Οι Περουβιανοί ψήφισαν την Κυριακή 2.10.22 για να εκλέξουν νέους δημάρχους και κυβερνήτες,

Ο Ραφαέλ Λόπες Αλιάγα (Rafael López Aliaga) κέρδισε τη δημαρχία της πρωτεύουσας του Περού με μόλις 26% των ψήφων. Τοποθετημένος στην ακροδεξιά πλευρά του περουβιανού πολιτικού φάσματος, ο επιχειρηματίας και πολιτικός, ο οποίος ομολόγησε ότι αυτομαστιγώθηκε για να συμμετάσχει στα πάθη του Χριστού, θα επιδιώξει να γίνει το πρόσωπο της αντιπολίτευσης στην κυβέρνηση του Πέδρο Καστίγιο, εν μέσω ενός βαθύτατου κατακερματισμού της περουβιανής πολιτικής σκηνής.

Πηγή: Nueva Sociedad (Οκτώβριος 2022) | Μετάφραση: Α.Λ.

Οι περουβιανές προεδρικές εκλογές του 2021 έφεραν στο επίκεντρο της προσοχής μεγάλου μέρους του εκλογικού σώματος τον Πέδρο Καστίγιο – έναν συνδικαλιστή δάσκαλο από μια μικρή περιοχή της Καχαμάρκα, που εξέφραζε έναν λόγο αντιπροσωπευτικό για τα πιο ταπεινά τμήματα της κοινωνίας και που, λίγο αργότερα, ανέλαβε το αξίωμα του προέδρου της Δημοκρατίας. Επιπλέον, επέτρεψαν επίσης σε προσωπικότητες, όπως ο Ραφαέλ Λόπες Αλιάγα να εισέλθουν στην εθνική σκηνή. Ο επιτυχημένος επιχειρηματίας και ένθερμος καθολικός του Opus Dei παρουσιάστηκε σε εκείνη τη μάχη ως outsider και ένας ξεκάθαρος εκπρόσωπος της Ακροδεξιάς.

Αυτοί οι δύο χαρακτήρες, ανταγωνιστικοί από την πρώτη ματιά, έγιναν δεκτοί με περισσότερη ή λιγότερη αποδοχή από την περουβιανή κοινωνία. Υπενθυμίζεται ότι ο Καστίγιο, παρά το γεγονός ότι ήταν ο υποψήφιος με τις περισσότερες ψήφους, πέρασε στον δεύτερο γύρο με το 18,9% των έγκυρων ψήφων, ποσοστό που αποτελεί ιστορικό χαμηλό στις περουβιανές εκλογές. Στην ίδια κατεύθυνση, ο Λόπες Αλιάγα –ο οποίος ξεκίνησε την εκλογική του επέλαση με ένα μικρό ποσοστό υποστήριξης που τον τοποθετούσε για αρκετό καιρό στην κατηγορία «άλλοι» στις διάφορες δημοσκοπήσεις για την πρόθεση ψήφου στους πρώτους μήνες της προηγούμενης εκλογικής εκστρατείας– έλαβε το 11,7% των ψήφων, λίγες μόνο ποσοστιαίες μονάδες πίσω από την Κέικο Φουχιμόρι.

Ο Λόπες Αλιάγκα μόλις κέρδισε το αξίωμα του δημάρχου της Λίμα, το κύριο προπύργιο της αντιπολίτευσης στην κυβέρνηση. Από τις πρώτες του δηλώσεις, κατέστησε σαφές ότι θα χρησιμοποιήσει τη θέση του για να συγκρουστεί με την κυβέρνηση. Μήπως το Περού βρήκε στο πρόσωπό του έναν ηγέτη της αντιπολίτευσης στην κυβέρνηση του Πέδρο Καστίγιο;

Ο Ραφαέλ Λόπες Αλιάγα

Παρόλο που ο Λόπες Αλιάγα προσπάθησε να παρουσιάσει τον εαυτό του ως outsider, δεν είναι νέος στην πολιτική σκηνή του Περού. Το ξεκίνημά του χρονολογείται από το 2007, όταν εξελέγη δημοτικός σύμβουλος της Μητροπολιτικής Λίμα. Η Λαϊκή Ανανέωση (Renovación Popular), ο πολιτικός σχηματισμός του οποίου προεδρεύει τώρα, ήταν για πολλά χρόνια η Εθνική Αλληλεγγύη (Solidaridad Nacional), ένα κόμμα με επικεφαλής τον Λουίς Καστανιέδα Λόσιο (Luis Castañeda Lossio), ο οποίος διετέλεσε τρεις φορές δήμαρχος της Λίμα και είχε, κατά τη διάρκεια της διοίκησής του, αρκετά σκάνδαλα διαφθοράς.

