Από το 2007, το Ισραήλ έχει παγιώσει τον αποκλεισμό της Γάζας σε μια πράξη παράνομης συλλογικής τιμωρίας. Ο αποκλεισμός και οι στρατιωτικές επιθέσεις που τον συνοδεύουν έχουν σκοτώσει χιλιάδες Παλαιστίνιους και έχουν καταστρέψει την κοινωνική και οικονομική ζωή στον θύλακα.
Πηγή: Peoplesdispatch.org (17.06.2022)
Μετάφραση: Κυριακή Κλοκίτη
Έχουν περάσει 15 χρόνια από τότε που το Ισραήλ ξεκίνησε να επιβάλλει ένα παράνομο και σκληρό αποκλεισμό στη Λωρίδα της Γάζας, μετατρέποντας τον παράκτιο θύλακα, έκτασης περίπου 362 τετραγωνικών χιλιομέτρων, στη «μεγαλύτερη υπαίθρια φυλακή του κόσμου», παγιδεύοντας και απομονώνοντας πάνω από 2 εκατομμύρια Παλαιστίνιους.
Επιβλήθηκε υπό το πρόσχημα του περιορισμού της Χαμάς και της διασφάλισης της «ασφάλειας», ο αποκλεισμός της Γάζας έχει αναγνωριστεί διεθνώς ως μια μορφή συλλογικής τιμωρίας, ωθώντας την οικονομία της σε κατάρρευση και παραβιάζοντας βασικά δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στη ζωή. Το 2021, δύο στους πέντε ανθρώπους στη Γάζα ζουν σε επισιτιστική ανασφάλεια. Το συνολικό ποσοστό ανεργίας έφτασε το 50,2%, με το ποσοστό να εκτινάσσεται στο 71,8% στους νέους ηλικίας 15 έως 29 ετών. Σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, το ποσοστό φτώχειας στη Γάζα έφτασε το 59% το 2021.
Το 40% του πληθυσμού της Γάζας είναι παιδιά ηλικίας 14 ετών και κάτω – πολλά από τα οποία έχουν πληγωθεί, σκοτωθεί, τραυματιστεί και γενικότερα έχουν υποστεί βλάβες από τέσσερις μεγάλες ισραηλινές στρατιωτικές επιθέσεις και τον αποκλεισμό, στη διάρκεια της ζωής τους. Η πιο πρόσφατη επίθεση έλαβε χώρα τον Μάιο του 2021, κατά την οποία σκοτώθηκαν πάνω από 260 Παλαιστίνιοι και τραυματίστηκαν περισσότεροι από 2.000. Μια πρόσφατη έκθεση από την οργάνωση Savethe Children διαπίστωσε ότι «τέσσερα στα πέντε παιδιά στη Λωρίδα της Γάζας αναφέρουν ότι ζουν με κατάθλιψη, πένθος και φόβο».
Με ενθάρρυνση και με όπλα από τη Δύση, το Ισραήλ συνέχισε να διαπράττει κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εγκλήματα πολέμου κατά του πολιορκημένου πληθυσμού της Γάζας. Αυτή η βία είναι επαναλαμβανόμενη, δεδομένου ότι το 66% του πληθυσμού του θύλακα είναι πρόσφυγες που εκτοπίστηκαν βίαια από τα σπίτια τους, κατά τη διάρκεια της Νάκμπα του 1948. Το Ισραήλ σκότωσε 2.219 Παλαιστίνιους στον πόλεμο του 2014 στη Γάζα, επίσημα γνωστό ως «Επιχείρηση Προστατευτική Άκρη». Τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από την VisualizingPalestine, την Al Haq και άλλες οργανώσεις δείχνουν ότι το 56% των ανθρώπων που σκοτώθηκαν ήταν πρόσφυγες.
