ένδειξη υποταγής, αφού το 1997 ο Γκορμπατσόφ συμμετείχε σε μια ντροπιαστική διαφήμιση που προωθούσε την κατανάλωση της Pizza Hut (ένα άλλο εστιατόριο πρόχειρου φαγητού). Αυτή η διαφήμιση, σχεδιασμένη από τη διαφημιστική εταιρεία της Νέας Υόρκης BBDO, παρουσίαζε τον πρώην σοβιετικό πρόεδρο να περπατάει στην Κόκκινη Πλατεία με την εγγονή του και μετά να μπαίνει σε ένα εστιατόριο της Pizza Hut.

Το πιο σημαντικό, για να αποκαλυφθεί ο πολιτικός χαρακτήρας της διαφήμισης, είναι ότι δημιουργείται μια «συζήτηση»: ενώ ένας μεσήλικας αμφισβητεί τον Γκορμπατσόφ επειδή βύθισε τη χώρα στη δυστυχία, ένας νεαρός άνδρας υποστηρίζει ότι «χάρη στον Γκορμπατσόφ έχουμε ευκαιρίες και ελευθερία». Στην συνέχεια, μια γυναίκα που παρεμβαίνει στη συζήτηση λύνει το θέμα λέγοντας ότι «χάρη σε αυτόν οι Ρώσοι μπορούν να έχουν εστιατόρια Pizza Hut». Στο τέλος, όλοι οι παρευρισκόμενοι του εστιατορίου σηκώνονται και τρώνε ένα κομμάτι πίτσα ως πρόποση και φωνάζουν ομόφωνα: «Για τον Γκορμπατσόφ!».

Για αυτή τη ντροπιαστική διαφήμιση ο Γκορμπατσόφ πληρώθηκε ένα εκατομμύριο δολάρια, ενώ μεγάλο μέρος του πληθυσμού των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών λιμοκτονούσε, ως αποτέλεσμα της οικονομικής και κοινωνικής καταστροφής που άφησε η διάλυση της ΕΣΣΔ, για την οποία ο Γκορμπατσόφ ήταν άμεσα υπεύθυνος. Όπως δεν θα μπορούσε να λείπει στις ΗΠΑ ο δημοσιογράφος Τόμας Φρίντμαν, ένας από τους ιδεολογικούς γκουρού του θριαμβευτικού καπιταλισμού, που επεξεργάστηκε από τα McDonald’s τη «θεωρία των Χρυσών Αψίδων» (το σήμα κατατεθέν αυτού του εστιατορίου). Αυτή η ανοησία υποστηρίζει πως ο θρίαμβος του καπιταλισμού, που παρουσιάζεται ως συνώνυμος της δημοκρατίας, υπονοεί ότι δύο χώρες που έχουν εστιατόρια McDonald’s στο έδαφός τους δεν θα πάνε ποτέ σε πόλεμο μεταξύ τους, δείγμα της διαρκούς ειρήνης στην οποία θα οδηγούσε η ελεύθερη αγορά. Αυτή η ιδέα, που διατυπώθηκε το 1999, έχει διαψευσθεί σε πολλές περιπτώσεις, όταν, για παράδειγμα, την ίδια χρονιά το ΝΑΤΟ (δηλαδή οι ΗΠΑ) βομβάρδισε τη Γιουγκοσλαβία, στην οποία υπήρχαν εστιατόρια με χρυσές αψίδες. Παρά το γεγονός αυτό, πολλοί θεώρησαν ότι αυτή η «λαμπρή» θεωρία είχε περάσει τη δοκιμασία με τα χρόνια. Τώρα όμως αυτή η χυδαία υπόθεση καταρρίφθηκε από τον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας, στον οποίο, μεταξύ άλλων, τα εστιατόρια McDonald’s στη Ρωσία κράτησαν μια σαφώς φιλοουκρανική στάση, δηλαδή υπέρ του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ. Αυτά τα εστιατόρια, στο πλαίσιο του αποκλεισμού των κυρώσεων των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισαν να κλείσουν τα 850 εστιατόρια που είχαν στη Ρωσία, υποστηρίζοντας ότι «οι αξίες μας σημαίνουν ότι δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τον τεράστιο ανθρώπινο πόνο που λαμβάνει χώρα στην Ουκρανία».

Αυτή η ξαφνική αφύπνιση αξιών και συναισθημάτων μιας πολυεθνικής εταιρείας που αντιπροσωπεύει όσο καμία άλλη τις αρνητικές αξίες της εργασιακής ανασφάλειας, του πρόχειρου φαγητού και της βλαβερής κατανάλωσης για τον άνθρωπο, που προκαλεί παχυσαρκία, ασθένειες και θανάτους, είναι εντυπωσιακή. Επιπλέον, η McDonald’s δεν έδειξε ποτέ σημάδια ευαισθησίας, αλληλεγγύης και ενσυναίσθησης για τους χιλιάδες ανθρώπους που υπέφεραν όταν οι ΗΠΑ σφαγίαζαν τον ιρακινό ή τον αφγανικό λαό, ή όταν το κράτος του Ισραήλ δολοφονεί καθημερινά τους Παλαιστίνιους, ή όταν οι Αμερικανοί, οι Γάλλοι και οι Ιταλοί κατέστρεψαν τη Λιβύη την εποχή του Καντάφι και σκότωσαν χιλιάδες κατοίκους της.