Στα τέλη του 2020, ένα χρόνο αφότου ανέλαβε τα ηνία του κόμματος που ίδρυσε ο Καστανιέδα, ενόψει των γενικών εκλογών που θα διεξάγονταν λίγους μήνες αργότερα, ο Λόπες Αλιάγα ανακοίνωσε την αλλαγή ονόματος του κόμματος. «Πρόκειται για μια επανίδρυση του κόμματος που αλλάζει το καταστατικό, τα θεμέλια, την ιδεολογία, το κυβερνητικό σχέδιο. Η έννοια της αλληλεγγύης ανυψώνεται σε ένα υψηλότερο επίπεδο: το υψηλότερο επίπεδο είναι ο Θεός, ο Χριστός», δήλωσε κατά την μετονομασία του κόμματος σε Λαϊκή Ανανέωση. Από την στιγμή της επανίδρυσης του κόμματος, ο Λόπες Αλιάγα μπόρεσε να αναπτύξει μια πολιτική αφήγηση που βασίζεται σε δύο κεντρικές πτυχές της προσωπικής του ιστορίας: του επιτυχημένου επιχειρηματία και του ένθερμου θρησκευόμενου.

Ο νεοεκλεγείς δήμαρχος της πρωτεύουσας του Περού παρουσιάστηκε στον πληθυσμό ως επιχειρηματίας που μπήκε στην απαξιωμένη εθνική πολιτική σκηνή προκειμένου να κυβερνήσει τη χώρα με αποτελεσματικότητα και επιχειρηματική παραγωγικότητα. Η επιχειρηματική επιτυχία του Λόπες Αλιάγα είναι απολύτως πραγματική και ξεκίνησε με τις ιδιωτικοποιήσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης του Αλμπέρτο Φουχιμόρι. Το κλείσιμο της Εθνικής Εταιρείας Σιδηροδρόμων του Περού (ENAFER) το 1999, του επέτρεψε να εισέλθει στον τομέα αυτό. Επιπλέον, την ίδια χρονιά, μαζί με την πολυεθνική Belmond LTD ίδρυσε την εταιρεία Peru Belmond Hotels. Για να είμαστε απόλυτα ακριβείς, αυτό που του επέτρεψε να χτίσει την περιουσία του, είναι ο περιορισμός του Κράτους και οι σχέσεις του με μεγάλες διεθνείς επιχειρήσεις. Όπως επισημαίνει ο συγγραφέας και δοκιμιογράφος Χουάν Κάρλος Ουμπιλούζ (Juan Carlos Ubilluz): δεν είναι ένας τεχνοκράτης που εκπροσωπεί την επιχειρηματική κοινότητα, είναι ένας επιχειρηματίας–αγαπημένο παιδί του νεοφιλελευθερισμού.

Σε επίπεδο εξομολόγησης, ο Λόπες Αλιάγα έκανε γνωστό ότι επί 40 χρόνια αυτομαστιγώνεται για να «ενωθεί με τα πάθη του Χριστού» και ότι είναι ερωτευμένος με την Παναγία. Μεταφέροντας αυτά τα προσωπικά χαρακτηριστικά στην πολιτική διάσταση, όπως πολύ καλά μπόρεσε να τα περιγράψει ο ίδιος, η πρόταση της Λαϊκής Ανανέωσης είναι «υπέρ της επιχειρηματικότητας» και «υπέρ της οικογένειας».

Ο επιχειρηματίας

Η υποστήριξη του Λόπες Αλιάγα προέρχεται κυρίως από τις αστικές περιοχές και παρόλο που συγκεντρώνεται στους τομείς με υψηλότερο εισόδημα, η επιχειρηματική του πλευρά έχει επίσης κερδίσει σημαντική υποστήριξη στους τομείς με χαμηλά μεσαία και χαμηλότερα εισοδήματα, γεγονός που φαίνεται από τη σημαντική ψήφο που κέρδισε σε λαϊκές συνοικίες της πρωτεύουσας, όπως η La Victoria και η Breña, κατά τη διάρκεια των δημοτικών εκλογών.

Αυτή τη στήριξη την πέτυχε εκμεταλλευόμενος την εικόνα του ως επιχειρηματία προς δύο κατευθύνσεις. Πρώτον, όπως ήδη αναφέρθηκε, παρουσιάζεται ως επιχειρηματίας που θέλει και μπορεί να σώσει τη χώρα με τις διοικητικές του ικανότητες. Με αυτή την έννοια, προβάλει μια ουτοπία ανάπτυξης και νεωτερικότητας που φαίνεται καθαρά στις υποσχέσεις του ως υποψήφιος πρόεδρος και δήμαρχος («Θα γίνουμε παγκόσμια δύναμη»).

Δεύτερον, η επιχειρηματική εικόνα που παρουσιάζει ο Λόπες Αλιάγα, ενεργοποιεί το παράδειγμα επιχειρηματικότητας που έχει ριζώσει στην περουβιανή κοινωνία τις τελευταίες δεκαετίες. Με αυτόν τον τρόπο, δεν ενσαρκώνει τη φιγούρα του επιχειρηματία της ελίτ, η οποία είναι αρκετά αντιδημοφιλής μεταξύ του περουβιανού πληθυσμού, αλλά μάλλον παρουσιάζεται ως σημείο αναφοράς στο οποίο μπορούν να προβάλλουν τους εαυτούς τους οι υποστηρικτές του.