Το Ισραήλ συνεχίζει να αρνείται στους Παλαιστίνιους πρόσφυγες το διεθνώς αναγνωρισμένο και εγγυημένο δικαίωμα επιστροφής τους. Αυτό πυροδότησε τις ιστορικές διαδηλώσεις για τη Μεγάλη Πορεία της Επιστροφής, το 2018. Κατά τη διάρκεια των επόμενων σχεδόν 2 ετών, το Ισραήλ σκότωσε πάνω από 200 ανθρώπους και τραυμάτισε περισσότερους από 33.000. Η απάντηση του Ισραήλ σε οποιαδήποτε μορφή παλαιστινιακής αντίστασης, είτε πρόκειται για διαμαρτυρίες είτε για ένοπλους αγώνες (ένα νόμιμο δικαίωμα κατοχυρωμένο στο διεθνές δίκαιο), ήταν δυσανάλογη, θανατηφόρα και παράνομη. Με στήριξηαπό τις ΗΠΑ, το Ισραήλ συνέχισε να αποφεύγει την ευθύνη για την παράνομη αποικιακή κατοχή και τα εγκλήματά του στην Παλαιστίνη.
Στην περίπτωση της Λωρίδας της Γάζας, προσπάθησε να ισχυριστεί ότι δεν είναι πλέον κατοχική δύναμη και ως τέτοια δεν μπορεί να τηρεί αντίστοιχες υποχρεώσεις. Ωστόσο, αυτό είναι αναμφισβήτητα ψευδές. Αυτό τεκμηριώθηκε, πιο πρόσφατα, στην πρώτη έκθεση της Ανεξάρτητης Διεθνούς Εξεταστικής Επιτροπής για τα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ και του Ισραήλ, που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ:
«Παρά τον ισχυρισμό του Ισραήλ ότι δεν έχει πια εμπλοκή στη Γάζα από το 2005, η Επιτροπή σημειώνει τις θέσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας και της Γενικής Συνέλευσης… και τις θέσεις των προηγούμενων εξεταστικών επιτροπών, μαζί με την έλλειψη έγκυρων πορισμάτων για το αντίθετο, ότι το Ισραήλ συνεχίζει να κατέχει τα εδάφη λόγω του ελέγχου που ασκεί, μεταξύ άλλων, στον εναέριο χώρο και τα χωρικά τους ύδατα, τις χερσαίες διελεύσεις στα σύνορα, τον ανεφοδιασμό των πολιτικών υποδομών, συμπεριλαμβανομένου νερού και ηλεκτρισμού, και βασικών κυβερνητικών λειτουργιών…».
Οι απαρχές του συνεχιζόμενου αποκλεισμού: Από τη δεκαετία του 1990 έως σήμερα
Ενώ ο αποκλεισμός με τη σημερινή του μορφή μετράει 15 χρόνια, οι περιορισμοί του Ισραήλ στη Γάζα μπορούν να εντοπιστούν τουλάχιστον στις αρχές της δεκαετίας του 1990, στον απόηχο της Πρώτης Ιντιφάντα. Παρόλο που οι όροι των Συμφωνιών του Όσλο υπαγόρευαν ότι η Γάζα και η Δυτική Όχθη πρέπει να αντιμετωπίζονται ως «ενιαία εδαφική μονάδα», το Ισραήλ συνέχισε να εμποδίζει την ελεύθερη κυκλοφορία, κλείνοντας τη Γάζα πίσω από έναν φράχτη και έναν τοίχο το 1995. Η Γάζα αποκόπηκε σχεδόν εντελώς από τη Δυτική Όχθη, μετά τη Δεύτερη Ιντιφάντα. Οι άδειες εργασίας και ταξιδιού ανακλήθηκαν, οι επισκέψεις οικογενειακής και συζυγικής επανένωσης στο Ισραήλ απαγορεύτηκαν και οι εισαγωγές και οι εξαγωγές περιορίστηκαν αυστηρά.