Είναι προφανές ότι οι ιδιοκτήτες των McDonald’s πνίγονται από την αγανάκτηση (και όχι από τα σκουπίδια που παράγουν και αναγκάζουν εκατομμύρια ανθρώπους να τρώνε) μόνο όταν αυτό βολεύει τις ΗΠΑ. Αυτή η εταιρεία γρήγορου φαγητού αγνοεί πάντα τον ανθρώπινο πόνο, συμπεριλαμβανομένου του πόνου των εργαζομένων της, εκτός από τις περιπτώσεις που οι ΗΠΑ ισχυρίζονται ότι κατακλύζονται από κάποιο πόνο όταν αυτό ταιριάζει στα ιμπεριαλιστικά τους συμφέροντα, όπως συμβαίνει τώρα στην Ουκρανία. Γιατί τα δάκρυα των ιδιοκτητών των McDonald’s για τον ουκρανικό λαό είναι σαν αυτά των ΗΠΑ: κροκοδείλια. Αν τα McDonald’s έφευγαν από μια χώρα κάθε φορά που εισβάλει σε μια άλλη, θα έπρεπε να είχαν εγκαταλείψει τις ΗΠΑ, τον τόπο προέλευσής τους, πριν από δεκαετίες. Στην πραγματικότητα, η γεωπολιτική του πρόχειρου φαγητού ακολουθεί την ίδια τροχιά με τη γεωπολιτική του αμερικανικού ιμπεριαλισμού: πριν από 30 χρόνια εγκαινίασε την μονοπολική ηγεμονία των ΗΠΑ και τώρα σηματοδοτεί την κρίση αυτής της κυριαρχίας. Αν όμως πριν από 32 χρόνια όλα ήταν αισιόδοξα για τις ΗΠΑ με την εξαφάνιση της ΕΣΣΔ και τη μετατροπή της Ρωσίας σε μια περιφέρεια μπανανία, τώρα που αυτή η χώρα αρνείται να είναι προάστιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ εξαπλώνεται μια απελπισία, όπως εκδηλώνεται γύρω από τα McDonald’s. Αυτό λέει η Ντάρα Γκολντστάιν, καθηγήτρια Ρωσικών Σπουδών στο Williams College, συμπληρώνοντας ότι η φυγή των McDonald’s από τη Ρωσία δεν είναι πλέον τόσο ελπιδοφόρα για τις ΗΠΑ όπως ήταν το 1990: «Αν το άνοιγμα των McDonald’s το 1990 συμβόλιζε την αρχή μιας νέας εποχής στη σοβιετική ζωή, με μεγαλύτερες ελευθερίες, η σημερινή φυγή της εταιρείας αντιπροσωπεύει όχι μόνο το κλείσιμο της επιχείρησης αλλά και της κοινωνίας στο σύνολό της». Φυσικά, μια κοινωνία κλείνει όταν αρνείται να δεχτεί τις ιμπεριαλιστικές επιβολές των ΗΠΑ, και αυτή η υπόθεση δείχνει ότι η «θεωρία των Χρυσών Αψίδων» ήταν μια καθαρή δημαγωγία, όπως πρέπει να παραδεχτεί ο Τόμας Φρίντμαν. Και προσθέτει: «Το αόρατο χέρι της αγοράς δεν θα λειτουργήσει ποτέ χωρίς την αόρατη γροθιά. Τα McDonald’s δεν μπορούν να ευημερήσουν χωρίς την McDonnell Douglas (σημ: μεγάλη αμερικανική εταιρεία αεροδιαστημικής κατασκευής, αεροσκαφών και στρατιωτικού εξοπλισμού). Η αόρατη γροθιά που κρατά τον κόσμο ασφαλή για να ευδοκιμήσουν οι τεχνολογίες της Silicon Valley ονομάζεται στρατός, πολεμική αεροπορία, ναυτικό, και σώμα πεζοναυτών των ΗΠΑ».

Λοιπόν, αυτό πίστευαν μέχρι πρόσφατα, επειδή ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει ρίξει στη θάλασσα την υποτιθέμενη ειρήνη μεταξύ δύο χωρών επειδή έχουν McDonald’s, καθώς και την υπόθεση ότι η ωμή δύναμη των ΗΠΑ θα λειτουργούσε πάντα χωρίς αντιπάλους, όπως αποδεικνύεται σήμερα από τη Ρωσία, την Κίνα και τη νέα γεωπολιτική τάξη που εδραιώνεται πιο γρήγορα από το αναμενόμενο, και όπως κανείς δεν φανταζόταν πριν από 32 χρόνια, όταν άνοιγε το πρώτο εστιατόριο McDonald’s στην πρώην Σοβιετική Ένωση και ανακοινωνόταν το τέλος της ιστορίας.

Η ιστορία συνεχίζεται, και τα McDonald’s έφυγαν από τη Ρωσία, πιθανότατα για να μην επιστρέψουν ποτέ. Αυτή είναι μια χάρη που κάνουν στους κατοίκους της Ρωσίας, αν θυμηθούμε ότι το Μ της πρώτης εταιρείας παραγωγής junk food στον κόσμο σημαίνει και θάνατος. Γιατί τα McDonald’s σκοτώνουν με διάφορους τρόπους: απευθείας, με τα σκουπίδια που παράγουν και πουλάνε ως φαγητό, και έμμεσα με τη χορηγία των εγκληματιών και των τρομοκρατών που ηγούνται των ΗΠΑ στις δολοφονικές εκστρατείες τους σε ολόκληρη τον πλανήτη.

 

 

Διαβάστε επίσης

Δίκη Πολύκαρπου Γεωργιάδη: μια κακόγουστη φάρσα της «Αντιτρομοκρατικής»

Ενάμιση χρόνο πριν, την Τετάρτη 23 Σεπτεμβρίου 2020, ο αγωνιστής Πολύκαρπος Γεωργιάδης…

Εντουάρ Λουί: «Ενάντια στον φασισμό, θα πάω να ψηφίσω έναν υποψήφιο που μισώ βαθιά»

Τον Εντουάρ Λουί, μια από τις πιο μαχητικές φωνές υπέρ της εργατικής…