Ο καλός χριστιανός

Στην ίδια γραμμή με τις τρέχουσες τάσεις, ο Λόπες Αλιάγα κατάφερε να κερδίσει ένα σημαντικό μέρος των Καθολικών και των συντηρητικών νεο-πεντηκοστιανών ευαγγελικών που συσπειρώνονται σε μια πρωτοφανή μορφή «πολιτικού οικουμενισμού», τόσο περιστασιακή και εστιασμένη όσο και ανοιχτή και δημόσια. Όπως και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής, η «ηθική ατζέντα» που προωθείται από αυτές τις ομάδες, σε ένα είδος αντι-κινήματος με επικεφαλής ορισμένους ευαγγελικούς τομείς, έχει κερδίσει δύναμη στην πολιτική σκηνή τα τελευταία χρόνια.

Παρόλο που η πολιτική συμμετοχή των Ευαγγελικών Εκκλησιών χρονολογείται από το 1990, όταν ο πιο προοδευτικός τομέας υποστήριξε την υποψηφιότητα του Αλμπέρτο Φουχιμόρι (κατά του Μάριο Βάργκας Λιόσα), μόλις από το 2006 και μετά –με την εγκατάλειψη της «κομματικής πολιτικοποίησης» και την ανάδυση μιας «αντιδραστικής πολιτικοποίησης» ως απάντηση στις πολιτικές πρωτοβουλίες υπέρ των αιτημάτων των φεμινιστικών και LGTBI+ κινημάτων– ο πιο συντηρητικός κλάδος του ευαγγελικού κόσμου, που εκφράζεται από τμήματα του νεο-πεντηκοστιανισμού, πέτυχε την πιο επιτυχημένη έκφραση πολιτικής συμμετοχής του μέσω της κοινωνικής κινητοποίησης. Αυτή η μορφή πολιτικής συμμετοχής, η οποία υψώνει λάβαρα «υπέρ της ζωής» (pro life) [κατά των αμβλώσεων και της ευθανασίας], και «υπέρ της οικογένειας», έχει καταφέρει να προσελκύσει πολίτες με παραδοσιακές αξίες που δεν είναι απαραίτητα θρησκευτικές.

Μέχρι το 2020, η Λαϊκή Δύναμη (Fuerza Popular), το πολιτικό κόμμα του οποίου ηγείται η Κέικο Φουχιμόρι, είχε λειτουργήσει ως θεσμικός εκπρόσωπος συντηρητικών συλλογικοτήτων με μεγάλη ικανότητα συσπείρωσης όπως το «Con Mis Hijos No Te Metas» (Με τα παιδιά μου μην ανακατεύεσαι). Ο Λόπες Αλιάγα άρχισε να διεκδικεί αυτό τον ρόλο, όταν ενσωμάτωσε αρκετούς συντηρητικούς ευαγγελικούς ηγέτες στη λίστα του για τις έκτακτες εκλογές του 2020, που διεξήχθησαν μετά τη διάλυση του Κογκρέσου κατ΄εντολή  του Μαρτίν Βισκάρα (Martín Vizcarra, πρόεδρος του Περού από το 2018 ως τον Νοέμβριο 2020), ένα χρόνο νωρίτερα. Με την πάροδο του χρόνου, η θέση του Λόπες Αλιάγα στον τομέα αυτό έχει εδραιωθεί.

Η ηθική και ο εχθρός

Στο πολιτικό του αφήγημα που αρθρώνεται με την «ηθική ατζέντα» και την εικόνα του χριστιανού και μεγάλου επιχειρηματία, ο Λόπες Αλιάγα έχει ενσωματώσει τον «αγώνα κατά της Odebrecht (1) και κατά της διαφθοράς» ως ένα από τα κεντρικά στοιχεία, σε ένα πλαίσιο γενικευμένης απαξίωσης της παραδοσιακής πολιτικής, στο οποίο η πλειοψηφία των πρώην προέδρων και πολιτικών ηγετών βρίσκεται υπό έρευνα στο διεθνές σκάνδαλο διαφθοράς, γνωστό ως Lava Jato (2).

«Δεν χρειάζομαι χρήματα, ούτε χρειάζομαι να ζω από την πολιτική (…).  Έχω ήδη πάρει την απόφαση να αφιερώσω τα επόμενα χρόνια της ζωής μου για το καλό της χώρας μου», δήλωσε κατά τη διάρκεια της τελευταίας προεδρικής εκστρατείας, υπενθυμίζοντας την ομιλία του πρώην προέδρου Πέδρο Πάμπλο Κουτσίνσκι (Pedro Pablo Kuczynski) πριν από χρόνια, όταν ήταν ακόμη υποψήφιος, στην οποία υποστήριζε ότι τα χρήματά του ήταν εγγύηση ότι δεν θα κλέψει τη χώρα.