Το 2005, το Ισραήλ εγκατέλειψε τους οικισμούς του, απομάκρυνε 8.000 εποίκους και μετακίνησε τα στρατεύματά του από τη Γάζα, στο πλαίσιο ενός «σχεδίου απεμπλοκής» – σχεδόν 5 δεκαετίες μετά την κατάληψη του θύλακα, στον πόλεμο του 1967. Μετά τη νίκη της Χαμάς στις παλαιστινιακές βουλευτικές εκλογές, τον Ιανουάριο του 2006, το Ισραήλ αύξησε τους περιορισμούς στη Γάζα. Η βαρβαρότητα αυτού που θα επακολουθούσε καταγράφηκε σε μια δήλωση του Dov Weisglass, τότε ανώτερου συμβούλου του πρωθυπουργού Ehud Olmert, που είπε ότι ο σκοπός της ισραηλινής πολιτικής έναντι της Γάζας ήταν «να βάλει τους Παλαιστίνιους σε δίαιτα, αλλά να μην τους πεθάνει από πείνα.”
Αφότου η Χαμάς πήρε τον έλεγχο στη Γάζα, το 2007, το Ισραήλ εδραίωσε τον αποκλεισμό – παίρνοντας τον έλεγχο των περασμάτων και απαγορεύοντας την κυκλοφορία των ανθρώπων και περιορίζοντας περαιτέρω την εισαγωγή και την εξαγωγή αγαθών μέσα και έξω από τον θύλακα.
Έγγραφα που αποκαλύφθηκαν σε μια αναφορά για την Ελευθερία της Πληροφορίας, που κατατέθηκε από την οργάνωση Gisha, αποκάλυψαν ότι το Ισραήλ είχε εφαρμόσει μια «σκόπιμη μειωτική πολιτική» για να καθορίσει την ποσότητα των εισαγωγών τροφίμων που θα επιτρεπόταν στη Γάζα. Έγιναν υπολογισμοί σχετικά με την ελάχιστη θερμιδική πρόσληψη που απαιτείται για να κρατηθούν οι Παλαιστίνιοι ουσιαστικά λίγο πριν από την πείνα.
Από τότε, το Ισραήλ διατήρησε τον έλεγχο σε δύο περάσματα στη Γάζα, συμπεριλαμβανομένου του BeitHanoun. Η μόνη άλλη διέξοδος είναι μέσω της διάβασης της Ράφα, που ελέγχεται από την Αίγυπτο. Το Ισραήλ, επίσης, απαγορεύει τη λειτουργία αεροπορικών και θαλάσσιων λιμένων στη Γάζα. Στο πλαίσιο του αποκλεισμού, περιορίζει επίσης την πρόσβαση σε περιοχές αλιείας, μειώνοντας αυθαίρετα τις επιτρεπόμενες ζώνες σε μόλις 3 ναυτικά μίλια. Οι παλαιστίνιοι ψαράδες υπόκεινται τακτικά σε απειλές, συλλήψεις και επιθέσεις από το στρατό.
Ο αποκλεισμός και οι διαδοχικές στρατιωτικές επιθέσεις ανάγκασαν σε κλείσιμο το 90% των εργαστηρίων και των εργοστασίων στη Γάζα. Οι εξαγωγές έχουν μειωθεί κατά 70%, σε σχέση με τα προ του 2007 επίπεδα.
«Μη βιώσιμη μέχρι το 2020»: η καταστροφή των πόρων και των υποδομών της Γάζας
Για πάνω από μια δεκαετία, ο ΟΗΕ προειδοποιεί ότι η Γάζα θα καταστεί ακατοίκητη, λόγω «σοβαρών παραβιάσεων των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων που προκύπτουν από την κατοχή και τον συνεχιζόμενο μακροχρόνιο αποκλεισμό ξηράς, αέρα και θάλασσας και των επαναλαμβανόμενων επιθέσεων που έχουν καταστρέψει ουσιώδεις υποδομές.”