Ο Λόπες Αλιάγα, στο πλαίσιο της καταπολέμησης της διαφθοράς που σκοπεύει να προωθήσει, επικεντρώνει την προσοχή στους «χαβιαρέους» (οι αριστεροί του χαβιαριού)(3), τους κύριους αντιπάλους του. Σύμφωνα με τον ίδιο, «όλοι οι χαβιαρέοι είναι διεφθαρμένοι».

Το «χαβιάρι» έχει γίνει πλέον μια κατηγορία με σαφή αρνητικό φορτίο, η οποία το τελευταίο διάστημα απέκτησε ισχύ στην πολιτική σκηνή του Περού. Με τον όρο αυτό, τόσο οι πολιτικοί της αυτοαποκαλούμενης «επαρχιακής» Αριστεράς (Peru Libre-Ελέυθερο Περού) όσο και εκείνοι της άκρας δεξιάς, αναφέρονται στη ρεφορμιστική αριστερά, στις σημαίες της οποίας περιλαμβάνονται θέματα όπως η ισότητα των φύλων, η προστασία του περιβάλλοντος και τα αιτήματα των φεμινιστικών και LGTBI+ συλλογικοτήτων. Για την πιο ακραία αριστερά, οι «χαβιαρέοι» θεωρούνται προδότες του λαού, οι οποίοι, από θέσεις που κατέχουν στο Κράτος και τις ΜΚΟ, αναπτύσσουν ένα λόγο υπεράσπισης του κράτους και σεβασμού των δημοκρατικών θεσμών, με μοναδικό στόχο να επωφεληθούν οικονομικά. Για τους πιο ακροδεξιούς τομείς, όπως εκφράζονται με τα λόγια του Λόπες Αλιάγα, το «χαβιάρι», «είναι ένα ον που γεννιέται, μεγαλώνει, μπαίνει στο Κράτος, κερδίζει 15.000 σόλες [σολ, νόμισμα του Περού] χωρίς να κάνει τίποτα και στη συνέχεια αναπαράγεται και πεθαίνει. Και ενδιάμεσα, καταστρέφει την ιδιωτική δραστηριότητα, καταστρέφει την Εκκλησία, καταστρέφει τις Ένοπλες Δυνάμεις».

Έτσι λοιπόν, ενώ η Κέικο Φουχιμόρι χαρακτηρίζεται ως «διεφθαρμένη» από τον ηγέτη της Λαϊκής Ανανέωσης, ο λόγος του επικεντρώνεται στη Σουζάνα Βιλαράν (Susana Villarán), την πρώην δήμαρχο –που τώρα έχει αποσυρθεί από την πολιτική– η οποία κυβέρνησε την πρωτεύουσα μεταξύ 2011 και 2014. Η Βιλαράν, η οποία θεωρείται γυναίκα της μετριοπαθούς αριστεράς ή «σύγχρονης αριστεράς», κατέληξε να εμπλακεί στην υπόθεση Lava Jato επειδή φέρεται να έλαβε παράνομες εισφορές από τις βραζιλιάνικες κατασκευαστικές εταιρείες Odebrecht και OAS, με αντάλλαγμα οφέλη σε συμβάσεις με τον Δήμο της Λίμα. Ο Λόπες Αλιάγα δεν έχασε ευκαιρία να επιτεθεί στην πρώην δήμαρχο σε κάθε συνέντευξη και εκδήλωση στην οποία συμμετείχε, χαρακτηρίζοντας την ίδια και ολόκληρη την αριστερά όχι μόνο διεφθαρμένη, αλλά και «κομμουνιστές» και «τρομοκράτες».

Ωστόσο, ούτε ο Λόπες Αλιάγα είναι απαλλαγμένος από κατηγορίες για διαφθορά. Λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές, έγινε γνωστό ότι είχε ξεκινήσει έρευνα εναντίον του, η οποία τον ενέπλεκε σε υπόθεση ξεπλύματος χρήματος. Σύμφωνα με τις έρευνες, ο νεοεκλεγμένος δήμαρχος της Λίμα είχε επωφεληθεί από ένα σύστημα διαφθοράς στην Caja Metropolitana de Lima (4), ακριβώς κατά τη διάρκεια της διοίκησης της Βιλαράν.

Το παγκόσμιο και το τοπικό

Ο Λόπες Αλιάγα είναι, αναμφίβολα, δείγμα της παγκόσμιας ανάδυσης της ριζοσπαστικής δεξιάς. Σύμφωνα με τον πολιτικό επιστήμονα Κας Μούντε (Cas Mudde) (5) στο βιβλίο του La ultraderecha hoy (Η Ακροδεξιά σήμερα), η ριζοσπαστική δεξιά έχει τρία βασικά χαρακτηριστικά: είναι νατιβιστική (6) , αυταρχική και λαϊκιστική.

Όπως ορθά έχει επισημάνει ο διεθνολόγος Φαρίντ Καχάτ (Farid Kahhat), στη Λατινική Αμερική, ιδίως σε χώρες όπως το Περού –όπου μόνο το 5,9% του πληθυσμού αυτοπροσδιορίζεται ως «λευκός», σε αντίθεση με το 60,2% που θεωρεί τον εαυτό του «μιγάδα» και το 22,3% που θεωρεί τον εαυτό του «κέτσουα»– η νατιβιστική συνιστώσα, νοούμενη ως εθνοτικός εθνικισμός, είναι δύσκολο να εφαρμοστεί.

Υπό αυτή την έννοια, παρόλο που η άφιξη του Πέδρο Καστίγιο στην εθνική πολιτική σκηνή προκάλεσε εκδηλώσεις ρατσισμού και αποκλεισμών από ένα τμήμα του πληθυσμού που αντιτίθεται στην πολιτική του πρόταση, κανένας πολιτικός της αντιπολίτευσης δεν σήκωσε ξεκάθαρα αυτά τα λάβαρα. Ομοίως, ο Λόπες Αλιάγα, σε αντίθεση με άλλους υποψηφίους κατά τη διάρκεια των προεκλογικών εκστρατειών, δεν εκμεταλλεύτηκε την ξενοφοβία σε καμία από τις προτάσεις του, αν και τη χρησιμοποίησε σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Περισσότερο χρησιμοποίησε τη μετανάστευση των Βενεζουελάνων στη χώρα για να επικρίνει την κυβέρνηση του Νικολάς Μαδούρο και το οικονομικό μοντέλο που, σύμφωνα με τον ίδιο, ακολουθεί και ο Πέδρο Καστίγιο.

Εκτός από αυτή την κρίσιμη διάκριση, μια συγκριτική ανάλυση μεταξύ της ριζοσπαστικής Δεξιάς στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη και της ριζοσπαστικής Δεξιάς στη Λατινική Αμερική, αναδεικνύει δύο ακόμα διαφορές. Η πρώτη είναι ότι, ενώ η πρώτη υιοθετεί μια ρητορική αντίθεσης στον νεοφιλελευθερισμό, η δεύτερη προτείνει τη συνέχισή του. Σύμφωνα με τους Χοσέ Αντόνιο Σαναχούχα (José Antonio Sanahuja)(7) και Καμίλο Λόπες Μπουριάν (Camilo López Burian)(8) –οι οποίοι θεωρούν ότι το λατινοαμερικάνικο φαινόμενο, λόγω των διαφορών του με αυτό που παρατηρείται στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν μπορεί να θεωρηθεί μέρος της «ριζοσπαστικής Δεξιάς»– η σχέση που διατηρούν αυτές οι λατινοαμερικάνικες Δεξιές με την παγκόσμια αγορά είναι αμφίσημη, καθώς υιοθετούν μια νεοφιλελεύθερη προσέγγιση σε συνδυασμό με μια «απόρριψη, με εθνικιστικό πρόσημο, των περιφερειακών ή παγκόσμιων θεσμών από τους οποίους εξαρτώνται οι ανοικτές αγορές».

Στην περίπτωση του Περού, το οικονομικό όραμα του Λόπες Αλιάγα δεν διαφέρει από εκείνο άλλων παραδοσιακών δεξιών παραγόντων, όπως ο φουχιμορισμός, η τεχνοκρατία, η επιχειρηματικότητα, η Καθολική Εκκλησία και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Όλοι έχουν ως ένα από τα βασικά τους προπύργια την υπεράσπιση του οικονομικού μοντέλου που κατοχυρώνεται στο Πολιτικό Σύνταγμα του 1993. Παρομοίως, περισσότερο από την απόρριψη των περιφερειακών οργανισμών στον οικονομικό τομέα, υπάρχει μια αυξανόμενη εχθρότητα προς τον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ) εκ μέρους των ομάδων που πρόσκεινται στον Λόπες Αλιάγα, λόγω ενός περιστασιακού παράγοντα και ενός άλλου που θα μπορούσε να προσδιοριστεί ως θεμελιώδης: ο πρώτος οφείλεται στην εγκυρότητα που έδωσε ο περιφερειακός οργανισμός στις προεδρικές εκλογές του 2021, όταν οι δεξιοί τομείς κατήγγειλαν εκλογική νοθεία από το Ελεύθερο Περού (Perú Libre) και τον Πέδρο Καστίγιο. Ο δεύτερος είναι η απόρριψη της «προοδευτικής ατζέντας» του ΟΑΚ, η οποία οδήγησε ομάδες «υπέρ της ζωής» (pro-life), με την υποστήριξη των βουλευτών της Λαϊκής Ανανέωσης, να καλέσουν σε πορεία κατά τη διάρκεια της 52ης τακτικής συνόδου της Γενικής Συνέλευσης του ΟΑΚ που έγινε στη Λίμα.