Τον Μάρτιο, η Αρχή Υδάτων και Περιβαλλοντικής Ποιότητας της Γάζας δήλωσε ότι το 98% του νερού στον θύλακα ήταν ακατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση. Στην έκθεσή της για το 2021, η Διεθνής Αμνηστία δήλωσε ότι το Ισραήλ είχε παγιώσει τον πλήρη έλεγχο όλων των υδάτινων πόρων και των σχετικών υποδομών στη Γάζα. Έχει επίσης αποικίσει το 85% των υδάτινων πόρων της Δυτικής Όχθης, απαγορεύοντας τη μεταφορά νερού στη Γάζα. Ο παράκτιος υδροφόρος ορίζοντας, ο οποίος είναι η μόνη πηγή γλυκού νερού του θύλακα, εξαντλείται ολοένα και περισσότερο, λόγω της υπερβολικής άντλησης και της μόλυνσης από τα λύματα και το θαλασσινό νερό. Τα υπάρχοντα συστήματα επεξεργασίας νερού και λυμάτων δεν μπορούν να λειτουργήσουν σωστά, λόγω των εκτεταμένων διακοπών ρεύματος, που διαρκούν πάνω από 12 ώρες την ημέρα.
Το ένα τέταρτο της εξάπλωσης ασθενειών στη Γάζα έχει αποδοθεί στη ρύπανση των υδάτων και το 12% των θανάτων μικρών παιδιών έχει εντοπιστεί σε εντερικές λοιμώξεις από μολυσμένο νερό. Η κρίση του νερού επιδεινώθηκε από διαδοχικές ισραηλινές στρατιωτικές επιθέσεις, με πιο πρόσφατη τον 11ήμερο βομβαρδισμό,το Μάιο του 2021, που κατέστρεψε 290 εγκαταστάσεις ύδρευσης στη Γάζα, συμπεριλαμβανομένης της μοναδικής μονάδας αφαλάτωσης νερού, στο βόρειο τμήμα.
Το Ισραήλ συνεχίζει, επίσης, να κατέχει το 35% της γεωργικής γης της Γάζας και πάνω από το 15% της συνολικής της έκτασης, μέσω της δημιουργίας παράνομων «ζωνών ασφαλείας» στις ανατολικές και βόρειες περιοχές της. Η πρόσβαση σε αυτές τις παράνομες ζώνες απαγορεύεται, με τις ισραηλινές δυνάμεις να έχουν εξουσιοδοτηθεί να ανοίξουν πυρ εναντίον Παλαιστινίων που βρίσκονται μέσα στην περιοχή. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, οι Περιοχές Περιορισμένης Πρόσβασης (ARAs) έχουν φθάσει σε απόσταση έως και 1.500 μέτρα από τον φράχτη στη Γάζα, συμπεριλαμβανομένης μιας «απαγορευμένης ζώνης» έως και 500 μέτρων.
Μια άλλη τακτική που χρησιμοποίησε το Ισραήλ για να αρνηθεί την πρόσβαση σε περιοχές κοντά στον φράχτη των συνόρων που, για να επαναλάβω, περιλαμβάνει γεωργική γη, είναι ο ψεκασμός ζιζανιοκτόνου στις καλλιέργειες. Σύμφωνα με το δίκτυο παλαιστινιακών περιβαλλοντικών ΜΚΟ (PENGON), αυτός ο ψεκασμός έχει καταστρέψει σχεδόν 5.000 στρέμματα γεωργικής γης. Οι αγρότες στη Γάζα συνέχισαν να καλλιεργούν τρόφιμα και να αντιστέκονται ενάντια σε τέτοια βία και απειλές.
Το έδαφος της Γάζας έχει επίσης μολυνθεί με βαρέαμέταλλα και τοξίνες, μετά τις ισραηλινές στρατιωτικές επιθέσεις το 2008, το 2012, το 2014 και το 2021. Κατά τη διάρκεια της επίθεσης τον περασμένο Μάιο, το Ισραήλ κατέστρεψε πάνω από 300 εμπορικές και βιομηχανικές εγκαταστάσεις και κατέστρεψε επτά εργοστάσια. Μεταξύ των στόχων που χτυπήθηκαν ήταν η αποθήκη Khudair Pharmaceuticals and AgriculturalTools, η μεγαλύτερη αποθήκη αγροχημικών στη Γάζα. Οι εμπρηστικές οβίδες πυροβολικού πυρπόλησαν εκατοντάδες τόνους φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων και υλικών, όπως πλαστικό, νάιλον και σωλήνες νερού.