Η δεύτερη διαφορά μεταξύ της ριζοσπαστικής δεξιάς στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες και αυτής της Λατινικής Αμερικής, έχει επισημανθεί από τον Χουάν Κάρλος Ουμπιλούζ και είναι, η φύση του εχθρού που πρέπει να πολεμηθεί. Ενώ για την ευρωπαϊκή και αμερικανική ριζοσπαστική Δεξιά ο κομμουνιστικός εχθρός επιδιώκει μια πολιτισμική επανάσταση –τον  λεγόμενο «πολιτισμικό μαρξισμό»–, για τη λατινοαμερικανική ριζοσπαστική Δεξιά διακυβεύονται επίσης τα οικονομικά και τα πολιτικά σχέδια, καθώς «ο κομμουνισμός δεν είναι τόσο νεκρός στη Λατινική Αμερική όσο στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Δεν υπήρξε μια κόκκινη παλίρροια, όπως πιστεύουν οι δεξιοί ριζοσπάστες στην ήπειρο, αλλά μια ροζ παλίρροια, στην οποία ο Μαρξ και ο Λένιν έγιναν και πάλι συνήθεις αναφορές για ορισμένους από τους ηγέτες της».

Στο Περού, το ζήτημα αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Οι εκλογές του 2021 έδωσαν στη ριζοσπαστική Δεξιά του Λόπες Αλιάγα τη δυνατότητα να εντοπίσει μια σαφή απειλή: τη ρητορική του Πέδρο Καστίγιο και του Ελεύθερου Περού, οι οποίοι έφτασαν στην εθνική πολιτική σκηνή προσδιορίζοντας τους εαυτούς τους ως μια μαρξιστική, λενινιστική και μαριατεγιστική (9) Αριστερά που επιζητά  «προσαρμογές στον οικονομικό τομέα, οι περισσότερες από αυτές δραστικές».

Το σκηνικό

Περισσότερο από ένα χρόνο μετά την άφιξη του Καστίγιο στην κυβέρνηση, είναι γνωστό ότι η ιδεολογία του Ελεύθερου Περού απείχε πολύ από τα σχέδιά του για τη χώρα. Ωστόσο, η εμφάνισή του ήταν αυτή που οδήγησε στη συσπείρωση της περουβιανής ριζοσπαστικής Δεξιάς.

Κατά την προεδρική προεκλογική εκστρατεία για τον πρώτο γύρο, οι υποψήφιοι της Δεξιάς προσπάθησαν να αποστασιοποιηθούν από τον Λόπες Αλιάγα, τον οποίο χαρακτήρισαν εξτρεμιστή. Έτσι, ο βετεράνος Ερνάντο ντε Σότο (Hernando de Soto) (10) δήλωσε ότι μια νίκη του Λόπες Αλιάγα θα ήταν «το χειρότερο πράγμα που θα μπορούσε να συμβεί στη χώρα», ενώ η Κέικο Φουχιμόρι τον χαρακτήρισε «ξέφρενο». Λίγους μήνες αργότερα, όλοι αυτοί –μαζί με άλλους εκπροσώπους της παραδοσιακής περουβιανής Δεξιάς– είχαν υιοθετήσει την αντικομμουνιστική του αφήγηση.

Ο Λόπες Αλιάγα χαρακτηρίζεται από τα έντονα ξεσπάσματά του. Συχνά συγκαλύπτει τις σκληρές αναφορές στους πολιτικούς αντιπάλους του –σε πολλές περιπτώσεις με σοβαρές κατηγορίες– ως προσωπικές απόψεις. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας για τον επαναληπτικό γύρο των προεδρικών εκλογών στον οποίο υποστήριξε την Κέικο Φουχιμόρι, εξαπέλυσε τα συνθήματα «Θάνατος στον κομμουνισμό! Θάνατος στον Βλαντιμίρ Σερόν [ηγέτη του Ελεύθερου Περού] και τον Πέδρο Καστίγιο!».

Ας επανέλθουμε στο ερώτημα: βρήκε το Περού, με την άφιξη του Λόπες Αλιάγα στον Δήμο της Λίμα, τον ηγέτη που θα μπει επικεφαλής της αντιπολίτευσης στην κυβέρνηση του Πέδρο Καστίγιο; Αν και δεν μπορούμε να δώσουμε μια οριστική απάντηση, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι ο νέος δήμαρχος δεν είναι ένας εκ φύσεως ισχυρός πολιτικός. Η εξουσία του εδραιώθηκε, μάλλον, βάσει περιστασιακών καταστάσεων. Είναι ο δήμαρχος με τη μικρότερη λαϊκή υποστήριξη στην ιστορία της περουβιανής πρωτεύουσας. Συγκέντρωσε μόλις το ισχνό 26% των ψήφων, πολύ κάτω από τους προκατόχους του. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, στην πολιτική σκηνή του Περού κυριαρχεί ο κατακερματισμός. Ο Λόπες Αλιάγα είναι ένας από τους πολιτικούς με τη μεγαλύτερη υποστήριξη στη χώρα, η οποία όμως είναι αρκετά χαμηλή και συγκεντρωμένη στις αστικές περιοχές.

Αναμφίβολα, οι επιδόσεις της διοίκησής του θα είναι το κλειδί για το μέλλον του Λόπες Αλιάγα στην πολιτική. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που προβλέπουν το τέλος της πολιτικής του καριέρας, λόγω της φθοράς που θα προκαλέσουν τα τέσσερα χρόνια στο τιμόνι του δήμου της Λίμα, εν μέσω της εκτεταμένης πολιτικής δυσαρέσκειας του πληθυσμού. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν εκείνοι που πιστεύουν ότι, για καλό ή για κακό, η διοίκησή του δεν θα περάσει απαρατήρητη. Ενισχύοντας αυτή τη γραμμή, ο νέος δήμαρχος της πρωτεύουσας ανακοίνωσε ότι ένα από τα θέματα για τα οποία ενδιαφέρεται περισσότερο να εργαστεί είναι η εκπαίδευση.

_____________________

Σημειώσεις

1. Η υπόθεση Odebrecht είναι μία από τις μεγαλύτερες υποθέσεις διαφθοράς που έχουν καταγραφεί στην πρόσφατη ιστορία της Λατινικής Αμερικής. Βασίζεται σε έρευνα η οποία περιγράφει λεπτομερώς πώς ο βραζιλιάνικος κατασκευαστικός γίγαντας Odebrecht, φέρεται να έκανε δωροδοκίες σε προέδρους, πρώην προέδρους και κυβερνητικούς αξιωματούχους 13 χωρών (Αγκόλα, Αργεντινή, Βραζιλία, Κολομβία, Εκουαδόρ, ΗΠΑ, Γουατεμάλα, Μεξικό, Μοζαμβίκη, Παναμά, Περού, Δομινικανή Δημοκρατία και Βενεζουέλα) κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών, προκειμένου να αποκομίσει οφέλη από δημόσιες συμβάσεις.
Η εταιρεία Odebrecht ιδρύθηκε το 1944, στην Πολιτεία Μπαϊα και εδραίωσε τη θέση της ως η κατασκευαστική εταιρεία με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη κατά τα χρόνια της στρατιωτικής δικτατορίας.

2. Η Operação Lava Jato (Επιχείρηση Πλυντήριο Αυτοκινήτων) ήταν μια ποινική έρευνα της Ομοσπονδιακής Αστυνομίας της Βραζιλίας η οποία ξεκίνησε το 2014 και είχε ως αποτέλεσμα την έκδοση περισσότερων από χιλίων ενταλμάτων διαφόρων τύπων. Σύμφωνα με την ομάδα εργασίας οι έρευνες εμπλέκουν διοικητικά μέλη της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας Petrobras, πολιτικούς από τα μεγαλύτερα κόμματα της Βραζιλίας (συμπεριλαμβανομένων των προέδρων της Δημοκρατίας), προέδρους της Βουλής και της Γερουσίας, κυβερνήτες Πολιτειών και επιχειρηματίες μεγάλων βραζιλιάνικων εταιρειών. Αρχικά ξεκίνησε ως έρευνα νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, η οποία επεκτάθηκε για να καλύψει ισχυρισμούς για διαφθορά στην Petrobras, όπου στελέχη φέρονται να δέχονταν δωροδοκίες με αντάλλαγμα την ανάθεση συμβάσεων σε κατασκευαστικές εταιρείες σε υπερβολικά υψηλές τιμές. Η Ομοσπονδιακή Αστυνομία θεωρεί ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη έρευνα διαφθοράς στην ιστορία της Βραζιλίας ενώ εμπλέκονται επίσης τουλάχιστον έντεκα άλλες χώρες, κυρίως στη Λατινική Αμερική. Μεγάλο βαθμό εμπλοκής έχει και η βραζιλιάνικη κατασκευαστική Odebrecht.

3. Χαβιαρέοι ή  αριστεροί του χαβιαριού: χαρακτηρισμός τον οποίο χρησιμοποιεί τόσο η ακροδεξιά όσο και η ακροαριστερά ή «επαρχιακή Αριστερά» για να αναφερθεί στη ρεφορμιστική ή μετριοπαθή ή «σύγχρονη Αριστερά», η οποία εντοπίζεται κυρίως στα αστικά κέντρα και στις σημαίες της περιλαμβάνονται θέματα όπως η ισότητα των φύλων, η προστασία του περιβάλλοντος και τα αιτήματα των φεμινιστικών και LGTBI+ συλλογικοτήτων. Η «επαρχιακή Αριστερά» έχει τις δυνάμεις της κυρίως στον πληθυσμό της υπαίθρου.