Ενώ ο ισραηλινός στρατός δεν δήλωσε κάτι για την επίθεση, η παλαιστινιακή οργάνωση για τα δικαιώματα Al Haq διεξήγαγε έρευνα για το περιστατικό. Διαπίστωσε ότι ένα τοξικό νέφος είχε επηρεάσει μια περιοχή 5,7 τετραγωνικών χιλιομέτρων, που εκτείνεται στο Beit Lahiya και τις γεωργικές ζώνες του, και τον πυκνοκατοικημένο προσφυγικό καταυλισμό Jabalia.
Με βάση τα ευρήματά της, η Al Haq δήλωσε ότι ο βομβαρδισμός της αποθήκης Khudair από το Ισραήλ, που γνώριζε την ύπαρξη τοξικών χημικών ουσιών που είναι αποθηκευμένες εκεί, «ισοδυναμεί με χημικά όπλα μέσω έμμεσων μέσων». Περιοχές εκατοντάδες μέτρα μακριά από την τοποθεσία είχαν υψηλές συγκεντρώσεις διοξειδίου του θείου και πεντοξειδίου του φωσφόρου, υποδηλώνοντας «υψηλό κίνδυνο μη αναστρέψιμης βλάβης για την ανθρώπινη υγεία». Δύο γυναίκες κάτοικοι της περιοχής ανέφεραν ότι απέβαλλαν λίγο μετά την επίθεση.
Οι ζωές και η υγεία των Παλαιστινίων στη Γάζα έχουν τεθεί σε κίνδυνο τόσο από την «αργή δηλητηρίαση» των φυσικών πόρων, όσο και από θανατηφόρες στρατιωτικές επιχειρήσεις. Η πρόσβαση στην υγεία έχει τεθεί περαιτέρω σε κίνδυνο λόγω της σαφούς στόχευσης του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης. Σύμφωνα με έκθεση του Κέντρου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων AlMezan, άμεσες και έμμεσες ισραηλινές στρατιωτικές επιθέσεις κατέστρεψαν τέσσερα νοσοκομεία, 34 ιατρικά κέντρα και κλινικές, τρία εργαστήρια και εννέα φαρμακεία, το Μάιο του 2021. Η είσοδος υλικών υποδομής και φαρμάκων, που απαιτούνται για την επισκευή και την ανοικοδόμηση του συστήματος υγείας,απαγορεύονται από τον αποκλεισμό.
Μέχρι το τέλος του 2021, το 40% των βασικών φαρμάκων και το 19% των ιατρικών αναλώσιμων στη Γάζα είχαν «μηδενικό απόθεμα» ή για λιγότερο από ένα μήνα απόθεμα. Η Παλαιστινιακή Αρχή υπέβαλε 120 αιτήματα για την είσοδο ακτινολογικού και απεικονιστικού εξοπλισμού πέρυσι. Μόνο το 30% από αυτά εγκρίθηκαν έως τον Φεβρουάριο του 2022. Τον Οκτώβριο, το Ισραήλ απαγόρευσε την είσοδο 14 συσκευών απεικόνισης που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση ασθενών για COVID-19. Απέκλεισε, επίσης,τη Γάζα από τα προγράμματα εμβολιασμού της, κατά παράβαση της νομικής της υποχρέωσης ως κατοχικήςδύναμης. Το Υπουργείο Υγείας της Γάζας αναγκάστηκε επίσης να πετάξει 50.000 δόσεις του εμβολίου «SputnikLight», που υπέστησαν ζημιές λόγω των περιορισμών μετακίνησης που επιβάλλει το Ισραήλ.
«Το κλείσιμο και ο αποκλεισμός από το Ισραήλ είναι η βασική αιτία της επιδείνωσης των συνθηκών διαβίωσης στη Γάζα, συμπεριλαμβανομένης της μη προσβασιμότητας και της μη διαθεσιμότητας πολλών βασικών κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών καθοριστικών παραγόντων για την υγεία. Ειδικότερα, η υγεία των Παλαιστινίων είναι υπό αμφισβήτηση από τα αυξανόμενα ποσοστά φτώχειας, ανεργίας και επισιτιστικής ανασφάλειας, την έλλειψη επαρκούς στέγασης και τις ψυχολογικές επιπτώσεις των διάχυτων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της βίας», ανέφερε στην έκθεσή της η Al Mezan.