4. Caja Metropolitana de Lima: δημόσιος χρηματοπιστωτικός οργανισμός

5.- Κας Μούντε (1967): Ολλανδός πολιτικός επιστήμονας, που εστιάζει στον πολιτικό εξτρεμισμό και στον λαϊκισμό στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες.

6. Νατιβισμός: ιδεολογία που υποστηρίζει ότι τα κράτη θα έπρεπε να κατοικούνται αποκλειστικά από μέλη της αυτόχθονης ομάδας («του έθνους») και ότι τα μη αυτόχθονα στοιχεία (πρόσωπα και ιδέες) απειλούν θεμελιωδώς την ομοιογένεια του έθνους-κράτους.

7. Χοσέ Αντόνιο Σαναχούχα (Μαδρίτη, 1962): Ισπανός διεθνολόγος. Από το 2018 είναι διευθυντής του ιδρύματος Fundación Carolina.

8. Καμίλο Λόπες Μπουριάν: Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Δημοκρατίας της Ουρουγουάης (Udelar) και ερευνητής στο ίδιο Πανεπιστήμιο.

9. Χοσέ Κάρλος Μαριάτεγκι (Jose Carlos Mariategui, 1894-1930): γεννήθηκε το νότιο Περού από πατέρα ισπανικής και μητέρα ινδιάνικης καταγωγής. Άρχισε να δημοσιεύει άρθρα ποικίλου περιεχομένου ήδη από την ηλικία των 17 ετών ενώ στη συνέχεια επικεντρώθηκε στην καλλιτεχνική και λογοτεχνική αρθρογραφία. Σε ηλικία 25 ετών συμμετείχε στην ίδρυση διαφόρων επιθεωρήσεων και εφημερίδων αριστερού προσανατολισμού. Οι ριζοσπαστικές απόψεις που εξέθεσε γύρω από την αναμόρφωση των πανεπιστημιακών θεσμών, το 1919, τον έφεραν σε ρήξη με τη δικτατορία του Λεγκία. Ο Μαριάτεγκι εξαναγκάστηκε να ταξιδέψει στην Ευρώπη όπου του δόθηκε η ευκαιρία να έρθει σε επαφή με την επαναστατική διανόηση της εποχής. Το 1923 επέστρεψε στο Περού για να συνεχίσει την ιδεολογική του δράση κάτω από συχνά αντίξοες συνθήκες. Δίδαξε στο Λαϊκό Πανεπιστήμιο, ενώ την ίδια εποχή άρχισε να συνεργάζεται με το αριστερό περιοδικό Claridad. Το 1926 ίδρυσε την επιθεώρηση Amauta, η οποία έμελλε να αποτελέσει βήμα για συζητήσεις πάνω στον σοσιαλισμό, τις τέχνες και τον πολιτισμό, όχι μόνο στο Περού, αλλά σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική. Το 1928 συμμετείχε στην ίδρυση του Σοσιαλιστικού Κόμματος Περού (του κατοπινού Κ.Κ. της χώρας) και εξελέγη στη θέση του Γενικού Γραμματέα. Την ίδια χρονιά εξέδωσε το μείζον έργο του Εφτά δοκίμια για την ερμηνεία της περουβιανής πραγματικότητας. Έναν χρόνο αργότερα, συμμετείχε στην ίδρυση της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών του Περού και αναδείχθηκε μέλος του Γενικού Συμβουλίου της Αντιιμπεριαλιστικής Ένωσης, ενός παραρτήματος της Τρίτης Διεθνούς.

10. Ερνάντο ντε Σότο (1941): Περουβιανός οικονομολόγοςκαι πολιτικός. Είναι πρόεδρος του Ινστιτούτου Libertad y Democracia (ILD), μιας δεξαμενής σκέψης που επικεντρώνεται στην οικονομική ανάπτυξη των αναπτυσσόμενων χωρών από νεοφιλελεύθερη σκοπιά. Μετά τις βουλευτικές εκλογές του 1990, εντάχθηκε στην οικονομική ομάδα του Αλμπέρτο Φουχιμόρι και ήταν από τους υπεύθυνους για τον σχεδιασμό του Φουτζισόκ, ενός πακέτου νεοφιλελεύθερων μέτρων. Τον Οκτώβριο του 2020 επανήλθε στην περουβιανή πολιτική, ανακοινώνοντας την υποψηφιότητά του για την προεδρία του Περού στις βουλευτικές εκλογές του 2021 με το κόμμα Avanza País.

 

Διαβάστε επίσης

Δίκη Πολύκαρπου Γεωργιάδη: μια κακόγουστη φάρσα της «Αντιτρομοκρατικής»

Ενάμιση χρόνο πριν, την Τετάρτη 23 Σεπτεμβρίου 2020, ο αγωνιστής Πολύκαρπος Γεωργιάδης…

Εντουάρ Λουί: «Ενάντια στον φασισμό, θα πάω να ψηφίσω έναν υποψήφιο που μισώ βαθιά»

Τον Εντουάρ Λουί, μια από τις πιο μαχητικές φωνές υπέρ της εργατικής…