Περιορισμοί στην κίνηση
Η ελεγχόμενη από το Ισραήλ διάβαση του Ερέζ, στη βόρεια Γάζα, είναι ο μόνος τρόπος για τους πολίτες να ταξιδέψουν από τον θύλακα προς το Ισραήλ. Σύμφωνα με το Gaza Unlocked, ο αριθμός των Παλαιστινίων που επιτράπηκε να φύγουν από τη Γάζα ήταν, κατά μέσο όρο,μόνο 86 άτομα την ημέρα, τους πρώτους εννέα μήνες του 2021. Αυτό ήταν το 17% του ημερήσιου μέσου όρου του 2019 και λιγότερο από το 1% των στοιχείων πριν από την έναρξη της δεύτερης Ιντιφάντα. Ο παράνομος έλεγχος των συνόρων της Γάζας από το Ισραήλ συνεχίζει να εμποδίζει τους Παλαιστίνιους να αναζητήσουν εκπαίδευση και εργασία, να επανενωθούν με τα μέλη της οικογένειας.
Οι συνέπειες ήταν ιδιαίτερα δραστικές για τα άτομα που χρειάζονται ιατρική φροντίδα. Υπηρεσίες, όπως ακτινοθεραπεία, γενετική ιατρική και ορισμένες καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις, δεν είναι διαθέσιμες εντός της Γάζας. Ως αποτέλεσμα, οι ασθενείς πρέπει να παραπέμπονται έξω από τη Γάζα, πράγμα που τους υποβάλλει στο μεροληπτικό καθεστώς διακρίσεων για τις άδειες από το Ισραήλ. Η ανάλυση του Al Mezan δείχνει ότι το 36% όλων των αιτημάτων για άδεια το 2021, είτε απορρίφθηκαν είτε δεν έλαβαν απάντηση είτε καθυστέρησαν από τις ισραηλινές αρχές. Εξαιτίας αυτής της άρνησης, τέσσερις ασθενείς, μεταξύ των οποίων δύο παιδιά, πέθαναν στη Γάζα πέρυσι.
Ακόμη και σε περιπτώσεις όπου οι Παλαιστίνιοι είναι σε θέση να εξασφαλίσουν άδεια ταξιδιού, εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν αυθαίρετη σύλληψη, ανάκριση, σκόπιμες καθυστερήσεις και φυλάκιση στο πέρασμα Erez.
Οι συστηματικές και μεροληπτικές επιθέσεις στα δικαιώματα των Παλαιστινίων στη Γάζα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της συνεχιζόμενης αποικιακής κατοχής και του απαρτχάιντ του Ισραήλ. Η Εξεταστική Επιτροπή του ΟΗΕ σημείωσε, επίσης, στην έκθεσή της ότι «η συνεχιζόμενη κατοχή των Κατεχόμενων Παλαιστινιακών Εδαφών, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, ο 15ετής αποκλεισμός της Γάζας και οι μακροχρόνιες διακρίσεις μέσα στο Ισραήλ συνδέονται και δεν μπορούν να εξεταστούν μεμονωμένα». Οι Παλαιστίνιοι έχουν επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι οι συνθήκες στη Γάζα δεν πρέπει να περιοριστούν και να αποπολιτικοποιηθούν ως ανθρωπιστική κρίση – αντίθετα, η λύση βρίσκεται στο τέλος του αποκλεισμού και της κατοχής συνολικά.
Ο αποκλεισμός της Γάζας είναι συνάρτηση των προσπαθειών του Ισραήλ να απομονώσει, να διαχωρίσει και να κατακερματίσει τον παλαιστινιακό λαό για να αποδυναμώσει τον αγώνα του για εθνική απελευθέρωση. Ωστόσο, η Unity Intifada του 2021 έδειξε ότι αυτές οι προσπάθειες είναι βέβαιο ότι θα αποτύχουν.
